ضروری است وزارت نفت به گونه ای متن قراردادهای جدید نفتی ایران را تدوین کند که شرکت توسعه دهنده میدان ملزم به ارائه برنامه خود برای جمع آوری گازهای همراه نفت تولیدی و سپس اجرای برنامه مورد توافق در این زمینه شود.
به گزارش پایگاه خبری اوپکس به نقل از خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، گازهای همراه نفت یکی از محصولات جانبی تولید نفت است و همراه با نفت خام از میادین نفتی تولید می‌شود. با وجودی که گاز همراه نفت، گاز غنی و حاوی ترکیبات ارزشمندی مانند مایعات گازی (NGL) است، سالهاست که حدود 40 درصد گازهای همراه نفت تولیدی کشورمان سوزانده شده و به هدر می‌روند. طبق آمارهای وزارت نفت، حجم این گازهای سوزانده شده در سال 1392 حدود 26 میلیون مترمکعب در روز معادل یک فاز پارس جنوبی بوده است که ارزشی برابر 2.75 میلیارد دلار دارد (1).
در نتیجه، یکی از سوالات مهمی که درباره قراردادهای جدید نفتی ایران موسوم به IPC مطرح است، وضعیت گازهای همراه نفت تولیدی از این میادین نفتی همزمان با توسعه آن‌ها است. سید نصراله ابراهیمی، مشاور کمیته تدوین الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران در نشست «از دارسی تاIPC » در دانشگاه امام صادق (ع) در تاریخ 28 آبان ماه درباره این موضوع گفت: «در IPC مسئله گاز همراه نفت دیده شده و سرمایه‌گذار خارجی باید برای آن برنامه داشته باشد». این در حالی است که در مصوبه 9 مهرماه دولت درباره این الگوی جدید قراردادی، هیچ اشاره‌ای به این موضوع نشده است. به علاوه، بررسی‌های بیشتر نشان می دهد که در متن قراردادهای جدید نفتی ایران صرفا به تعیین تکلیف وضعیت گازهای همراه نفت میادین اشاره کوتاهی شده است که این اشاره، تضمین مناسبی برای حل این مشکل محسوب نمی شود.
به همین دلیل این نگرانی وجود دارد که تجربه تلخ قراردادهای بیع متقابل در این زمینه (به غیر از قرارداد توسعه میدان نفتی دارخوین) تکرار شود و بار دیگر شاهد افزایش سوزاندن گازهای همراه نفت تولید شده در میادین نفتی کشورمان باشیم. چنانکه به دلیل بی‌توجهی به این موضوع در مدل جدید قراردادهای نفتی عراق، سوزاندن گازهای همراه نفت در این کشور همزمان با افزایش تولید نفت آن در سال‌های اخیر، افزایش چشمگیری داشته است.
توجه به این نکته آنجا اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که می‌دانیم حجم بالای گازهای همراه نفت در حال سوختن یکی از مهم‌ترین عوامل اتلاف شدید انرژی در کشور محسوب می‌شود. صرفا در میدان نفتی دارخوین بود که در هنگام امضای قرارداد بیع متقابل با شرکت «انی»، درباره وضعیت استفاده از گازهای همراه نفتی تولیدی میدان توافقات لازم با این شرکت ایتالیایی صورت گرفت. در نتیجه این توافقات هم مدتی بعد از اجرای فاز دوم این طرح، از ادامه سوزانده شدن گازهای همراه نفت تولیدی این میدان نفتی جلوگیری شد و عملیات تزریق این گازها به خود این میدان آغاز گردید.
ضروری است وزارت نفت متن قراردادهای جدید نفتی ایران را به گونه‌ای تدوین کند که شرکت توسعه دهنده میدان ملزم به ارائه برنامه خود برای جمع آوری گازهای همراه نفت تولیدی و سپس اجرای برنامه مورد توافق در این زمینه شود. در این صورت، بار دیگر شاهد افزایش سوزاندن گازهای همراه نفت همزمان با توسعه میادین جدید نفتی کشورمان و هدر رفت میلیاردها دلار از سرمایه ملی نخواهیم بود.
کما اینکه سوزاندن این حجم از گاز و آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از آن در کنار دیگر عوامل انتشار کربن می‌تواند به وضع تحریم‌هایی شدیدتر از تحریم‌های هسته‌ای علیه کشور در آینده‌ای نه چندان دور منجر شود. ایران در حال حاضر در جمع 10 کشور بزرگ آلوده‌کننده محیط زیست از طریق انتشار کربن محسوب می‌شود و ضوابط مربوط به آلوده کردن کره زمین در آینده نزدیک به گونه‌ای مورد بازنگری جدی قرار خواهد گرفت که کشورهای منتشرکننده کربن بیش از حد مجاز را با مجازات‌های سنگین روبرو خواهد کرد.
مهدی یاوری
پی نوشت:
(1): براساس اظهارات وزیر نفت در برنامه «گفتگوی ویژه خبری» شبکه دوم سیما در تاریخ 2 آذرماه، قیمت فروش هر متر مکعب گاز صادراتی ایران برابر 29 سنت است.