فشار برجامی ایران، قیمت نفت را به عقبنشینی واداشت
قیمت‌ها در بازار جهانی طلای‌سیاه به‌‌‌رغم آنکه در روز دوشنبه به اوج چند ساله خود رسیدند، اما در روزهای بعدی هفته گذشته روند بازار تا حد زیادی کاهشی شد. این کاهشی‌شدن روند بازار متاثر از عوامل زیادی بود که برجسته‌‌‌ترین آنها افزایش ذخایر نفت‌خام آمریکا، سیگنال ایران برای بازگشت به مذاکرات هسته‌‌‌ای و برنامه روسیه برای افزایش صادرات گاز طبیعی به اروپا بود. مجموعه این عوامل باعث شد قیمت هفتگی نفت برنت پس از ۹ هفته نزولی شود.
پایان ماه عسل بازار نفت؟
در این میان بسیاری از تحلیلگران اعلام ایران برای بازگشت به میز مذاکرات را نقطه‌‌‌ای برجسته در بازار هفته گذشته دانستند که باعث شد در روز چهارشنبه بهای برنت کاهش پیدا کند. البته در این میان تحلیلگران دیدگاه‌های خوشبینانه و بدبینانه متفاوتی درباره مذاکرات و اثر آن در بازار نفت دارند، اما همه آنان تقریبا بر روی اهمیت بالای این امر و تاثیر‌پذیری بازار از آن تاکید داشتند.
البته طلای‌سیاه با وجود عملکرد هفتگی ضعیفی که داشت، در ماه اکتبر رشد چشمگیری برای خود به ثبت رساند و بحران انرژی که سراسر جهان را در‌نوردیده، در این ماه به اوج‌گیری هر‌چه بیشتر نفت‌خام کمک کرد.
بهای نفت‌خام وست‌تگزاس‌اینترمدییت برای تحویل در ماه دسامبر روز جمعه در بازار نایمکس نیویورک افزایشی ۷۶ سنتی داشت که قیمت آن را به ۸۳دلار و ۵۷ سنت رساند. گفتنی است که شاخص نفتی وست‌تگزاس‌اینترمدییت در هفته معاملاتی اخیر ۱۹سنت کاهش قیمت را تجربه کرد که معادل عقبنشینی ناچیز ۲/ ۰درصدی بهای این شاخص است. وست‌تگزاس در عملکرد ماهانه خود خیره‌کننده بوده و با افزایشی ۳/ ۱۱درصدی در اکتبر ۵/ ۸ دلار گران‌‌‌تر شده است. نفت‌خام برنت برای تسویه در‌ماه دسامبر که روز جمعه منقضی شد، با افزایشی ۶ سنتی به ۸۴ دلار و ۳۸ سنت رسید. بهای این شاخص نفتی در هفته گذشته کاهشی ۳/ ۱درصدی، معادل ۱/ ۱ دلار داشته است. البته عملکرد ماهانه برنت قابل‌توجه بوده است و این شاخص با افزایشی ۴/ ۷درصدی در اکتبر، ماه را با رشد قیمتی معادل ۸/ ۵ دلاری به پایان رسانده است. گفتنی است که قرارداد سررسید ژانویه نفت برنت نیز هفته را با رشدی ۶ سنتی به پایان رساند و با قیمت ۸۳ دلار و ۷۲ سنت بسته شد.
