همانطور که میدانیم استفاده از نهادهای مدنی، به عنوان
حلقه‌های واسط بین دولت و جامعه به منظور تسهیل ارتباط، ارائه درخواست‌ها و
مطالبات و نیز امر نظارت و پیگیری، از تجارب مثبت بشری در جوامع مختلف است که در
قالب شوراها، احزاب و سندیکاها و نظایر آن نمایان میشوند. در حوزه اقتصادی نیز،
تشکل‌ها همواره جایگاه خاصی دارند و میتوانند فضای مساعدی برای تعامل مناسب و
سازمان‌یافته بین بنگاه‌های اقتصادی و حاکمیت به وجود آورند.
تجربه نشان داده که اقتصادهای توسعه‌یافته، بدون استفاده
از سازماندهی فعالان اقتصادی در قالب تشکلهای اقتصادی، به منظور تعامل بهتر جوامع
اقتصادی با نهاد دولت، موفق نبوده اند. اهمیت نقش تشکل‌ها در ایران نیز در سالیان
اخیر به وضوح درک شده و این موضوع را می‌توان در توجه جدی به بحث تشکل‌ها در قوانین
مصوب چندین سال اخیر از جمله قانون برنامه پنج‌ساله توسعه اقتصادی و قانون بهبود
مستمر فضای کسب و‌کار مشاهده کرد و اخیراً در رویکردهای جدید ابلاغی برنامه ششم
توسعه توجه موثری به آن
شده و اینجاست که باید مدیریت درست در اجرایی نمودن آنها مد نظر قرار گیرد.
بدیهی است تشکل‌ها یا اتحادیه‌های تجاری یا صادراتی
نهادهایی هستند متشکل از اعضای مختلف که در یک حوزه تخصصی خاص فعالیت کرده و دارای
شخصیت حقوقی و مستقل میشوند که به‌صورت صنفی و غیرانتفاعی به نفع اعضای خود فعالیت
میکنند و همین اتحادیه‌ها و تشکل‌ها
در سطح تجارت بین‌المللی در مقام واسطه‌ای بین تولیدکنندگان از یک سو یا مصرف‌کنندگان کالا
و خدمات در بازارهای داخلی و خارجی از سوی دیگر فعالیت میکنند.
این اتحادیه‌ها و تشکل‌ها با هیئت مدیره های توانمند خود
میتوانند:
1. با
نقش آفرینی در ترویج بهترین شیوه‌هایِ کسبِ توانِ رقابتی با طراحی استراتژی های
قابل دستیابی
2. کمک
به شرکت‌های عضو در جهت افزایش توان رقابتی آنها
3. پیشنهاد،
تنظیم و ارائه قوانین عمومی فضای کسب و‌کار و تجارت به مجاری زیربط
4. ایجاد
و تقویت روحیه همکاری و هماهنگی بین موسسات کوچک و متوسط عضوء و در نتیجه برهم
افزایی
5. توان
تامین نیازهای عمومی اعضاء در زمینه‌های تسهیلات اعتباری، تبلیغات و مشارکت، سرمایه گذاری و...
6. تجمیع
نظر اعضاء جهت هدایت امور و تسهیل مشکلات در مواجهه با بخش‌های مختلف فعالیت.
7. بهره
مندی از امکان حضور قویتر در بازارهای صادراتی و پر رقابت.
8. تنوع
بخشی و تحقیق و توسعه در کنار انعطاف‌پذیری، خلاقیت و کارآفرینی ناشی از
ساختارهای کوچک.
9. ایجاد
قابلیت پاسخگویی به انواع تقاضاها، کاهش شکاف‌های اجتماعی-فرهنگی و تضادها و تناقض‌های
ناشی از طی مراحل گذار از نظام‌های سنتی به فضای اقتصاد مدرن.
10. امکان
برخورداری از حمایت‌های موثر دولتی و برخورداری و تجمیع امکانات خصوصی.
نقش بسیار مهمی ایفاو مزایای متعدد فوق را برای اعضای آن
به ارمغان خواهند آورد.
