دکتر ایمان ناصری با بیان اینکه قیمتهای بالای نفت ناشی از نگرانی بازار در رابطه با ماههای نوامبر و به ویژه دسامبر است، می گوید: در شرایط نرمال، شاهد رنج قیمتی ۸۰ تا ۸۵ دلار تا پایان ۲۰۲۱ خواهیم بود.
قیمت نفت از پایان هفته گذشته دچار جهش و شتاب قیمتی گردیده به طوری که حتی در روزهای گذشته، قیمت جهانی نفت با ادامه این روند افزایشی از ۸۴ دلار هم فراتر رفته است. از دیدگاه بسیاری از کارشناسان این وضعیت بیانگر آن است که زیرا بحران انرژی گریبان اقتصادهای بزرگ را گرفته و در بحبوحه افزایش فعالیت های اقتصادی و محدود کردن از سوی تولیدکنندگان اصلی نفت، هیچ نشانه ای از بهبود این وضعیت دیده نمی شود.
با انجام واکسیناسیون بیشتر، خروج مردم از قرنطینه و رونق فعالیتهای اقتصادی قیمت ها به دلیل استقبال بیشتر برای تولید برق به دلیل افزایش بهای گاز و زغال سنگ افزایش یافته است. بر همین اساس، قیمت نفت برنت برای پنجمین هفته متوالی و نفت خام آمریکا برای هفتمین هفته متوالی رشد قیمت را ثبت کرده اند.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع صنعت نفت ایران، خبرنگار بازار گفتگویی با «دکتر ایمان ناصری»، مدیر بخش خاورمیانه شرکت بین المللی FGE، شرکت مطرح مشاوره بازار جهانی انرژی در رابطه با افزایش قیمت نفت و ارزیابی بازار و تاثیر بر نفت ایران ترتیب داده است.
دکتر ایمان ناصری، مدیر بخش خاورمیانه شرکت بین المللی FGE در امارات متحده عربی مستقر است. وی دکترای خود را در رشته اقتصاد در ایالات متحده با گرایش اقتصاد انرژی در سال ۲۰۱۳ دریافت کرد. او دارای مدرک کارشناسی ارشد مهندسی سیستم های انرژی و لیسانس مهندسی برق، از دانشگاه های شریف و شهید بهشتی ایران است. همچنین، پیش از این در موسسه مطالعات بین المللی انرژی ایران (IIES)، بازوی تحقیقاتی وزارت نفت به فعالیت پرداخته است. این مدیر مستقر در امارات متحده عربی هم اکنون مسئول تحقیقات نفت و گاز بازار خاورمیانه است. او همچنین در همکاری نزدیک با تیم پالایش، گزارش سالانه چشم انداز دراز مدت بازار جهانی پالایش شرکت FGE را تهیه و با تیم مطالعات بازار گاز مستقر در سنگاپور همکاری می کند. از ژانویه ۲۰۱۸ ، ایمان ناصری به عنوان مدیر بخش خاورمیانه، مسئولیت پوشش تحقیقات و أمور مشتریان خاورمیانه شرکت را به عهده دارد.
FGE یک شرکت مشاور برجسته بین المللی است که خدمات تحقیق، تجزیه و تحلیل، مشاوره بازار و مشاوره تصمیمات تجاری و سرمایه گزاری در بازارهای نفت، گاز / LNG و NGL را به گونه ای متنوع و گسترده در سراسر جهان ارائه می دهد.
مشروح مصاحبه در ادامه آمده است:
* در شرایطی که تقاضا برای انرژی به شدت بالا رفته و اوپک پلاس هم اعلام کرد تولید نفت خام خود را بیش از این میزان تعیین شده در برنامه خود افزایش نمی‌دهد، اما قیمت نفت از روز جمعه هفته گذشته دچار جهش شده و هر بشکه نفت خام برنت در معاملات روزهای گذشته با ۸۴ دلار هم داد و ستد شده است. ارزیابی شما از این افزایش قیمت چیست؟
در سه ماهه آخر سال جاری، ارزیابی ما از وضعیت بازار این است که بازار در موقعیت کاهش عرضه نسبت به تقاضا قرار دارد، بدین معنا که رشد تقاضا به خصوص تقاضای فصلی برای گرمایش در نیمکره شمالی که زمستان را تجربه خواهند کرد، معمولا با سرعت بالایی همزمان با سرد شدن هوا در این ماههای باقی مانده ۲۰۲۱ افزایش خواهد یافت.