هفته ناامیدکننده بازار نفت
روز جمعه به‌‌‌رغم عقبنشینی در ساعات ابتدایی بازار، بهای شاخص نفت‌خام آمریکا در نهایت توانست در سطوح بالاتری جلسه معاملاتی خود را به پایان برساند، چرا‌که انتظارها بر آن است که سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدان آنها برنامه موسوم به کاهش تولید را کماکان ادامه دهند. گفتنی است که قیمت قراردادهای آتی شاخص‌‌‌های وست‌تگزاس‌اینترمدییت و نفت برنت در روز دوشنبه به اوج چند ساله خود رسیدند، اما پس از آن تا حدی کاهش یافتند. جان کلیداف از شرکت اگن‌کپیتال (AgainCapital) معتقد است که اوپک‌پلاسی‌‌‌ها با وجود احتمال عرضه بیشتر و بازگشت نفت‌خام ایران، سطح تولید خود را افزایش نخواهند داد که این امر بازار را تقویت می‌کند. قیمت‌های نفت‌خام از روز چهارشنبه به دلیل انتشار گزارشی مبنی بر افزایش ۳/ ۴میلیون بشکه‌‌‌ای موجودی ذخایر نفت آمریکا و از سوی دیگر مباحث پیرامون مذاکرات هسته‌‌‌ای ایران تا حدی تحت‌فشار قرار گرفتند. قیمت‌های نفت‌خام در سال ۲۰۲۱ و با بهبود اقتصادهای جهانی از بیماری همه‌‌‌گیر کووید-۱۹ افزایش پیدا کردند، اما هفته گذشته قیمت نفت‌خام در مسیر حرکت به‌سوی کاهش قرار گرفتند و شاخص نفتی برنت با ثبت نخستین کاهش هفتگی خود در ۲ماه اخیر مواجه شد. در هفته‌‌‌گذشته، همزمان با رسیدن قیمت شاخص‌‌‌های اصلی طلای‌سیاه به اوج چند ساله خود، شرکت‌های انرژی در آمریکا فعالیت‌های عملیاتی خود را افزایش داده‌‌‌اند. شرکت خدمات انرژی بیکرهیوز در گزارش روز جمعه خود اعلام کرد که تعداد دکل‌‌‌های حفاری نفت و گاز طبیعی ایالات‌متحده برای پانزدهمین‌ماه متوالی افزایشی بوده است؛ این در حالی است که شرکت‌های اکسون‌موبیل و شورون پس از کاهش شدید خدمه عملیاتی و سطح تولید در منطقه پرمین در سال گذشته، حالا می‌گویند که به‌دنبال افزایش تعداد دکل‌‌‌های حفاری و برنامه عملیاتی خود در حوضه شیلی پرمین هستند.
از سوی دیگر ولادیمیر پوتین نیز عنوان کرد که روسیه می‌تواند گاز بیشتری را به ذخایر انبارهای اروپا سرازیر کند و به همین دلیل قیمت گاز طبیعی در بریتانیا و اروپا در روز جمعه به کاهش خود ادامه داد که همین امر بر تشدید فشارها بر روی قیمت‌های نفت‌خام موثر بود. از سوی دیگر، روز پنج‌شنبه نیز الجزایر اعلام کرد که افزایش تولید نفت‌خام اوپک‌پلاس در‌ماه دسامبر نباید از ۴۰۰ هزار بشکه در روز تجاوز می‌کند، چرا‌که در بازار کماکان ریسک‌‌‌ها و بلاتکلیفی‌‌‌های جدی وجود دارد. گفتنی است که اوپک‌پلاسی‌‌‌ها قرار است روز ۴ نوامبر در جلسه ماهانه خود برای تعیین تغییرات سطح تولید جمعی خود به بحث و گفت‌وگو بنشینند.
سیگنال برجامی ایران نفت را نزولی کرد
چهارشنبه گذشته بازار نفت که در میان عدم‌اطمینان‌‌‌های زیادی قرار داشت، با خبری از ایران روند نزولی روزانه خود را تکمیل کرد و بهای نفت‌خام یک‌درصد کاهش یافت تا به پایین‌ترین سطح ۱۴ روزه خود برسد. علی باقری‌کنی، معاون وزارت امورخارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران در بروکسل اعلام کرد که تا پایان ماه نوامبر، ایران مذاکرات هسته‌‌‌ای خود با طرف‌‌‌های غربی را از سر خواهد گرفت. فیل فلین، تحلیلگر ارشد پرایس فیوچرز گروپ (Price Futures Group) در شیکاگو، روز چهارشنبه درباره این اظهارات کنی به سی‌‌‌ان‌‌‌بی‌‌‌سی گفت: «بازار