سرنوشت طلای سیاه همواره با اتفاقات سیاسی گره خورده است و هر تنشی بین کشورها، مخصوصا کشورهای تولیدکننده نفت می‌تواند به راحتی باعث تغییر قیمت جهانی نفت شود. این حقیقت طی یک ماه اخیر، با بروز تنش در خاورمیانه دوباره اثبات شد و بازیگران صحنه نفت نه تنها شاهد تغییرات قیمت نفت بوند بلکه قرار دادن پارامترهای مختلف در کنار یکدیگر حاکی از آن است که قیمت طلای سیاه در آینده نه چندان دور باز هم دستخوش تغییر خواهد بود. در این راستا، ایمان ناصری، مدیر بخش خاورمیانه شرکت مشاوره نفت و گاز اف‌جی‌ای ضمن تحلیل اتفاقات سیاسی در خاورمیانه به تشریح سرنوشت بازار نفت پرداخت. او در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای انرژی سناریوهای مختلفی برای قیمت نفت ترسیم و بر این نکته تاکید کرد که تحریم‌های جدیدی که آمریکا علیه ایران اعمال کرده است تاثیر چندانی نخواهد داشت. شرح کامل این گفت‌وگو در ادامه آمده است:
جهان طی یک ماه تا
دو ماه اخیر شاهد اتفاقات سیاسی بسیار و
بعضا بی‌سابقه‌ای بود؛ این اتفاقات چه تاثیری روی قیمت نفت گذاشت؟
اتفاقات
سیاسی مختلف، از جمله ادامه جنگ روسیه و اکراین و تعیین سقف قیمت روی بشکه‌های نفت
روسی، اتفاقات دریای سرخ و تنگه باب‌المندب و بعد هم بروز تنش بین ایران و اسرائیل
روی بازار نفت سایه انداختند و باعث شدند قیمت نفت بین 5 تا 10 دلار افزایش یابد.
برای تحلیل وضعیت بازار نفت در آینده چه نکاتی حائز اهمیت است؟
باید چند
عامل مهم و تاثیرگذار را در تحلیل از وضعیت عرضه و تقاضا و قیمت نفت در نظر گرفت.
یک موضوع بحث تنش بین ایران و اسرائیل است که ظاهرا این ریسک به حداقل خود رسیده
است. درحالی که این تنش می‌توانست روی عرضه نفت در بازار تاثیر منفی بگذارد و باعث
افزایش قیمت شود. البته برخی همچنان بر این باورند که این ریسک هنوز به صفر نرسیده
است و تنش پیش آمده همچنان در مناسبات قیمتی در نظر گرفته می‌شود. موضوع دیگر بسته
شدن تنگه باب‌المندب توسط حوثی‌های یمن است که همچنان ادامه دارد. این جریان بر
افزایش هزینه حمل‌ونقل نفت، به خصوص تجارت بین شرق و غرب تاثیر زیادی داشته و یک
افزایش قیمت قابل توجهی را در هزینه جابه‌جایی و همچنین بیمه کشتی‌ها تحمیل کرده
است. چراکه باعث طولانی‌تر شدن مسیر شده است و این مسیر طولانی نفت بیشتری را روی آب نگه می‌دارد. این موضوع روی عرضه نفت
تاثیر داشته و قیمت‌ها را به سمت بالا سوق
داده است.
مصرف‌کنندگان بزرگی مانند هند و چین چه تاثیری روی این شرایط دارند؟
موضوع
دیگری که در هفته‌های اخیر مطرح شده، زمان تمدید قراردادهای مدت‌دار خرید نفت خام
چین و هند از روسیه است؛ این شرایط بازار را کمی مردد نگه داشته و این ابهام ایجاد
شده است که آیا با کم کردن میزان تخفیف‌ها از سمت روسیه طی دو تا سه ماه اخیر، چین
و هند همچنان قراردادهای مدت‌دار خود را تمدید می‌کنند یا خیر. اگر قراردادها
تمدید نشود می‌تواند روی قیمت‌ها تاثیر داشته باشد و اگر تمدید شود که احتمال آن
بیشتر است، می‌تواند قیمت‌ها را بالاتر نگه دارد. زیرا بازپس زدن بشکه‌های روسیه
از این دو بازار بسیار بزرگ می‌تواند باعث سوق دادن قیمت نفت به سمت پایین باشد.
همچنین حمله‌هایی که از سمت اکراین به پالایشگاه‌های روسیه صورت گرفت، باعث افزایش
قیمت فرآورده‌های نفتی شد؛ این درحالی است که گازوئیل پاشنه آشیل اروپا است و
نگرانی‌های حذف ظرفیت پالایشی و بشکه‌های صادراتی روسی، باعث شد شرق که پس از حذف
گازوئیل روسی از بازار اروپا مازاد خود را به این بازار میفرستاد تا به تعدیل
شرایط کمک کند بیاید و تا زمانی که ظرفیت بین 600 تا 800 هزار بشکه آسیب دیده
برگردد این شرایط در بازار فرآورده ادامه دار خواهد بود.
