وزیر نفت اولویت نخست این وزارتخانه را صادرات نفت در مقابل گاز دانست و گفت: سودی که از محل صادرات نفت کسب می کنیم قابل مقایسه با صادرات گاز نیست.
به گزارش خبرنگار شانا، بیژن زنگنه دیشب ( دوشنبه ٢ آذرماه) به منظور تشریح دستاوردهای برگزاری سومین اجلاس سران و هفدهمین نشست وزیران مجمع کشورهای صادرکننده گاز در برنامه گفتگوی ویژه خبری که از شبکه دو سیما پخش شد، شرکت کرد و گفت: طی دوسالی که دکتر عادلی دبیرکل مجمع بوده اند مجمع بسیار تقویت شده ودستاوردهای خوبی داشته است.
وزیر نفت تصریح کرد: دکتر عادلی با استفاده خوبی که از دستاوردهای مجمع کرد تلاش کرد که روز به روز نه تنها در قالب جی یی سی اف بلکه در قالب روابط دوجانبه و چندجانبه هم به هم نزدیکتر شویم.
رقابت در عین رفاقت
وی در پاسخ به این سئوال که اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز در بیانیه آخر خود هدف از این مجمع را همکاری بیان کردند با این حال آنها به دلیل ظرفیتهایی که دارند به نوعی با یکدیگر رقابت می کنند، گفت: چنین شرائطی در اوپک نیز وجود دارد؛ اما مهم این است که در دنیای امروز یاد بگیریم در عین رقابت با یکدیگر رفاقت کنیم.
وزیر نفت با اشاره به رقابت ایران با کشورهای عربستان و عراق در اوپک، تصریح کرد: همه اعضای اوپک برای کسب سهم بازار با هم رقابت دارند؛ اما این مانع همکاری میان ما نمی شود.
زنگنه اوپک را یک تجربه بسیار موفق مجموعه ای از کشورهای جهان سوم دانست و ادامه داد: این کشورها توانستند در عین رقابت با یکدیگر همکاری نیز داشته باشند.
وی افزود: بالاخره باید یاد بگیریم نمی شود همه چیز را صفر ویک و یا سیاه وسفید دید، باید در عین این که در هر کاری رقابت داریم اما باز باهم همکاری کنیم، در هر حال در بخشهایی از اوپک باهم اختلاف داریم اما می توانیم همکاری داشته باشیم.
وی گفت: براین اساس در دنیا باید در عین رقابت با یکدیگر رفاقت نیز داشته باشیم، در مورد مجمع کشورهای صادرکننده گاز نیز همینطور است؛ ما با برخی از کشورها رقابت داریم. در عین حال این مسئله مانع این نیست که با یکدیگر همکاری داشته باشیم؛ ضمن این که باید بتوانیم منافعمان را تا جایی که می شود در این رقابت با همکاری به حداکثر برسانیم.
اهمیت کسب سهم بازار گاز برای ایران
وزیر نفت در پاسخ به این سئوال که آیا بازار اروپا خط قرمز کشور روسیه است؛ تصریح کرد: من نمی توانم درباره خط قرمز کشورها صحبت کنم، اما در کسب و کار تولیدکننده می خواهد رقیبی برای فروش خود نداشته باشد و مصرف کننده هم می خواهد عرضه کنندگان متنوع باشند تا قیمتهای بهتری به دست بیاورد که مصرف کنندگان توانستند این کار را انجام دهند و تا حدود زیادی نیز موفق شدند.
زنگنه با بیان این که کسب سهم بازار برای ایران مهم است، ادامه داد: همانطور که قبلا نیز گفته ام بازار اصلی برای ما کشورهای همسایه هستند، اما هرچه به نقاط دورتری می رویم اقتصاد خط لوله برای ارسال گاز نسبت به ال ان جی محدودتر می شود.
خط لوله عسلویه تا ایرانشهر پاسخگوی نیاز هند برای دریافت گاز
زنگنه در پاسخ به این سئوال که آیا ایران نسبت به صادرات گاز از طریق خط لوله ایران- پاکستان- هند کم تمایل شده است، خاطرنشان کرد: در مورد خط لوله پاکستان قرارداد داریم، از حضور هند نیز در این خط لوله استقبال می کنیم، اما این کشور طی هفت یا هشت سال گذشته علاقمندی برای دریافت گاز از این خط لوله نشان نداده و دولت قبل هم قرارداد را با پاکستان عملیاتی کرد.