نفت به چنین خبر‌هایی واکنش نشان می‌دهد، اما ممکن است امید چندانی با میزان و زمان بازگشت نفت ایران نداشته باشد.» بارانی کریشنان، تحلیلگر ارشد کالایی وب‌سایت اینوستینگ نیز با اشاره به قصد ایران برای بازگشت به میز مذاکرات در‌ماه نوامبر می‌گوید: «با توجه به اینکه جهان و کشورهای مصرف‌کننده در حال‌حاضر تحت‌فشار هستند و به نفت بیشتری در بازار نیاز دارند، چنین وضعیتی می‌تواند در مذاکرات به سود جمهوری اسلامی ایران باشد.» کریشنان همچنین می‌گوید که عقبنشینی هفتگی بهای نفت‌خام برنت پس از ۹ هفته صعود متوالی به دلیل اعلام برنامه بازگشت ایران به میز مذاکرات بوده است. وی در ادامه اظهار کرد که در صورت جدی‌بودن و ادامه پیدا‌کردن برنامه برای دستیابی به یک توافق می‌‌‌توانیم منتظر اصلاحی معنی‌‌‌دار و جدی در بازار نفت باشیم. تام مک‌نولتی، مدیر ارشد بخش انرژی شرکت ولیواسکوپ (Valuescope) هم می‌گوید که افت آخر هفته بهای نفت‌برنت بیشتر تحت‌تاثیر دیدگاه بازار برای امکان توافق زودهنگام با ایران بود. البته مک نولتی معتقد است این امر اهمیت چندانی ندارد، چرا‌که ایران همواره به‌صورت مخفیانه در بازار حضور داشته است. تحلیلگران کامرزبانک (Commerzbank) هم در یادداشت تحلیلی اخیر خود به بحث احتمال بازگشت ایران به بازار نفت در صورت موفقیت در مذاکرات اشاره کرده و اظهار کرده‌‌‌اند: «حتی اگر مذاکرات هسته‌‌‌ای از سر گرفته شوند و موفقیت‌آمیز باشد، هنوز زمان زیادی تا دستیابی به توافق و بازگشت جریان صادرات نفت ایران به بازار جهانی باقی‌مانده است.»
اکتبر؛ ماه صعودی شاخص‌‌‌های نفتی
نگاهی به عملکرد ماهانه نفت‌خام نیز نشان می‌دهد که برخلاف عملکرد چندان جالب هفتگی این کامودیتی کلیدی، در مقیاس ماهانه فاز بازار کماکان صعودی است. نفت برنت در ماه اکتبر ۸/ ۵ دلار افزایش قیمت داشته که به‌معنای رشد ۴/ ۷درصدی این شاخص نفتی است. نفت وست‌تگزاس‌اینترمدییت در اکتبر عملکردی بهتر از برنت داشت و با رشد ۵/ ۸دلاری توانست بهای خود را به شکل چشمگیری ۳/ ۱۱درصد افزایش دهد.
بخشی از پیشرفت بهای نفت در‌ماه اکتبر مرهون کمبود مداوم گاز طبیعی در چهار گوشه جهان بود که تقاضا برای فرآورده‌های نفتی به‌عنوان جایگزین گاز طبیعی را افزایش داد. این امر منجر به افزایش قابل‌توجه حاشیه سود پالایشگران نفت‌خام شد که این امر نشانه‌‌‌ای روشن برای قوی باقی‌ماندن تقاضا برای نفت‌خام از سوی پالایشگران است.
پالایشگران برای پاسخگویی به نیاز روزافزون فرآورده‌های نفتی به‌جای گاز طبیعی باید به پالایش طلای‌سیاه بیشتری دست بزنند. این امر البته می‌تواند به این معنا هم باشد که ذخایر جهانی نفت در ماه‌های آینده، در شرایطی که واقعیات بازار تغییر نکنند به کاهش خود ادامه خواهند داد.
در این میان بحث اوپک‌پلاس بار دیگر اهمیت خود را نشان می‌دهد و تجار بازار نفت‌خام چشم به نشست ۴ نوامبر این ائتلاف نفتی دارند تا ببینند تولیدکنندگان چه تصمیمی درباره آینده بازار می‌‌‌گیرند. مویا تحلیلگر ارشد بازار در شرکت اواندا می‌گوید: «کسری بازار نفت ممکن است کمتر از آن چیزی باشد که معامله‌‌‌گران در ابتدا فکر می‌کردند، اما این کسری به‌زودی از بین نخواهد رفت. اگر اوپک‌پلاس روند تدریجی کنونی خود را حفظ کند، احتمالا قیمت‌های نفت‌خام روند صعودی خود را دوباره از سر خواهند گرفت.»