«کشورهای طرفدار فروش به قیمت مناسب نفت در اوپک پیشنهاد دادند که در صورت عدم رعایت سهمیه اوپک توسط عربستان، این کشور از اوپک خارج شود. این صحبت‌های مهدی عسلی، مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت در آستانه نشست آتی اوپک است. یکصدوشصت‌و‌هشتمین نشست عادی اوپک به منظور بررسی سیاست‌های تولید این سازمان چهارم دسامبر (جمعه 13 آذرماه) در وین اتریش برگزار می‌شود. بدون شک با توجه به حساسیت کنونی، فعالان بازارهای جهانی نفت خام منتظر نتایج و خروجی کار هستند.
با توجه به سطوح پایین قیمت‌های جهانی نفت خام 12 عضو این نهاد بین‌المللی به همراه یک عضو دیگر (اندونزی) که به تازگی دوباره عضویت خود را فعال کرده است در آخرین نشست سال 2015 خود برای شش ماه نخست سال 2016 تصمیم خواهند گرفت. بر این اساس گفت و گویی با مهدی عسلی، مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت صورت گرفته است.
***
در آستانه ورود به دوران پساتحریم هستیم. براساس برنامه‌ریزی وزارت نفت برای افزایش تولید نفت در این دوران و رونمایی از قراردادهای جدید نفتی، چه برنامه‌ریزی برای بازگشت مجدد ایران به جایگاهش در اوپک صورت گرفته است؟
کاهش تولید نفت ایران موضوع ارادی نبود و تحمیل شده بود که همواره از آن به تحریم‌های ظالمانه یاد می‌شود، بدون شک بعد از لغو تحریم‌ها و اجرای برنامه برجام، ایران تولید خود را 500 هزار بشکه در روز افزایش خواهد داد که البته این روند تدریجی ادامه خواهد داشت. در این شرایط با اعضای اوپک درباره مسائل نفت از جمله حجم صادرات بحث خواهیم کرد البته با توجه به اینکه هر سال تقاضای نفت خام افزایش می‌یابد، ایران با وجود افزایش تولید نفت به منظور دستیابی به میزان تولید گذشته خود، نگرانی در خصوص بازار ندارد زیرا تقاضا رو به افزایش است.
براساس گفته وزیر نفت، ایران زمانی می‌تواند در اوپک تاثیرگذار باشد که توان تولید نفت خود را بازیابد، آیا در شرایط کنونی این فضا ایجاد شده و ایران به این قدرت در حال نزدیک شدن است؟
برای پاسخ به این سوال باید بگویم که کشورهایی همچون کویت، قطر و امارات سیاست واحد با رهبری عربستان دارند که در حال حاضر نیمی از تولید اوپک توسط این کشورها تامین می‌شود از این رو از تاثیرگذاری بالایی برخوردار هستند اما در شرایط کنونی ایران تنها کشوری است که ظرفیت رشد تولید را دارد و در این زمینه نیز برنامه‌ریزی کرده تا علاوه بر بازگشت به سقف تولید روزانه 2/4 میلیون بشکه، براساس برنامه ششم توسعه تولیدات خود را از این میزان افزایش دهد از این رو نه‌تنها برنامه بازگشت به سقف تولید اولویت دارد بلکه برنامه برای افزایش ظرفیت تولید در برنامه قرار دارد. در آینده برای نفت ایران تقاضاهایی در بازار ایجاد خواهد شد از سویی توسعه صنایع پایین دستی در دستور کار است تا لازم نباشد تنها صادر‌کننده نفت خام باشیم.
برگزاری جی‌ای‌سی‌اف خوشامدگویی به ایران عنوان شده است، آیا می‌توان امیدوار بود که در جلسه آتی اوپک شرایط برای ایران بهبود یابد؟
اوپک با هدف ممانعت از سقوط قیمت نفت خام تاسیس شد که متاسفانه اخیرا این هدف به فراموشی سپرده شده که علت آن حضور کشورهای عربستان و همراهان آن است که با این هدف مخالفت می‌کنند. دبیرخانه اوپک وظیفه تهیه و ارائه گزارش از وضعیت نفت دارد و قرار است تقاضای کل دنیا را برای نفت محاسبه و اعلام کند. همچنین باید گزارشی از میزان عرضه نفت غیراوپک نیز ارائه شود تا تاثیر این میزان عرضه نفت بر میزان تقاضا مشخص شود. در دو سال گذشته تقاضا برای نفت اوپک کمتر از میزان عرضه بوده و اوپک سیاستی متاثر از تصمیمات عربستان و کشورهای همراه آن به پیش برده و این کشورها اعلام کرده‌اند که در صورت کاهش تولید شاید قیمت افزایش یابد اما کشورهای غیراوپک بازار را با وجود هزینه‌های بالا محاصره خواهند کرد و در بلندمدت اوپک سهمش را از بازارهای جهانی از دست خواهد داد.
این در حالی‌است که با وجود این سیاست، اوپک نتوانسته سهم زیادی به دست بیاورد. حال کشورهای عضو اوپک به این موضوع رسیده‌اند که این سیاست در بلندمدت اثرگذاری ندارد زیرا کشورهای عضو نیمی از درآمدهای خود را نسبت به سال گذشته از دست داده‌اند و در بلندمدت نیز کشور عربستان به دلیل تولید بالا زیان بیشتری دیده است. این استراتژی کارآمد نیست و باید سیاست و راه حل تغییر یابد به طوری که از قیمت عادلانه و منطقی که تولیدکنندگان متضرر نشوند حمایت کنند. در این فضا، ایران فرصت کافی برای اثبات خود دارد.
در صورت عدم همکاری اوپک باایران در بازگشت سهمیه گذشته، آیا این امکان وجود دارد که ایران از اوپک خارج شود؟
ایران و اکثر کشورهای عضو به جز عربستان و همراهان آن بر این باورند که اوپک باید طرفدار حمایت از قیمت‌های مناسب باشد و این خواسته اکثریت اعضا است از این رو به دنبال عملی کردن این خواسته و سیاست در اوپک هستند، اما عربستان و چند کشور همراه آن بر ادامه این روند تاکید دارند. البته این چند کشور از قدرت زیادی برخوردارند. با این وجود کشورهای طرفدار قیمت مناسب نفت پیشنهاد دادند که در صورت عدم رعایت این موضوع توسط عربستان، این کشور از اوپک خارج شود. اکثریت اوپک با ایران است اما واقعیت‌ها و ظرفیت‌های تولید به‌گونه‌ای است که اوپک ناچار است سیاست فعلی را ادامه دهد اما به تدریج با افزایش تولید ایران و کشورهای دوست ایران این وضعیت به نفع ایران بهبود خواهدیافت.
آیا ایران قصد خروج از اوپک را دارد؟
ایران از بنیانگذاران اوپک است و قصد خروج از اوپک را ندارد. اگر کشورها تولید خود را افزایش دهند با سقف کلی اوپک مغایرت خواهد داشت. تلاش بر این است که سهمیه توافق شده در اوپک که روزانه 30 میلیون بشکه نفت است، حفظ شود. براساس این دیدگاه، وزیرنفت ایران در نامه‌ای خواهان رعایت سقف تولید در اوپک است.
ایران در جلسه آتی استراتژی خاصی دارد؟
ایران برنامه و استراتژی خاصی در جلسه آتی دنبال خواهد کرد که ثبات در عرضه نفت از سوی اوپک یکی از این موارد است به‌طوری که با رعایت سقف تولید مجددا بازار از نظر قیمت تثبیت شود. در این میان کشور عربستان باید خود را با سیاست‌های کلی اوپک تطبیق دهد.