با روشی که پالایشگاه های روغن سازی در پیش گرفته اند، تعداد ۱۲۰ کارخانه پارافین اکنون به حدود ۳۰ کارخانه کاهش یافته است که آنها نیز در حال تعدیل کارگران و در شرف تعطیلی قرار دارند .
رئیس کمیسیون فرآورده های پارافین اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های
نفت، گاز و پتروشیمی ایران اوپکس در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه
اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفت : در سالهای 86 و 87 یعنی
زمانی که تصمیم به واگذاری شرکت های دولتی به بخش خصوصی گرفته شد، کارگروه تعیین
زنجیره قیمت محصولات نفتی مصوبه ای را ابلاغ کرد که بر اساس آن، کلیه واحدهای
تولیدی محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی، ضمن الزام به رعایت ضوابط و قوانین جاری
موظف به تسری فرمول قیمت خرید خوراکشان به واحدهای پایین دستی شدند. متاسفانه
قانونگذار در آن زمان این مسئله را در نظر نگرفته که اگر این مصوبه اجرایی نشود،
چه اتفاقی رخ میدهد؟ یعنی اگر واحدهای واگذار شده فرآورده های نفتی تامین خوراک
مجموعه های پایین دستی را انجام ندادند و یا فرمول قیمت گذاری را رعایت نکردند چه
تنبیه یا راهکاری وجود خواهد داشت.
محسن ضوئی ادامه داد : چهار پالایشگاه تولید روغن که وظیفه تامین
خوراک مجموعه های پارافین را بر عهده دارند، موضع خود را بسته به شرایط تغییر می دهند،
و بر اساس نوع منافع، گاهی خود را تابع قوانین دولتی و گاهی تابع قوانین بخش خصوصی
معرفی میکنند. به طور مثال، اگر مشکلات
تحریمی زیاد شود، برای آنها صرف دارد که کالای خود را در داخل کشور عرضه کنند، اما
اگر چنین مشکلاتی وجود نداشته باشد، چون منفعت آنها به صادرات است، به جای توجه به
نیاز داخلی، صادرات را دراولویت خود قرار می دهند.
ضوئی ضمن تاکید بر این که پالایشگاه های تامین کننده مواد اولیه صنعت
پارافین، منافع خود را نسبت به منافع صنایع پایین دستی کشور و بعضا منافع ملی ترجیح
می دهند، افزود: چهار پالایشگاه ایرانول، بهران، پارس و سپاهان، به عنوان پالایشگاههای
روغن سازی ایران، خوراک خود را از پالایشگاه های اصلی کشور به صورت لوبکات دریافت
می کنند. سپس برش های مختلف بیس اویل
(Base Oil) ، فورفورال
اکستراکت (RPO)،اسلک
وکس (Slack Wax) و )پترولاتوم
(petrolatum را از لوبکات میگیرند که در این بین، اسلک
وکس به عنوان خوراک کارخانه های پارافین سازی می باشد.
· ورود پالایشگاه های روغن سازی به عرصه تولید پارافین
ضویی ادامه داد : بخشی از بیس اویل تولیدی این چهار پالایشگاه صادر و
بخش دیگری از آن به کارخانه های کوچکتر روغن
سازی فروخته می شود که آنها نیز مانند صنعت پارافین با این پالایشگاه ها مشکل
دارند.
رئیس کمیسیون فرآورده های پارافین اتحادیه اوپکس تاکید کرد: اگر روندی
که این چهار پالایشگاه پیش گرفته اند، همینطور ادامه پیدا کند، شاید روزی تصمیم بگیرند
که حتی به جای فروش روغن موتور تولیدی به مغازه های تعویض روغنی، خودشان مجموعه های
تعویض روغنی را ایجاد کنند تا سود بیشتری به دست بیاورند. یعنی با این طرز تفکر،
مجموع هایی از کسب و کارهای کوچک از بین خواهد رفت.
او با اشاره به این که چهار پالایشگاه روغن سازی، اکنون این طرز تفکر
را درباره کارخانه های تولیدی پارافین جامد اجرایی کرده اند، اظهار کرد: چند واحد
تولیدی در این زمینه که در وثیقه بوده اند، به دلیل بدهی به این پالایشگاه ها، به
تملک آنها در آمده اند. اکنون نیز پالایشگاهها
که مواد اولیه در دست خودشان است، بدون هیچ محدودیتی به کارخانه های پارافین جامدی
که به تملک در آورده اند، مواد اولیه می دهند. این مسئله به معنای آن است که تولیدکننده اسلک وکس، تبدیل به تولیدکننده
پارافین شده و با واحدهای پارافین سازی رقابت میکند!
·
عرضه مواد اولیه
صنعت پارافین دارای انحصار است
این فعال صنعت پارافین با اشاره به این که واحدهای پارافین سازی
موجود در کشور همگی با مجوز وزارت صمت مشغول به فعالیت هستند، گفت: نتوانستیم حتی
از وزارت صمت، سازمان تعزیرات حکومتی و سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان،
کمکی در این زمینه دریافت کنیم. به همین دلیل، دو سالی می شود که به شورای رقابت
کشور مراجعه کرده ایم. مرکز ملی رقابت نحوه عرضه
ماده اولیه صنعت پارافین یعنی اسلک وکس را بررسی کرد و به این نتیجه رسید که این
عرضه، دارای انحصار است. به همین منظور به موضوع ورود کردند و چندین جلسه را با این
پالایشگاه ها و اتحادیه صادر کنندگان فراورده های نفت ، گاز و پتروشیمی و تعاونی
تولید کنندگان پارافین برگزار کردند. در نتیجه بررسی های کارشناسی طی این جلسات پیرامون ضریب قیمت گذاری
اسلک وکس، شورای رقابت مصوبه 436 را صادر کرد که مورد اعتراض پالایشگاه ها قرار
گرفت. بررسی های مجدد نیز صورت گرفت و در نهایت، مصوبه شماره 463 شورای رقابت صادر
شد که طبق آن مصوبه، این پالایشگاه ها ملزم به فروش تمامی عرضه داخلی اسلک وکس خود
از طریق بورس کالا بر اساس ضرایب اعلامی شورای رقابت شدند.