این قیمتهای بالای نفت ناشی از نگرانی بازار در خصوص ماههای نوامبر و علی الخصوص دسامبر است
سرعت این رشد تقاضا، از رشد عرضه ای که کشورهای گروه اوپک پلاس برنامه ریزی کرده اند تا به میزان ۴۰۰ هزار بشکه در روز در هر ماه به تولیدات خود بیفزایند، بیشتر است، به طوری که این مسئله موجب نگرانی بازار شده که آیا با کمبود مواجه خواهد شد یا خیر. این موضوع در حالی مطرح است که کل تقاضا به میزان پیش از آغاز این پاندمی بازنگشته است، اما تولید بیشتر از کاهش تقاضا، امروز توسط اوپک پلاس کاهش یافته است. بنابراین، این قیمتهای بالا ناشی از نگرانی بازار در خصوص ماههای نوامبر و علی الخصوص دسامبر است.
توجه داشته باشید که سطح ذخایر نفت در مخازن روی زمین و روی آب بر اساس آنچه که مشخص است و آمار آن توسط کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی منتشر می شود، نشان می دهد که سطح نفت در مخازن تقریبا به میزان قبل از کرونا بازگشته است.
اگر وضعیت بازار همچنان در کمبود عرضه قرار گیرد، احتمال دارد که ما شاهد این قیمتهای بالا برای هفته ها یا احتمالا یکی دو ماه آتی باشیم
بنابراین اگر وضعیت بازار همچنان در کمبود عرضه قرار گیرد، احتمال دارد که ما شاهد این قیمتهای بالا برای هفته ها یا احتمالا یکی دو ماه آتی باشیم. از این رو، اتفاقی که میتواند رخ دهد و ما را از این رنج ۸۰ تا ۸۵ دلار خارج کند، تقاضای بیش از حد نرمال در زمستان است که اگر سرما یا مثلا یک گردباد قطبی (Polar vortex) به وجود آید، ممکن است تقاضا را بیش از حد انتظار افزایش دهد و قیمتها را به ۹۰ دلار یا بیشتر برساند.
اگر اوپکی ها در نشست ماه آینده خود تصمیم خود را تغییر دهند و قصد داشته باشند که بیش از ۴۰۰ هزار بشکه در ماههای نوامبر و دسامبر بر تولید خود بیفزایند، این مسئله موجب آرام شدن وضعیت بازار و کاهش قیمتها خواهد شد. هر سیگنالی که از سمت تقاضا و عرضه به سمت کاهش تقاضا و افزایش عرضه نمایان شود، می تواند قیمتها را به سمت پایین سوق دهد، اما تصور ما این است که در شرایط نرمال و خارج از هیچ گونه رخداد خاصی، همین قیمتهای ۸۰ تا ۸۵ دلار را تا پایان سال مشاهده کنیم.
اما در ماه ژانویه ۲۰۲۲، اتفاقی که رخ خواهد داد این است که معمولا تقاضا دچار افت بزرگی خواهد شد و عرضه نیز قرار است که تا سپتامبر سال آینده ماهی ۴۰۰ هزار بشکه در روز اضافه شود به طوری که بازار در پایان فصل بهار وارد وضعیت مازاد خواهد شد.
* کارشناسان نفتی و شرکت‌های معروف دنیا مثل گلدمن ساکس در هفته های اخیر هشدار داده اند که ممکن است قیمت نفت خام در سال میلادی جاری به ۱۰۰ دلار برای هر بشکه برسد. مشاهده نفت ۱۰۰ دلاری از دیدگاه شما تا چه میزان محتمل است؟
هشدار نکارشناسان نفتی در خصوص قیمت ۱۰۰ دلاری نفت درست و محتمل است، اما سناریوی پایه ما نیست؛ در حالی که همچنان احتمال این اتفاق وجود دارد. اگر اتفاقی برای عرضه رخ دهد و عرضه قابل توجهی از بازار خارج شود یا ناگهان تقاضا از وضعیت مورد انتظار فعلی خود بالاتر رود، (همانند طوفانهای یکی دو ماه پیش امریکا یا جنگ و کودتایی که میان تولیدکنندگان بزرگ افریقایی رخ داد یا حتی مشکلاتی از قبیل خروج چند هفته ای نفت عربستان در سال ۲۰۱۹)، این موضوع می تواند قیمتها را همانطور که عرض کردم به ۹۰ دلار و چه بسا ۱۰۰ دلار سوق دهد.
* آیا نفت ۸۴ دلاری به نفع ایران است و برای جمهوری اسلامی چه پیامی با وجود تحریم ها و وضعیت فعلی برجام خواهد داشت؟
به نظر من نفت ۸۴ دلاری یا بالاتر می تواند در کوتاه مدت به نفع تمامی فروشندگان و تولیدکنندگان نفت باشد چرا که برای آنها درآمدهای بالاتری را به ارمغان خواهد آورد. البته در میان مدت و دراز مدت میتواند به ضرر آنها باشد، زیرا تا حدی تاثیر منفی بر روی تقاضا و تاثیر مثبت بر روی تولید نفت از امریکا دارد و میتواند مجددا سیکل معیوب را به ضرر تولیدکنندگان ایجاد کند. اما در کوتاه مدت حتما اینگونه است.
