ایران زمانی با ثبات‌ترین کشور منطقه خاورمیانه و یکی از بهترین گزینه‌های همسایه‌ها برای خرید محصولات محسوب می‌شد. گذر زمان اما بسیاری از مسائل را تغییر داد. حالا ترکمنستان که در مرز تنها 200کیلومتر با ایران فاصله دارد، بخش اعظمی از نیازهای خود را توسط ترکیه تامین می‌کند. از سویی بخش قابل توجهی از این نیازها به صنعت نفت و گاز ترکمنستان باز می‌گردد.
به گزارش سایت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اتاق تهران به نقل از روزنامه تعادل، سازندگان داخلی صنعت نفت در سال‌های گذشته در تلاش بوده‌اند تا بتوانند در ازای گازی که ترکمنستان به ایران می‌فروشد، تجهیزات صنعت نفت و گاز را با این کشور تهاتر کنند. رضا پدیدار، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران و رییس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران که صبح روز یک‌شنبه از نمایشگاه ترکمنستان به ایران بازگشته است از اتفاق‌های رخ داده در ترکمنستان می‌گوید.
طبق گفته پدیدار، این نمایشگاه که برای سازندگان صنعت نفت و گاز ایران، دومین نمایشگاه در ترکمنستان محسوب می‌شود، حاوی دستاوردهایی مناسب برای آنها بوده است. سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران امیدوارند معادل یک چهارم از 2.2میلیارد دلار ارزش گاز صادراتی ترکمنستان به ایران را توسط ساخته‌های خود تهاتر کنند.
پدیدار در این باره می‌گوید: «در این نمایشگاه و در راستای مذاکرات پیشین با ترکمنستان که در سفر رییس‌جمهوری به این کشور نیز مطرح شده بود به توافقنامه‌ای مناسب در راستای تهاتر گاز و تجهیزات صنعت نفت و گاز دست پیدا کردیم». به گفته پدیدار در این نمایشگاه مهندس امانپور به عنوان نماینده ویژه وزارت نفت حضور داشته و وزیر نفت که به واسطه سفر کره‌ای‌ها به ایران بسیار مشغول بوده، خود به ترکمنستان سفر نداشته است. البته در این نمایشگاه سایر اقلام صنعتی تولید ایران نیز به نمایش گذاشته شده تا بقیه 2.2میلیارد دلار ارزش صادرات گاز ترکمنستان به ایران را پوشش دهد.
رییس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت از دیدار با مقامات پالایشگاه ترکمن‌باشی ترکمنستان می‌گوید که یکی از مشتریان احتمالی تجهیزات صنعت نفت ایرانی خواهد بود. اما اتفاقی که بیش از هر چیزی بابت خرسندی و رضایت سازندگان ایرانی صنعت نفت در این نمایشگاه بوده، دیدار با رییس «اتحادیه انجمن‌های سازنده و کارآفرین ترکمنستان» بوده است. پدیدار در این باره می‌گوید: «من پیش از سفر تحت دو عنوان، رییس انجمن سازندگان و نماینده اتاق بازرگانی با این اتحادیه مکاتبه کردم و در نهایت در ترکمنستان با آنها دیدار داشتیم».