وزیر نفت افزود: با این حال هنوزهم احتمال این که این خط لوله بتواند تا کشورهند امتداد داشته باشد وجود دارد و همین خط لوله ای که از عسلویه تا ایرانشهر احداث شده می تواند پاسخگوی نیاز هند برای دریافت گاز هم باشد.
وارد نشدن مجمع جی یی سی اف به موضوع اثرگذاری قیمتها
زنگنه درباره فرمول قیمتگذاری صادرات گاز که دبیرخانه مجمع کشورهای صادرکننده گاز بر روی آن کار کرده است، گفت: دبیرخانه هنوز وارد بحث قیمت نشده است و بیشتر اطلاعات را جمع آوری کرده است. اما این که بخواهد فرمولی بدهد تا همه اعضا از آن پیروی کنند، چنین نبوده است. از سوی دیگر مجمع صادرکنندگان گاز به دلایل متعددی هنوز در موضوع قیمت و اثرگذاری قیمتها ورود نکرده است.
وزیر نفت درباره دلایل وارد نشدن مجمع به بحث قیمت گاز صادراتی و اثرگذاری قیمتها، افزود: نخست این که گاز قیمت جهانی نداشته و قیمت منطقه ای دارد؛ زیرا هزینه حمل ونقل در خط لوله گاز بسیار بالاست و اگر خط لوله دوهزار یا چهار هزار کیلومتر باشد کشور صادرکننده باید تمام هزینه های احداث خطوط لوله را تقبل کند.
زنگنه گفت: نکته دوم در قیمتگذاری این است که هنوز هم عامل تعیین کننده قیمتها قراردادهای بلندمدتی است که فرمولهای تعیین شده قطعی دارند، به نحوی که طرفها نمی توانند از آنها تخطی کرده و قیمتهای صادرات گاز را دستکاری کرده و یا بگویند می خواهیم فرمول را تغییر دهیم.
قرارداد بلندمدت نفتی با هیچ کشوری نداریم
وزیر نفت ادامه داد: در گذشته، قیمتگذاری نفت ثابت و براساس قراردادهای بلندمدت بود، اما الان ما قرارداد درازمدت با کشوری در بخش نفت نداریم، درست است که قرارداد یکساله می بندیم، اما قیمت آن در بورس تعیین می شود.
زنگنه خاطرنشان کرد: در واقع معاملات بورس نفت قیمت را تعیین می کند که قیمت تمام شده قطعی با قراردادهای پنجساله، ٢٠ ساله و ٣٠ ساله هم نیست.
وی گفت: با این حال گاز چنین خصوصیتی ندارد و فروش تک محموله گاز در بورس کم است اما به این سمت حرکت می کند که در اجلاس امروز چندکشور نگرانی خود را نسبت به این مسئله در سخنرانی خود بیان کردند.
وزیر نفت ادامه داد: در شرائطی که مصرف کنندگان گاز، به سمت بازار بورس و فروش تک محموله سوق می یابند تولیدکنندگان تمایل دارند تکلیف خود را در آینده بدانند.
وی درباره قیمتگذاری نیز گفت: مثالی می زنم، گاهی اوپک می خواهد قیمت نفت ٦٠ دلار یا بیشتر شود، ابزار سازمان برای رسیدن به این قمیت بازی کردن با طرف عرضه است، زیرا طرف تقاضا در اختیار اوپک نیست.
زنگنه ادامه داد: براین اساس اعضای اوپک به قدری عرضه را پایین می آورند تا به قیمتی که مدنظرشان است برسند؛ البته من به درست یا غلط بودن این سیاست کاری ندارم، در مورد گاز نمی توان از ابزار قیمت استفاده کرد زیرا تعدادی قرارداد درازمدت با فرمول و مقدار کمی هم بازار تک محموله وجود دارد، با این حال بازار تک محموله به قدری بزرگ نیست که در بازار اصلی اثر بگذارد.
وی با بیان این که صادرات گاز از طریق خط لوله یا ال ان جی بلندمدت است افزود: در حال حاضر صادرات ال ان جی قراردادهای درازمدت دارد که بخش کمی از آن به سمت بازار تک محموله می رود.