در خصوص ایران باید بگویم که خوب ایران در حال حاضر در شرایط تحریمی به سر می برد و مسلما نمی تواند منفعت کامل را کسب کند، زیرا این شرایط و مستقل از این که قیمت نفت در بازار چیست، نفت ایران در شرایط تحریم با تخفیفهایی به فروش می رسد و اگر تخفیفی هم وجود نداشت، هم نمی تواند بر اساس آنچه که می تواند، صادرات داشته باشد. بنابراین به هر حال این قیمت تاثیر مثبت بر ایران دارد اما ما شاهد آنچه می توانست رخ دهد، نیستیم.
در واقع، این مسئله تاثیر آنچنانی بر روی ایران ندارد، بدین معنا که گروه اوپک پلاس به میزان پنج میلیون بشکه در روز را عمدا از تولید خارج کرده و حدود دو تا سه میلیون نیز ظرفیت مازاد دارد، بنابراین چیزی در حدود هفت میلیون بشکه در روز، نفت در بازار به طور عمدی خارج می شود که می تواند به سرعت به بازار برگردد.
بازار نفت و وضعیت فعلی بازار جهانی، متاثر از بحث تحریم ها و وضعیت ایران نیست و نکته مهم این است که اگر برجام برداشته شود، می تواند قیمتها را به سمت پایین هدایت کند
بنابراین، بازار نفت و وضعیت فعلی بازار جهانی، متاثر از بحث تحریم ها و وضعیت ایران نیست. نکته مهم این است که اگر برجام برداشته شود، می تواند قیمتها را به سمت پایین هدایت کند که البته این موضوع برای وضعیت کوتاه مدتی(چند روزه یا در بهترین شرایط چند هفته) قابل مشاهده است، زیرا بازار دوباره خود را متعادل می سازد و اوپک پلاس برنامه افزایش تولید خود را به سمت نرمال تنظیم می کند که با برگشت نفت ایران همخوانی داشته باشد.
لذا، اینکه نفت ایران بازگشت داشته باشد یا نداشته باشد، در دراز مدت تاثیر صفر بر روی بازار خواهد داشت. اما در کوتاه مدت یعنی در چند هفته نخست، به هر حال با تاثیرات احساسی قطعا قیمت را به سمت پایین سوق خواهد داد.
اگر ایران در ادامه مذاکرات گروه ۱+۴ که احتمالا به زودی در وین آغاز میشود، موفق شود و به نتیجه خوبی دست یابد، این امر میتواند پیامد مثبتی را داشته باشد که نفت ایران بسته به زمان بندی معاهده با این گروه، بازگشت خواهد داشت
* مسیر فروش نفت ایران چگونه خواهد شد؟ یعنی در حقیقت ایران چه زمان به صورت رسمی به بازار نفت بازمی‌گردد؟
ایران در همین شرایط تحریم می تواند فروش بشکه هایی را که در چند سال گذشته در بازارهای خاکستری و عمدتا در چین به فروش می رسانده، ادامه دهد؛ اما اگر ایران در ادامه مذاکرات گروه ۱+۴ که احتمالا به زودی در وین آغاز میشود، موفق شود و به نتیجه خوبی دست یابد، این امر میتواند پیامد مثبتی را داشته باشد که نفت ایران بسته به زمان بندی معاهده با این گروه، بازگشت خواهد داشت.
به طور کلی، جواب این سوال را نمی توان به گونه ای قطعی بیان کرد چرا که وابسته به تفاهم ایران با آن گروه و زمان بندی انعقاد آن قرار داد است؛ ضمن اینکه برداشته شدن تمام تحریم ها و بازگشت تمامی یا بخش عمده صادرات نفت ایران نیز اهمیت دارد.
ایران باید با اوپک وارد مذاکره شود و ببیند که معافیتی که اوپکی ها برای ایران در نظر می گیرند که بسیار هم محتمل است، تا چه مدت ادامه دارد
پس از تفاهم نیز بر اساس مشخص شدن ذات آن، ایران باید با اوپک وارد مذاکره شود و ببیند که معافیتی که اوپکی ها برای ایران در نظر می گیرند که بسیار هم محتمل است، تا چه مدت ادامه دارد. زیرا احتمال اینکه قرارداد اوپک پلاس مبنی بر خروج تولید از بازار بیش از تا سپتامبر سال آینده (بیش از یک سال آینده) ادامه دار باشد، وجود دارد.