• تحلیلتان از وضعیت فروش نفت ایران در سال کنونی و سه دهه گذشته چیست ؟
اگر بخواهیم توسعه ای در صنعت نفت داشته و تولید و صادرات را بهینه کنیم نیاز به تعاملات بین المللی داریم و این تعامل با داستان تحریم ها امکان پذیر نبوده و باید FATF را جهت اتصال به سیستم بانکی جهان بپذیریم . سرمایه گذار خارجی جهت سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی نیز از مهمترین شرایط توسعه اقتصاد نفتی خواهد بود که از آن بی بهره ایم . در پروسه زمانی سی ساله، دهه شصت که درگیر جنگ بودیم، در دهه هفتاد طی چهار سال شرکت های شل و توتال سرمایه گذاری بر روی پارس جنوبی را آغاز کردند و در ادامه تحریم های داماتو که سرمایه گذاری بیشتر از 20 میلیون دلار را شامل تحریم می دانست سرآغاز تحریم های متنوع و سختی بود که بر پیکر اقتصاد کشور تازیانه می زد .
• با توجه به اینکه سالها در مدیریت اوپک و اوپک پلاس حضور داشتید، این دو چه تاثیری در وضعیت تولید و فروش نفت داشته است ؟
اوپک تاثیرش را در سال 1960 بر روی قیمت های نفت شرکت های بین المللی که به دلخواه تغییر می دادند گذاشت و تا حدودی هم موفق عمل کرد . اوپک در دهه 1970 باعث کنترل کامل قیمت ها شد و پس از آن جنگ اعراب و اسرائیل که باعث افزایش قیمت ها گردید که در دهه بعدی مشکلات دیگری گریبانگیر اوپک شد چرا که بنیانگذاران اوپک شامل ایران، عراق، کویت، عربستان سعودی و ونزوئلا بودند و جنگ ایران و عراق در دهه هشتاد باعث انهدام تاسیسات نفتی دو کشور گردید که به نوبه خود این موضوع و تسری این جنگ به جنگ عراق و کویت در دهه نود نیز این تضعیف را از لحاظ سیاسی بیش از پیش حادتر نمود . در دیدگاه اقتصادی به دلیل بالا رفتن قیمت نفت، عرضه نفت بیشتر شده و به لحاظ سرمایه گذاری های بسیار زیادی که خارج از اوپک انجام شده بود باعث افزایش تولید نفت و ورود به بازارهای جهانی گردید . در آغاز قرن کنونی دعوای اعضای اوپک برای قیمت بود تا به جایی رسید که اوپک به این نتیجه رسید که باید با تولید کنندگان دیگر هم بر سر تعیین قیمت تعامل نماید و این سرآغاز فعالیت اوپک پلاس شد و هم اکنون اوپک و اوپک پلاس تصمیم گیران اصلی تولید و قیمت گذاری نفت هستند ولی در کل یک چالش بسیار جدی در اوان قرن کنونی متوجه صنعت نفت ایجاد شده و آن مسئله محیط زیست و تغییرات اقلیمی است که کشورها به طور خیلی جدی در توسعه و سرمایه گذاری انرژی های تجدیدپذیر هم اندیشی دارند .
• حضور نفت شیل در بازارهای جهانی چه چالشی برای این دو سازمان ایجاد کرده است ؟
ورود نفت شیل تاثیر مهمی در تولید و قیمت نفت گذاشت و امریکا از کشوری که واردکننده عمده نفت بود به صادرکننده قسمتی از فرآورده های نفتی تبدیل شد و در نتیجه بالانس سیستم را بهم زده و امریکا دیگر نیازش از خاورمیانه رفع گردید. نفت شیل توسط شرکت های خصوصی در امریکا تولید می شود و این شرکت ها با یک تکنولوژی پیشرفته، تولید شیل را با کمترین قیمت عرضه می کنند . با توجه به این که تولید نفت شیل تا سقف ۵۰ تا ۶۰ دلار هزینه در بر دارد در صورت افزایش قیمت جهانی نفت به بالای ۶۰ دلار برای شرکت‌های خصوصی شیل به صرفه خواهد بود . در این خصوص اوپک وقتی در مورد تعیین قیمت نفت جلسه میگذارد به این مهم رسیده است که در صورت بالا رفتن قیمت نفت، شیل نیز به بازار رقابت خواهد آمد . لذا نقش اوپک باید به گونه‌ای باشد که بالانس قیمتی ایجاد نماید که زمینه حضور نفت شیل را ایجاد نکند و نه قیمت آنقدر پایین باشد که تولیدکنندگان اوپک گرفتار شوند، لذا بهای ۶۰ تا ۷۰ دلار در هر بشکه می تواند بالانس مناسبی ایجاد نماید .