خط قرمزی برای صادرات گاز نداریم
وزیر نفت در پاسخ به این سئول که آیا ایران خط قرمزی برای انتقال گاز با خط لوله دارد یا خیر، گفت: خط قرمز را لازم نیست کشورها به صورت سیاسی تعیین کنند، بلکه اقتصاد ال ان جی این موضوع را تعیین می کند.
زنگنه در توضیح این مطلب تصریح کرد: در حال حاضر روز به روز فاصله اقتصادی بین خط لوله و ال ان جی کاهش می یابد زیرا به لحاظ فناوری تحولی در بخش خط لوله رخ نداده است؛ به همین دلیل، هزینه حمل ونقل و ترانزیت گاز مرتب در حال افزایش است.
وی افزود: از سوی دیگر به دلیل رشد فناوری، هزینه های مایع سازی گاز و همینطورانتقال از طریق ال ان جی در حال کاهش است که این مسئله سبب می شود فاصله اقتصادی بین خط لوله و ال ان جی کاهش یابد.
زنگنه گفت: برای نمونه اگر بخواهیم گاز را از ایران به هند ارسال کنیم حتما باید ازخاک پاکستان عبور کنیم که به دلیل اختلافاتی که این کشورها دارند گاهی شاهد دعوای آنها خواهیم بود؛ حال به جای این مسئله می توان به راحتی با ال ان جی گاز را به هند و بدون نگرانی از اختلاف آنها با پاکستان صادر کرد.
وزیر نفت ادامه داد: مجموعه این مسائل این است که برای فواصل بالای دوهزار کیلومتر صادرات گاز با ال ان جی صرفه بیشتری دارد. البته به همین دلیل هم هست که اقتصادی ترین خط لوله صادرات گاز برای ایران کشورهای همسایه است.
زنگنه دراین باره که حضور یکی از کشورها که از موسسان مجمع کشورهای صادرکننده گاز نیز بوده در اجلاس امروز ( دوشنبه، ٢ آذرماه) بسیار کمرنگ بود، گفت: این کشور جزو موسسان نبوده، بالاخره آنها در سطح بالا شرکت نمی کنند، به همین دلیل ماهم در اجلاسهای آنها در سطح بالا شرکت نمی کنیم.
وزیر نفت در پاسخ به این سئوال که آیا ایران استراتژی بلندمدتی در بخش گاز دارد یا خیر، افزود: در گذشته این استراتژی را داشتیم اما در دوران تحریم تنها توانستیم امور جاری و فعالیتهای فوریتی را انجام دهیم.
شدت مصرف انرژی چالش و تهدیدی بزرگ
وی با اشاره به اجرای ١٧ فاز پارس جنوبی با عقبه خطوط لوله و کمپرسور که هزینه باقی مانده آن بالغ بر ٣٠ میلیارد دلار هزینه در بر دارد، ادامه داد: اصل اجرای طرحهایی که به نام ٣٥ ماهه در پارس جنوبی شروع شد خوب بود اگرچه خودشان هم همان روز اول می دانستند که نمی شود در طول ٣٥ ماه این پروژه را اجرا کرد.
زنگنه با بیان این که درهر حال باید این کار را تمام کنیم، ادامه داد: باتوجه به این که پارس جنوبی میدان مشترک است، ما با این انگیزه که تا آخر دولت یازدهم اجرای این پروژه ها تمام شود، کار را پیش بردیم و بار سنگینی را به سمت جلو حرکت دادیم.
وی مصرف داخلی انرژی را تهدید و چالش بزرگی دانست و افزود: اگر به طور جدی به این مسئله نپردازیم و به آن توجه نکنیم و شدت انرژی را در ایران کاهش ندهیم مثلا ٢٠ سال دیگر وارد کننده گاز می شویم .