طبق گفته پدیدار این دیدار میان سازندگان ایرانی و این اتحادیه منجر به انعقاد یک «تفاهمنامه» مهم میان آنها شده است. او درباره جزییات این توافق می‌گوید: «ما توافق کردیم که نیازهای صنایع نفت و گاز ترکمنستان را از طریق اتحادیه انجمن‌های سازنده و کارآفرین ترکمنستان دریافت کنیم. همچنین آنها قرار گذاشتند تا نیاز سایر صنایع ترکمنستان را نیز از همین طریق به اطلاع ما برسانند. بعد از این ما باید نیازهای آنان را با تولیدات خودمان تطبیق داده و استانداردهای کمی و کیفی کالا را منطبق کنیم». اما یکی از چالش‌های اساسی که اکنون پیش روی تجهیزات ساخت داخل صنعت نفت ایران قرار دارد، این مساله است که هنوز نهادی مشخص برای دادن گرید «استاندارد» به بسیاری از این تجهیزات مشخص نیست. در ماه‌های گذشته اما صحبت از هماهنگی‌هایی سه‌جانبه میان سازمان استاندارد، معاونت مهندسی و ساخت وزارت نفت و انجمن کیفیت ایران برای اعطای «استاندارد» به تجهیزات ساخت داخل صنعت نفت به میان آمد. مجری این طرح نیز در نهایت باید اداره کل استاندارد معاونت مهندسی وزارت نفت می‌بود. رییس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت در پاسخ به این سوال که با توجه به مراودات با ترکمنستان، آخرین وضعیت اعطای این استاندارد به کجا رسیده، اظهار می‌کند: «این مساله هنوز درحال پیگیری است».
سامانه «کالا-تولید» و «کالا-تامین» که قرار بود اسفند ماه سال گذشته رونمایی شود هنوز بلاتکلیف است. به همین واسطه گرید‌بندی شرکت‌های سازنده تجهیزات صنعت نفت در ایران سر و سامان ندارد.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران درباره آخرین وضعیت این سامانه نیز چنین می‌گوید: «فهرست شرکت‌های این سامانه در اسفند ماه تهیه شده و ما درخواست تمدید آن برای شش ماه دیگر را ارائه کردیم. چرا که لیست استخراج شده توسط وزارت نفت نشان‌دهنده وجود 1401 شرکت سازنده در کل کشور بود که از این تعداد 700عدد عضو انجمن محسوب می‌شوند. به همین واسطه ما تلاش داشتیم تا بتوانیم میزان و بخشی را که انجمن تامین‌کننده آن خواهد بود، محاسبه کنیم. از سوی دیگر تعدادی از شرکت‌های عضو انجمن به واسطه انجام مهندسی معکوس، خود دارای شاخص‌های استاندارد بودند و مانند بقیه شرکت‌ها نیاز به طی این فرآیند نداشتند».
اما تنها معضل این سامانه لیست شرکت‌ها نبود، پیش از این سازندگان تجهیزات صنعت نفت در گفت‌وگو با «تعادل» به این مساله اشاره کرده بودند که برخی اطلاعاتی که توسط متولیان این سامانه از آنها خواسته شده در دسته اطلاعات «محرمانه» محسوب شده که آنها تمایلی به افشای آن ندارند. این سازندگان مطرح می‌کردند که برای مثال افشای آخرین قیمت‌های فروخته شده، سبب می‌شود که دست آنها در معاملات بعدی بسته بماند. این معضل به بیش از چند ماه قبل باز می‌گردد اما مانند بسیاری از مشکلات هنوز تکلیف مشخصی ندارد و یکی از دلایل عدم پیشرفت سامانه کالا تامین و کالا تولید محسوب می‌شود. رییس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت درباره آخرین وضعیت طرفین درباره حل این مشکل اظهار می‌کند: «این مشکل هنوز حل نشده و طبق آخرین اطلاعات قرار بود متولیان سامانه در اطلاعات درخواستی تجدید نظر کنند. در این زمینه نشست‌هایی نیز برگزار شد و در نهایت با استعفای آقای حسینی مساله مسکوت باقی مانده است».
اکنون سازندگان تجهیزات صنعت نفت امید دارند تا بتوانند در وضعیتی که بازار خود در ایران را با ورود خارجی‌ها در خطر می‌بینند، بازارهای صادراتی را به عنوان گزینه‌های جایگزین در نظر بگیرند. اما الزامات تبدیل شدن به یک صادرکننده قوی به واسطه مشکلات ساختاری هنوز نیازمند اهتمام جدی از سوی مسوولان دولتی همچنین خود سازندگان بخش خصوصی است.