با امعان نظر به اینکه معمولاً اتحادیه ها درسطحهای فراملی، ملی و استانی فعالیت میکنند و در امر تجارت
بین‌الملل بویژه صادرات که نقش اساسی در حیات اقتصادی کشور دارد متغیرهای مهمی نظیر هزینه بازاریابی، حمل و
نقل، بیمه و تبلیغات وجود دارند که به دلیل تحولات ناشی از رشد پرشتاب تکنولوژی
اطلاعات و ارتباطات در طول زمان بر مزیت‌های نسبی تاثیر کرده و باعث میشوند به
رغم برخورداری کشور از مزیت‌های تولیدی و هزینه‌های کم، عملاً از دستیابی به مزیت‌های
صادراتی ناتوان باشیم و با اینکه سهم ما از امکانات بالقوه و بالفعل تولیدی کشور زیاد
است، اما به دلیل عدم‌برخورداری از مزیت‌های رقابتی نمی‌توانیم به همان نسبت در
صادرات کشور در مقایسه با سایر کشورها سهیم باشیم.
زیرا بین تولید و صادرات در کشور ما یک فضای خالی و فاصله‌ای
است که برای عبور از این فاصله باید راهکارهای جدید توسعه صادرات با توجه به
امکانات و محدودیت‌ها و با بررسی فعالیت سایر کشورهای منطقه طرح‌ریزی شود. یکی از
مهم‌ترین این راهکارها، اتحادیه‌ها و تشکلهای صادراتی با نظام مدیریتی مبتنی
تکنوکراسی هستند که مهم‌ترین حلقه رابط بین تولیدکنندگان، دولت، مصرف‌کنندگان
داخلی و خارجی می باشند.
اتحادیه های صادراتی
در همه جای دنیا بازوی توانمند تولیدکنندگان و صادرکنندگان هستند. این‌گونه تشکل‌ها
به میزان توانمندی و توانایی‌شان در عرصه صدور کالا، قدرت چانه‌زنی و تعیین قیمت
در بازارهای بین‌المللی، که ناشی از انسجام مدیریتی درونی آنهاست قادرند منافع و
قدرت اقتصادی اعضای خود را تقویت کنند که همین امر از یک هیئت مدیره توانمند مورد
انتظار است.
معمولاً این اتحادیه‌ها با جمع‌آوری اطلاعات لازم، مفید،کاربردی
و بهنگام و ارائه بموقع آنها به اعضاء، قدرت تصمیم‌گیری‌های مدیریتی ایشان را بالا
برده و حضور آنها را قویتر و موثرتر مینمایند.
از طرفی دیگر اتحادیه‌ها و تشکلهای صادراتی میتوانند،
نقش حلقه واسط بین بنگاه‌های کوچک و متوسط و دولت جهت انتقال و انعکاس نظرات، طرح‌ها،
ایده‌ها، موانع و مشکلات را داشته باشند. در این صورت اعضا میتوانند حضور قوی و
موثر در مراجع تصمیم‌گیری دولتی داشته باشند. این حلقه می‌تواند ارتباط بین اعضا
با مشتریان خارجی را نیز فراهم آورد. وجود این حلقه اطلاعات زیادی را از شرایط
بازار جهانی، کالاها، رقبا، قراردادها، بازاریابی و قواعد تجاری در اختیار اعضا
قرار خواهد داد زیرا این امر به تنهایی برای هر یک از اعضا سخت و دشوار خواهد بود.
همچنین اتحادیه‌ها به اعضای خود برای حضور در رویدادهای
تجاری داخلی و خارجی، نظیر شرکت در نمایشگاه، اعزام و پذیرش هیات‌های تجاری و
سرمایه‌گذاری کمک خواهند کرد.
همچنین اتحادیه‌ها و تشکلهای صادراتی میتوانند با بهره
گیری از کادر توانمند مدیریت همبستگی و یکپارچگی بین صادرکنندگان را به وجود آورده
و از رقابت مخرب بین صادرکنندگان جلوگیری نمایند.
سید محمد حسینی