زنگنه با بیان این که دیگر احتمال این که مخزنی مانند پارس جنوبی در ایران کشف شود ضعیف است، ادامه داد: ما باید گاز تولیدی را درست مصرف کنیم تا فرصتی برای صادرات داشته باشیم؛ از سوی دیگر با توجه به راندمان حرارتی کمی که داریم بخش قابل توجهی از گاز تولیدی ما هدر می رود
مصرف روزانه ٧٠٠ میلیون مترمکعب گاز در زمستان امسال
وی ادامه داد: باتوجه به این که در حال حاضر وارد دوران پساتحریم می شویم باید فکری برای این مسئله کنیم که به نظرم یکی از اولویتهای ما در بخش مصرف و مدیریت مصرف است تا بتوانیم برای صادرات نفس بکشیم.
وزیر نفت با بیان این که مصرف گاز برای زمستان امسال روزانه ٧٠٠ میلیون مترمکعب خواهد بود افزود: مصرف انرژی کشور ما خیلی زیاد است که با فاصله زیادی نسبت به فصل تابستان، فشار زیادی وارد می شود.
زنگنه افزود: با این حال براساس برنامه ریزی انجام شده تا دوسال آینده ظرفیت تولید گاز کشور از هزار میلیون مترمکعب در روز عبور می کند؛ اما با رشد مصرف انرژی فعلی نمی توانیم به این رویه ادامه دهیم.
وی با اشاره به برنامه ریزی تولید گاز گفت: طی دوسال آینده بجز بخش حمل ونقل مصرف انرژی اصلی کشور به سمت گاز طبیعی می رود.
وی با بیان این که در حال حاضر روزانه ٢٠ میلیون مترمکعب گاز صرف ناوگان حمل ونقل می شود، تصریح کرد: برآوردمان این است که تا ٦ سال آینده این ظرفیت تا ٣٥ میلیون مترمکعب هم افزایش می یابد.
سهم ٧٠ درصدی گاز در سبد انرژی کشور
وزیر نفت سهم گاز را در سبد انرژی بالای ٧٠ درصد اعلام کرد و گفت: این میزان سهم بالاتر می رود، اما باید انرژی را درست مصرف کنیم.
وی ادامه داد: در حال حاضر شدت انرژی ( بر مبنای تن نفت خام) که مصرف آن معادل هزار دلار تولید می شود، برای ایران بسیار بالاست به نحوی که این شدت انرژی را نمی توان جبران کرد، که به این معناست که باید نفت صادراتی را فراموش کنیم.
مردم اقتصادی وعاقلانه رفتار می کنند
زنگنه گفت: ما علامت غلط یعنی قیمت را در اقتصاد می دهیم که به قول یکی از دوستان اقتصادی، مردم ما در مقابل قیمت بهترین عملکرد را داشته و در مورد قیمت حاملهای انرژی بهترین انتخاب را می کنند که کاملا اقتصادی وعاقلانه رفتار می کنند.
وزیر نفت افزود: در حال حاضرعمر ناوگان حمل ونقل کشورما بالای ٣٥ تا ٤٠ سال است که به این معناست که ناوگانهای مورد اشاره ١٠ یا ١٥ سال است که مستهلک شده اند و باید نوسازی شوند که این کار علاوه بر این که سبب کاهش مصرف انرژی می شود اشتغال عظیمی در بخش صنعت ایجاد می کند.
زنگنه ادامه داد: البته می توان در همه بخشها به نوسازی و افزایش راندمان پرداخت تا مصرف انرژی کاهش یابد؛ به عنوان مثال راندمان متوسط تولید برق کشورمان ٣٣ یا ٣٤ درصد است.
وزیر نفت ادامه داد: به عنوان مثال با توجه به این وضع، در حالی که با یک مترمکعب گاز می توان ٥,٨ کیلووات ساعت برق تولید کرد به دلیل راندمان نیروگاهها این میزان به ٣.٣ یا ٣.٤ کیلووات ساعت رسیده است.
٤,٥ سنت متوسط فروش داخلی و ٢٩ سنت متوسط قیمت صادراتی گاز
زنگنه متوسط فروش داخلی گاز را با قیمت فعلی نفت ٤,٥ سنت و صادرات آن را تا ٢٩ سنت اعلام کرد و درباره زیرساختهای لازم برای تبدیل ایران به هاب انرژی منطقه، گفت: قبل از فراهم شدن زیرساختهای فیزیکی باید زیرساختهای نرم افزاری آماده شود، به این معنا که ارتباطات، قراردادها، روابط، مسائل بورس انرژی را به گونه ای تنظیم کنید که تبادلها انجام شود.
