بانک مرکزی در گزارشی تحولات متغیرهای اقتصادی کلان کشور در آبان ماه و جزئیات اقدامات این نهاد در این ماه را منتشر کرد. بر این اساس حجم نقدینگی در پایان آبان ماه به بیش از 4315هزار میلیارد تومان رسید که از ابتدای سال‌جاری رشد 2/ 24درصدی را به ثبت رسانده است. از سوی دیگر پایه پولی در میانه پائیز از مرز 540هزار میلیارد تومان گذشت و نسبت به آغاز سال‌جاری رشدی 8/ 17درصدی را به ثبت رساند که 5درصد بیشتر از رشد این متغیر در مدت مشابه سال گذشته است.
نرخ بهره بازار بین بانکی نیز که از میانه تابستان روندی صعودی به خود گرفته است، در آبان ماه به سطح 21درصدی رسید که در یک سال گذشته بی‌‌‌سابقه بوده است. بانک مرکزی در این گزارش تصریح کرده است که در سال‌جاری این نهاد حدود 9/ 11میلیارد دلار ارز با نرخ ترجیحی را به صورت نقدی و اعتباری به واردات کالاهای اساسی، دارو، تجهیزات پزشکی و واکسن کرونا تخصیص داده است که از این میزان 4/ 1میلیارد دلار مربوط به واردات واکسن بوده است.
تحولات کلان در آبان
بانک مرکزی طی سیاستی هر ماه گزارش تحولات اقتصاد کلان و آمارهای پولی را منتشر می‌کند. این گزارش از آن جهت که چشم‌انداز متغیرهای پولی را بررسی می‌کند و می‌‌‌تواند در فعالیت بنگاه‌‌‌ها و تصمیمات کنشگران بازار مبنا قرار بگیرد حائز اهمیت است. مهم‌ترین نکته گزارش آبان بانک مرکزی، کاهش تعدیل نسبی انتظارات تورمی در میانه پائیز است.
تعدیل انتظارات تورمی
در آبان ماه روند افزایشی نرخ‌های بازدهی اوراق مالی اسلامی دولتی ادامه پیدا کرد و بر این اساس سررسید یک ساله با 26/ 1درصد افزایش به 4/ 23درصد، دو ساله با 67/ 0درصد افزایش به 89/ 23درصد و سه ساله با 14/ 0درصد افزایش به 98/ 23درصد رسید. این اعداد حاکی از آن است که برخلاف مهرماه، نرخ‌های بازده اوراق مالی اسلامی در آبان همگرا شده‌‌‌اند و از طرفی از شیب صعودی نمودار بازده کاسته شده است. تحلیل رسمی بانک مرکزی نشان‌دهنده آن است که این اتفاق «می‌‌‌تواند بیانگر تعدیل نسبی انتظارات تورمی در شرایط کنونی، تحت‌تاثیر از سرگیری مذاکرات رفع تحریم‌ها و احیای برجام باشد.»
شاخص‌‌‌های کلان پولی
گزارش بانک مرکزی حاکی از آن است که حجم نقدینگی در آبان ماه 1400 به حدود 4316هزار میلیارد تومان رسیده که در مقایسه با حجم نقدینگی در آغاز سال 1400، 2/ 24درصد رشد را به ثبت رسانده است. از سوی دیگر رشد نقطه‌به‌نقطه این متغیر در سطح 42درصد ثبت شده است که در مقایسه با رشد نقطه‌به‌نقطه حجم نقدینگی در مهرماه کاهش 8/ 0درصدی را نشان می‌دهد. از سوی دیگر حجم پایه پولی در آبان 1400 به بیش از 540هزار میلیارد تومان رسید؛ بر این اساس این شاخص از ابتدای سال‌جاری 8/ 17درصد رشد کرده و نسبت به مدت مشابه سال گذشته 8/ 35درصد افزایش یافته است. این آمار نشان می‌دهد که نرخ رشد نقطه‌به‌نقطه پایه پولی در آبان 6/ 0درصد نسبت به مهرماه کاهش پیدا کرده است. کاهش همزمان سرعت رشد دو متغیر پولی عمده را می‌‌‌توان نشانه‌‌‌ای از کاهش تورم در این ماه تلقی کرد.
تحولات بازار بین بانکی
روند رو به نزول معاملات در بازار بین بانکی و تشدید روند صعودی نرخ سود در این بازار در آبان حاکی از آن است که سطح ذخایر مازاد بانک‌ها کاهش یافته است؛ این کاهش به واسطه فروش اوراق بدهی دولت رخ داده و این موضوع در افزایش سهم بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در پایه پولی قابل مشاهده است. بانک مرکزی در این گزارش به این موضوع اشاره می‌کند که چنین اقدامی اگرچه در مرحله اول می‌‌‌تواند حتی به اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی منجر شود اما در مراحل بعدی در صورت اقدام بانک‌ها به تعدیل منابع و مصارف خود از طریق تعدیل رشد تسهیلات‌‌‌دهی از میزان بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی کاسته خواهد شد.
ارز ترجیحی در میانه پائیز
بانک مرکزی در انتهای گزارش خود آمارهای مرتبط با تخصیص ارز ترجیحی را منتشر کرد. بر این اساس در 8ماه ابتدایی سال‌جاری بانک مرکزی از محل سهمیه ارزی سال 1400 حدود 9/ 11میلیارد دلار ارز با نرخ ترجیحی به صورت نقدی و اعتباری واردات کالاهای اساسی، دارو، تجهیزات پزشکی و نیز واکسن کرونا اختصاص یافته است. از 9/ 11میلیارد دلار حدود 4/ 1میلیارد دلار آن به واردات واکسن کرونا اختصاص پیدا کرده است. بانک مرکزی در پایان این بخش به این نکته اشاره کرد که قیمت برخی از اقلام وارداتی با ارز ترجیحی در بازار‌های جهانی مانند گندم، جو و روغن آفتابگردان، طی دوسال گذشته تقریبا دو برابر شده است.