·
نقض مصوبه
شورای ملی رقابت توسط چهار پالایشگاه روغن سازی
ضوئی در این خصوص گفت : در این مصوبه، تمام عرضه داخلی در نظر گرفته
شده و در عرضه صادراتی، دست این پالایشگاه ها باز مانده است. به همین منوال، اکنون
پالایشگاه ها روش جدیدی پیدا کرده اند که عرضه خود را به صورت صادراتی انجام میدهند
و به خریدار داخلی میگویند که اجازه خرید از این عرضه صادراتی را دارد!
یعنی تولیدکننده داخلی اکنون همان عرضه صادراتی را خریداری می کند و پالایشگاه
ها نیز از اجرای مصوبه شورای ملی رقابت طفره می روند. به همین دلیل شورای رقابت
چهار پالایشگاه مذکور را با حداکثر میزانی که قانون اجازه می داد جریمه کرده است،
اما این جریمه نیز ارزش چندانی برای این پالایشگاه ها ندارد.
·
کاهش تعداد
کارخانه های پارافین سازی به یک سوم
رئیس کمیسیون فرآورده های پارافین اتحادیه اوپکس اظهار کرد: بررسی
سود سالیانه این چهار پالایشگاه در ده سال
گذشته، به اعداد نجومی میرسد که مدارک آن نیز در سایت کدال موجود است. این پالایشگاه
ها مدعی هستند که به دولت کمک می کنند، اما با روشی که پیش گرفته اند تعداد ۱۲۰ کارخانه پارافین اکنون به حدود ۳۰ کارخانه کاهش یافته است که آنها نیز
در حال تعدیل کارگران و در شرف تعطیلی قرار گرفته اند.
·
فروش اسلک وکس
به پارافین سازهای وابسته به پالایشگاه ها خارج از مسیر بورس!
ضویی افزود : امروز تولیدکنندگان پارافین مواد اولیه و خوراک کارخانه
های خود را ندارند. این خوراک فقط در بورس عرضه میشود آن هم به صورت قطره چکانی به
بازار تزریق میشود و رقابت ناسالم به وجود می آید و بعضا باعث افزایش قیمت تا 80%
ارزش پایه می شود. این در حالی است که بطور مثال پالایشگاه سپاهان دو کارخانه
پارافین را تملک کرده و بدون محدودیت به آنها خوراک میدهد. یعنی این دو واحد بابت خوراک پولی نمی پردازند و ۹ درصد هم بابت مالیات بر ارزش افزوده نسبت به سایر تولیدکننده ها پیش هستند.
این مسئله دقیقا مغایر با مصوبه شورای رقابت است، زیرا در این مصوبه
گفته شده که تمام کارخانه ها باید از طریق بورس خوراک خود را دریافت کنند، اما به
مجموعه های وابسته به این پالایشگاهها بدون مسیر بورس خوراک تعلق میگیرد.
·
بازارهای
صادراتی در حال از دست رفتن هستند
ضوئی در بخش دیگر سخنان خود در مورد میزان نیاز داخلی و بازار صادراتی
صنعت پارافین نیز توضیح داد: به دلیل نوع فرهنگ مردم کشور ما که اعتقاد زیادی به
استفاده از شمع به جز در مراسمات خاص ندارند، نیاز داخلی رقم بالایی ندارد، اما در
اروپا ،کشورهای جنوب شرقی آسیا ،آمریکای لاتین و هند به میزان بالایی مورد استفاده
قرار میگیرد.
رئیس کمیسیون فرآورده های پارافین اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای
نفتی در پایان اظهار کرد: پارافین به جز تولید شمع، در صنعت کبریت،چوب،پارچه بافی،
و ایزولاسیون نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
صنایع دیگری نیز وجود دارند که از پارافین استفاده می کنند، اما به طور کلی، مشکلی
از نظر تامین بازار داخلی نداریم و بحث اصلی بر سر صادرات و ارزآوری حاصل از آن
است. بازارهای صادراتی که با زحمت فراوان طی ۲۰ سال گذشته ایجاد شده اند، با این کار پالایشگاه ها در
حال از بین رفتن هستند. اکنون پارافین و مشتقات آن در بهترین شرایط، سالیانه حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون دلار ارزآوری دارد که در صورت تامین خوراک
کارخانجات پارافین این رقم تا چهار برابر افزایش می یابد.
در پایان او تصریح کرد که بدلیل وابستگی این چهار
پالایشگاه به نهاد های حکومتی، قدرت تولید کنندگان پارافین جهت احقاق حقوق از دست
رفته خود کافی نیست لذا تنها راه ممکن برای حل مشکل، ورود دستگاه های
نظارتی،امنیتی،دادستانی و قوه قضائیه جهت بررسی کامل و دقیق این موضوع است که بعضا
وجود رفتارهای غیر اخلاقی اقتصادی و متاسفانه وجود منافع شخصی و مخالف منافع ملی باعث بوجود آمدن آن گردیده می باشد.