وی گفت: به اعتقادمن هرچه فضای سیاسی آرامتر و روابطمان در شرائط عادی باشد رسیدن به این هدف تسهیل می شود؛ برای نمونه در حال حاضر این علاقمندی برای سوآپ گاز در شمال ایران وجود دارد که اگر چارچوبهای قراردادی آن تنظیم شود قدم نخست برای ایجاد هاب انرژی خواهد بود.
قوی ترین شبکه گازی دنیا در اختیار ایران
وزیر نفت گفت: در حال حاضر ایران یکی از قوی ترین شبکه های گازی دنیا را در اختیار دارد و در همه کشور خطوط لوله داریم و می توانیم از طریق همه این خطوط، گاز به کشورهای همسایه مانند ترکمنستان و عراق صادر کنیم؛ ضمن این که برنامه داریم به کردستان عراق نیز گاز صادر کنیم.
زنگنه با بیان این که هنوز گاز به جنوب خلیج فارس صادر نکرده ایم، افزود: با توجه به این که فاصله ما با کشورهای جنوب خلیج فارس چندان زیاد نیست؛ بنابراین می توانیم در طول یک سال خط لوله صادراتی را به این کشورها نیز احداث کنیم.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا به فکر ایجاد بورس گاز است یا خیر نیز گفت: در حال حاضر ما باید بورس نفت را راه بیندازیم برای این که بورس فرآورده به آرامی در حال فعال شدن است؛ بعد از این باید بر روی نفت خام و فرآورده تمرکز کرد.
زنگنه افزود: اگر به همه کشورهای دنیا توجه کنید متوجه می شوید که کار بورسها از هیدروکربورهای مایع شروع شده است .
وزیر نفت در این باره که آیا قرار است تحول یکسانی در بخش قراردادهای صادرات گاز در میان کشورهای عضو مجمع صادرکنندگان گازایجاد شود، گفت: در حال حاضر در مرحله تبادل تجربه هستیم.
وی درباره قراردادهایIPC و این که آیا می توان این قراردادها را به فروش گاز نیز تعمیم داد، تصریح کرد: قراردادهایی که در بیانیه سران مجمع قرائت شد قراردادهای خرید و فروش است اما موضوعی که روی آن تاکید بسیاری شده است مالکیت و حاکمیت بر مخازن و ذخایر گاز خودشان است .
زنگنه با بیان این که قراردادهای IPC قراردادهای مشارکت در تولید نیست افزود: من در حال حاضر این نوع قراردادها را برای ایران مناسب نمی دانم ممکن است این قراردادها برای کشورهایی مناسب باشد اما برای ایران با این سطح از فناوری و دستاوردهایی که کسب کرده و نوع قراردادهایی که دارد لزومی ندارد به سمت این قراردادها برود.
وی با بیان این که فرم جدید قراردادها، قراردادهای گاز را هم می تواند در بر بگیرد، ادامه داد:با این حال ترجیح ما این است که گاز را از ما بخرند و بازپرداخت هزینه های انجام شده را از طریق فروش گاز بپردازیم.
وی گفت: ما دو نوع قرارداد در بخش گاز داریم؛ یکی برای توسعه مخزن و دیگری فروش گاز به شرکتی که مخزن را توسعه می دهد.
قرارداد ایده آل وجود ندارد
وزیر نفت درباره انتقادهای وارده به قراردادهای IPC نیز گفت: هیچ چیز ایده آلی در قراردادهای نفتی وجود ندارد و نمی شود گفت یک قرارداد کاملا خوب یا کاملا بد است، در هر حال به هر قرارداد اشکالهایی وارد است؛ در مورد قراردادهای جدید هم حتما می توان به آن اشکال وارد کرد اما بهتر از این نمی توانیم قرارداد اعمال کنیم.
زنگنه ادامه داد: ما نمی خواهیم قرارداد امتیازی ومشارکت در تولید داشته باشیم، بیع متقابل هم اشکالاتی دارد؛ بنابراین باید قراردادی تدوین می کردیم که بین اینها باشد؛ در قراردادهای جدید گفتیم شرکتها می توانند در بهره برداری مخزن هم حضور داشته باشند البته به عنوان یک شرکت ایرانی طرف قرارداد با نفت .