میزان تقاضای نفت در سال جاری و سال آینده را چطور ارزیابی می‌کنید؟
میزان
تقاضای نفت و فرآورده‌های نفتی در سال جاری کمتر از سال گذشته خواهد بود. زیرا
سال گذشته همچنان ردپای کوید و بازیافت تقاضای از دست رفته وجود داشت؛ شرایطی که
در سال جاری وجود ندارد. بنابراین رشد تقاضای جهانی در سال جاری حدود 1.7 تا 1.8
بشکه در روز است، درحالی که این میزان در سال گذشته دو میلیون و 800 هزار بشکه
بود؛ بنابراین میزان رشد تقاضای نفت در سال جاری نسبت به سال گذشته حدود یک میلیون
بشکه در روز کمتر است.
در چنین شرایطی تصمیم اوپک چیست؟
اوپک سقف
تولید خود را از ابتدای ژانویه مجددا نسبت به پایان سال پیش کاهش داده و همچنان منتظر فرصتی برای بازگشت به بازارهای
جهانی است. اوپک از میانه سال 2022 شروع به کاهش سقف تولید خود از حدود 42 میلیون
بشکه در روز کرد که این سقف امروز به زیر 36 میلیون بشکه در روز رسیده است؛ به
عبارت دیگر اوپک بیش از 6 میلیون بشکه در روز از سقف تولید خود کم کرده است و
امروز ظرفیت مازاد قابل توجهی دارد. اما کند شدن رشد تقاضا کار را برای اوپک پلاس
سخت می‌کند. البته تقاضای فصلی طی سال جاری رو به افزایش است. چراکه میزان تقاضا
در فصل‌های تابستان و پاییز اوج می‌گیرد و احتمال اینکه نیاز بازار به نفت خارج
شده از بازار اوپک پلاس در ماه‌های پیش رو افزایش یابد زیاد است. بنابراین اوپک
پلاس می‌تواند سقف تولید خود را افزایش دهد و بخشی از نفتی که از بازار خارج کرده
است را در نیمه دوم سال جاری به چرخه تولید برگرداند. در سناریوی پایه پیش بینی
عرضه در مجموعه ما پیش بینی شده که اوپک در نیمه دوم سال جاری تا حدود 500 هزار
بشکه در روز را به بازار برگرداند. البته به طور کلی با رشد کمتر تقاضا در سال
2025 شرایط برای اوپک پلاس سخت می‌شود. زیرا در کنار کشورهای عضو پیمان اوپک پلاس،
کشورهایی که عضو نیستند نیز وجود دارند که این کشورها با سرکردگی آمریکا رشد قابل
توجهی در تولید خود دارند. یعنی همچنان امسال هم انتظار دوباره یک رشد قابل توجه
در تولید نفت توسط آمریکا وجود دارد که کار را برای بازگردان بشکه‌های اوپک پلاس
به بازار سخت می‌کند.
با در نظر گرفتن همه شرایط فوق، پیش‌بینی شما از قیمت نفت چیست؟
در مجموع،
با در نظر گرفتن رشد کندتر تقاضا، کاهش عامدانه روزانه 6 میلیون بشکه توسط اوپک و
انتظار برای بازگشت به بازار، ریسک‌های ژئوپلتیک و محدودیت های اعمال شده در تجارت
نفت تخمین این است که قیمت نفت در ماه های باقیمانده از سال جاری حدود 90 تا 95
دلار باقی بماند، البته فشار رو به پایینی روی قیمت‌ها وجود دارد که باعث شده است
هم اکنون و طی چند روز گذشته قیمت به زیر 90 دلار برسد؛ اگر فشارهای قیمتی ناشی از
سناریوی ریسک پایین در بازار شدت بگیرد، می‌توان انتظار قیمت‌های پایین تری در ماه
جاری و آتی به سمت 80 دلار داشت.
با بروز تنش بین ایران و اسرائیل، آمریکا تحریم‌های جدید را بر ایران اعمال
کرد؛ به نظر شما ترحیم‌های جدید چه تاثیری خواهد داشت؟
تحریم‌های
جدید توسط مجلس نمایندگان آمریکا تصویب شد و منتظر تصویب در مجلس سنا است؛ به نظر
من تحریم‌های جدید یک تکرار نمادین بر قوانینی است که سابق بر این وجود داشته است؛
درواقع قرار نیست اتفاق جدیدی رخ دهد و هیچ نهاد، شخص و کالای جدید تحت تحریم قرار
نخواهد گرفت. فقط اعمال تحریم‌ها در قانون جدید سخت‌تر می‌شود. اما به نظر من حذف
بشکه‌های صادراتی ایران از بازار خیلی موفق نخواهد بود. زیرا این بازارها در دوران
تحریم های سخت و صددرصدی دولت ترامپ . متعاقب آن دولت بایدن شکل گرفته و مقاومت
شبکه تجارتی که بین ایران و خریداران آن ایجاد شده است در برابر تحریم ها بالا
رفته است و لایه‌های جدیدی که آمریکا معرفی کرده است نمی تواند به راحتی این شبکه
را از بین ببرد. اما در هر صورت باید منتظر بود و دید که آیا این طرح به قانون
تبدیل می شود و چقدر می‌تواند در شکستن شبکه تجارت نفت ایران موثر باشد؟