• با توجه به اینکه دموکرات ها موافق تولید نفت نیستند . در دوره بایدن این نگرانی ها عملی شده؟
این تفکرات دموکراتها اثربخش بوده ولی تا چه اندازه اثر گذاشته اطلاعی نداریم ولی اگر این اثربخشی بسط داده شود، تولید نفت امریکا ثابت می ماند و در نتیجه تقاضا برای نفت در جاهای دیگر بیشتر خواهد شد .
• در صورت رفع تحریم ها نفت ایران چه تاثیری در وضعیت قیمتی و میزان تولید نفت خاورمیانه خواهد گذاشت و واکنش اوپک چیست ؟
تحریم نفت ایران همیشه جزو مشکلات اوپک بوده است با توجه به اینکه ایران پتانسیل تولید و صادرات دو میلیون بشکه در روز را دارد و اوپک هم بر این مقدار موافقت نموده بود، لذا در زمان امضای برجام شرکت ملی نفت ایران طی چند ماه در بازار حضور یافت . در صورت رفع تحریم ها ما می توانیم به تولید ۴ میلیون و صادرات حداقل دو میلیون بشکه نفت برگردیم . مسئله کرونا هم در طی دو سال گذشته تقاضای انرژی را در حوزه نفت و گاز به شدت تحت تاثیر قرار داده است، کاهش سفرهای هوایی و و زمینی تقاضا را برای نفت رو به کاهش قرارداد و در اوایل کرونا نیز قیمت نفت به ۲۸ دلار و حتی قیمت منفی رسید و سرمایه گذاری ها در حوزه نفت و گاز متوقف شد .
• با توجه به اینکه چین روزانه 14 میلیون بشکه نفت خریداری میکند آیا مشتری بزرگی مثل چین می تواند تنها مشتری نفت ایران باشد ؟
به صلاح کشور صادرکننده و وارد کننده نیست که فقط با یک کشور خرید و فروش شود. مبنای درست این است که شما مشتریان زیاد داشته باشید . اگر ما تنها با چین معامله کنیم تمام منابع ارزی ما با چین بوده و چین می تواند تصمیم بگیرد که چه جنس هایی را به ما فروخته و یا چه جنس هایی را نفروشد، البته اینها در شرایطی هست که تحریم ها برداشته نشود اگر تحریم ها برداشته شد که ما مشتری های متعددی مانند هند، اروپا،افریقا و ... خواهیم داشت.
• در بحث خام فروشی و تولید ارزش افزوده به نظر شما باید به هر شیوه ای نفت خام بفروشیم یا باید با توجه به اینکه توسعه ای در سال های گذشته در صنعت مینی فاینری ها و پترو پالایش ها ایجاد نشده، خلق ارزش افزوده را کاملا به بایگانی بسپاریم.
ارزش افزوده برای این است که نفت را تبدیل به بنزین کنید و بنزین را بفروشید. بنزین ارزشش بیشتر است . ولی این بشکه که تصفیه می شود نفت کوره ایجاد می کند. نفت کوره را باید ارزان تر بفروشید، با درنظر گرفتن سرمایه گذاری که میکنید برای ایجاد آن پالایشگاه بهینه ای که پنج میلیارد دلار هزینه داشته و پنج سال هم زمانبری تولید دارد به صرفه است که سرمایه گذاران خارجی پالایشگاه بسازند و نفت کوره را هم خریدار بودند . ولی باید مطالعه دقیق گردد. آیا این سرمایه گذاری سنگین با منافعی که در آینده ایجاد می شود بهتر است یا فروش نفت و فرآورده ها با در نظر گرفتن بازارهای آینده که ممکن است ده سال دیگر مشتقات نفتی را بخاطر مسائل اقلیمی اصلا نخواهند. اگر تغییرات اقلیمی نفت را محدود کند تا بیست سال دیگر 100 میلیارد بشکه زیر زمین می ماند .