وزیر نفت گفت: همچنین پاداشی که به سرمایه گذار پرداخت می شود به ازای تولید است؛ بنابراین اگر تولید میدان کم شود درآمد شرکت هم کم می شود و بازه زمانی قرارداد تا ٢٠ سال هم می شود و در این ٢٠ سال دیگر شرکت نمی تواند کلک بزند.
منافع حداکثری با بالا بردن دانش و توانمندی
زنگنه افزود: ما مقداری که خودمان عقلمان می رسد باید منافعمان را حداکثری کنیم. بنابراین باید دانش و توانمندی خود را در هنگام مذاکره با دیگران حداکثری کنیم. وگرنه هر شرکتی به دنبال منفعت خود است البته به معنای این نیست که می خواهد به ما ضرر بزند، بلکه شرکت آمده تا درآمد بیشتری داشته باشد.
وزیر نفت گفت: بنابراین ما باید توانمندی خود را افزایش دهیم و ببینیم به چه دانشی می رسیم. حال اگر بخواهیم خیلی سختگیری کنیم ؛ نباید هیچ کاری کنیم و در واقع بهترین کار زمانی که همه از فرد اشکال می گیرند این است که هیچ کاری نکند.
وی در پاسخ به این سئوال که ٦ عضو جی یی سی اف عضو اوپک هم هستند و آیا این مسئله مزیت خاصی تلقی می شود افزود: اعضای اوپک تجربه اوپک را دارند و در مجمع بسیار کمک هستند؛ در واقع اوپک تجربه بی نظیری برای جهان سوم است زیرا تنها اوپک را دارد و دومی ندارد.
وی گفت: در واقع هیچ سازمانی مانند اوپک در جهان سوم وجود ندارد که بتواند در اقتصاد جهان اثرگذار باشد و تجربه ای است که طی ٦٠ سال توانسته اند در کنار هم باشند.
وزیر نفت در پاسخ به این بحث که اوپک مانند سابق اثرگذار نیست نیز افزود: درست است. این موضوع را قبول دارم؛ اما ما نمی توانیم این تجربه را با یکسال اختلاف و مشکل رها کنیم. اوپک بحرانهای فراوانی را پشت سر گذاشته است در عین حال که اعضای اوپک بایکدیگر جنگ و دعوا داشتند اما بازهم دور هم جمع می شدند و تصمیم گیری می کردند که این مسئله بسیار مهم است.
صادرات نفت اولویت وزارت نفت
زنگنه در پاسخ به این سئوال که اولویت وزارت نفت در صادرات گاز است یا نفت؟ گفت: صادرات نفت قابل مقایسه با گاز نیست. هزینه تولید یک بشکه نفت خام حداکثر ٦ تا ٧ دلار است که آن را باکمترین قیمت مثلا ٤٥ دلار می فروشیم، یعنی ٣٩ دلار رانت و سود گیرتان می آید که هیچ زحمتی برای آن نکشیده اید.
وی ادامه داد: این در حالی است که رانت یا همان سود گاز مانند نفت نیست. با این حال مهمترین خاصیت گاز در مرحله نخست این است که بتوانیم آن را جایگزین فرآورده های نفتی برای توسعه داخل کشور کنیم، در واقع صادرات گاز وقتی می تواند جدی باشد که میدان مشترک داشته باشیم.
زنگنه گفت: اگر ما مخازن داخلی گاز داشتیم و نفت هم بود؛ الزام چندانی برای برداشت گاز نداشتیم؛ در حال حاضر تزریق گاز به مخازن نفتی اقتصادی است. در واقع رانتی که یک کشور از نفت کسب می کند قابل مقایسه با رانتی که از صادرات گاز به دست می آورد نیست.
وزیر نفت درباره آینده مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان این که بسیار امیدوار شدم، افزود: زمانی که ایران ابتکار ایجاد چنین مجمعی را در سالهای ٧٨ و ٧٩ داشت و مخالفتهایی هم با آن صورت می گرفت و درنهایت سال ٨٠ تشکل شد، فکر نمی کردم که کشورها چنین مجمعی را جدی بگیرند، اما در این مدت خوب مدیریت شده و رو به بلوغ است و باید از این ظرفیت استفاده کنیم.