خط‌ و نشان زنگنه برای اوپک

وزیر نفت کشورمان روز گذشته خبر برگزاری نشست اضطراری اوپک در راستای تعیین سقف تولید را رد و اعلام کرد ایران برای افزایش تولید خود به جواز هیچ کشوری نیاز ندارد. به گزارش «دنیای اقتصاد» روزجمعه نشست رسمی اوپک در میان ابهامات فراوان به پایان رسید. در حالی که انتظار می‌رفت این نشست 4 ساعت به طول بینجامد 7 ساعت به درازا کشید که نشان از سخت و پرتنش بودن آن داشت. اما نتیجه نشست اوپک، تعیین نشدن سقف تولید این سازمان بود. گفته شد اعضا به اجماع نرسیده‌اند بنابراین برای تولید اوپک سقفی مشخص نشده است. در پی انتشار اخبار ضد و نقیض و بعد از آن تعیین نشدن سقف تولید اوپک بهای نفت در روز جمعه نزدیک به 3 درصد افت کرد و در قیمت‌های زیر 40 دلار تثبیت شد. سایت‌های خبری در این راستا تیترهای جالبی زدند، برخی اعلام کردند عدم ناتوانی اوپک در تعیین سقف تولید موجب افت قیمت نفت شد و برخی دیگر به محتوای نشست این سازمان پرداخته و از پشت پرده این نشست گفتند.

نبود سقف تولید در بیانیه پایانی نشست اوپک بسیار مهم بود چراکه پیش از انتشار بیانیه برخی خبرگزاری‌های خارجی اعلام کردند که سقف تولید اوپک نه تنها کاهش نیافت بلکه ثابت نیز نماند و 5/ 1 میلیون بشکه افزایش یافته است. اما تنها یک ساعت بعد از انتشار این خبر سایت‌های داخلی اعلام کردند که سقف تولید اوپک فعلا تغییری نکرده و تصمیم‌گیری راجع به سقف تولید به نشست فوق‌العاده موکول شده است. این در حالی است که در بیانیه پایانی نشست 168 اوپک مقدار سقف تولید قید نشده است، یعنی در حال حاضر سقف تولید روزانه اوپک نه 30 میلیون بشکه و نه 5/ 31 میلیون بشکه است، اوپک دیگر سقف تولید ندارد. کنار هم گذاشتن این مسائل نشان می‌داد که باز دو رقیب دیرینه در اوپک یعنی عربستان و ایران رو‌در‌روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. روز گذشته، بعد از گذشت دو روز از نشست اخیر اوپک بیژن زنگنه، وزیر نفت در حاشیه دیداری که با میکاییل دامبرگ، وزیر امور شرکت‌ها و نوآوری سوئد درباره گسترش روابط ایران و سوئد داشت برخی زوایای نشست روز جمعه را شفاف کرد. به گفته زنگنه برخی با افزایش سقف تولید به دنبال قانونی کردن افزایش تولید خود (که طی یک سال اخیر لحاظ کرده‌اند) بودند اما حال مسوول افت قیمت نفت همین افراد هستند.

بیانیه پایانی نشست 168 اوپک برای اولین بار در تاریخ تاسیس این سازمان بدون سقف تولید اعلام شد. وزیر نفت دلیل این اتفاق را عدم اجماع در نشست 168 و اختلاف بین اعضا اعلام کرد. به گفته زنگنه در اجلاس اخیر دو دیدگاه بین اعضای اوپک وجود داشت، گروهی معتقد بودند باید سقفی برای تولید وجود داشته باشد تا علاوه بر متعادل کردن بازار، مازاد عرضه‌ای که هم‌اکنون در بازار وجود دارد کنترل شود که این دیدگاه تایید نشد. وی در ادامه به دیدگاه دوم درنشست 168 اشاره کرد و گفت: اما اقلیت اعضا اعلام کردند سقفی بالاتر از سقف ٣٠ میلیون بشکه در روز تعیین شود که ما با این دیدگاه موافق نبودیم. اما چرا برخی از اعضابه دنبال افزایش سقف تولید بودند؟ به گفته زنگنه درحال حاضر برخی اعضای اوپک بالاتر از سقف تعیین شده در اجلاس گذشته یعنی ٣٠ میلیون بشکه در روز تولید می‌کنند بنابراین این تعداد سعی داشتند با بالا بردن سقف تولید در اجلاس ١٦٨ اوپک به نوعی مازاد عرضه خود را در بازار قانونی کنند. وی افزود: الان مدتهاست برخی کشورهای عضو اوپک هر میزانی که می‌خواهند نفت تولید می‌کنند قبلا هم که سقف ٣٠ میلیون بشکه تصویب شده بود برخی کشورها که می‌خواستند بیشتر تولید کنند آن سقف را رعایت نکردند و عرضه به ٣١ میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه رسید. وزیر نفت در ادامه با اشاره به دو دیدگاه موجود در نشست اخیر گفت: چون به تفاهم نرسیدیم، سقف تولید نیز معین نشد و به همین دلیل در بیانیه پایانی نشست 168 اجلاس اوپک هیچ سقفی برای تولید در نظر گرفته نشده است.

وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه تعیین نشدن سقف تولید اوپک در بیانیه پایانی نیز به نوعی اضافه تولید اوپک را قانونی کرده است، گفت: این‌گونه نیست و عکس آن اتفاق افتاده است؛ یعنی ما تولید اضافی آنها را تایید نکردیم؛ در واقع تصویب سقف بالاتر از سوی اوپک تایید نشده است. اگر سقف بالاتر را می‌پذیرفتیم باید عواقب آن را قبول می‌کردیم ولی الان عواقب مازاد عرضه موجود در بازار به عهده کسانی است که آن را عرضه می‌کنند. به گفته زنگنه کشورهایی که هم اکنون مازاد عرضه دارند مشخص هستند و هیچ ابهامی درباره آنها وجود ندارد. به گفته وزیر نفت، اکثریت اعضای اوپک با نگاه دوم که بر افزایش سقف تولید تاکید داشت مخالف بودند و حتی خواستار تصویب سقف پایین تر از سقف کنونی شدند اما هیچ یک از دو گروه نتوانستند دیگری را متقاعد کنند در نتیجه اعضای اوپک بدون هیچ مصوبه‌ای جلسه را ترک کردند.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، اوپک در نشست 160 این سازمان که در 14 دسامبر 2011 برگزار شد تغییر بزرگی در سیاست‌های خود اعمال کرد. این سازمان در این نشست تصمیم گرفت نظام سهمیه‌بندی را حذف کند و به جای آن از سقف تولید استفاده کند، آن زمان سقف تولید 30 میلیون بشکه در روز تعیین شد و تا نشست روز جمعه این سقف بدون تغییر باقی ماند اما از آنجا که در اساس‌نامه اوپک هیچ سیاست تنبیهی برای اعضای متخلف از قوانین در نظر گرفته نشده است، طی یک سال و نیم اخیر با افت قیمت نفت اعضای اوپک برای جبران کسری درآمدهای نفتی خود شروع به تولید حداکثری کرده و به این سقف تولید پایبند نمانده‌اند. در حال حاضر نیز این سازمان حدود 5/ 31 میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کند، بنابراین عملا این سقف تولید هیچ کار‌کردی نداشت.

بعد از اجلاس برخی اعضا اعلام کردند که سقف تولید به نشست فوق‌العاده موکول شده است، اما زنگنه برگزاری اجلاس فوق‌العاده اوپک را تایید نکرد و گفت: نیازی به برگزاری اجلاس فوق‌العاده اوپک نیست و ایران هم برای افزایش ٥٠٠ هزار بشکه‌ای تولیدش از هیچ مرجعی اجازه نمی‌گیرد. در واقع زنگنه تلویحا اعلام کرد که اوپک دیگر سقف تولید ندارد و این قانون نیز در اوپک برداشته شد. وی بر این باور است که تصمیم اوپک تاثیر تعیین‌کننده‌ای در بازار ندارد چون غیرمنتظره نبود و بازار از قبل می‌دانست که اوپک تصمیمی نخواهد گرفت، همچنین بازار بازگشت نفت ایران را در محاسبات خود وارد کرده و در قیمت‌های آتی می‌شود آن را دید. وزیر نفت تصریح کرد: البته امیدواریم که افزایش تقاضا در بازار از یک طرف و روند کاهشی در تولید غیراوپکی‌ها یا رشد کمتر افزایش عرضه فشار کمتری برای کاهش قیمت‌ها وارد کند. زنگنه در پاسخ به این سوال که آیا با به پایان رسیدن دبیرکلی سالم البدری ایران کاندیدایی برای دبیر کلی معرفی کرده است؟ گفت: ما کاندیدای جدیدی برای دبیرکلی اوپک نداریم.

برخی اعضای اوپک بعد از نشست روز جمعه تعیین سقف تولید را به بعد از مشخص شدن افزایش تولید نفت ایران و نشست اضطراری که به این منظور برگزار خواهد شد موکول کرده بودند، به‌طور مثال البدری، جانشین فعلی دبیر کل اوپک در‌باره مشخص نبودن سقف تولید اوپک گفت: نمی‌دانیم ایران چه زمانی به بازار برخواهد گشت. به‌همین‌دلیل نمی‌توانیم عددی را برای تولید اوپک اعلام کنیم. تصمیم‌گیری درباره یک عدد مشخص را تا جلسه بعد به تعویق انداختیم تا بتوانیم آن‌موقع تصمیم بگیریم. همچنین وزیر نفت عراق اظهار کرد: تا زمانی که مشخص نشود میزان تولید نفت ایران بعد از لغو تحریم‌ها تا چه حدی افزایش خواهد یافت، اوپک نمی‌تواند سقفی مشخص برای میزان تولید خود تعیین کند. اما زنگنه با بیان اینکه نشست اضطراری در کار نیست و ایران برای افزایش تولید خود به مجوز نیاز ندارد به این افراد اعلام کرد که در هیچ قالب و قانونی از جمله سقف تولید حاضر نیست برنامه افزایش تولید نفت ایران را محدود کند.

در این بین وزیر امور شرکت‌ها و نوآوری سوئد روز گذشته میهمان زنگنه بود و درخصوص پتانسیل‌های افزایش همکاری دو کشور با یکدیگر گفت‌وگو کردند. وزیر نفت بهینه‌سازی مصرف انرژی، پتروشیمی و ساخت ماشین آلات و تجهیزات را مهمترین زمینه‌های همکاری میان ایران و سوئد عنوان کرد. به گزارش «شانا»، زنگنه در دیدار با میکائیل دامبرگ، وزیر امور شرکت‌ها و نوآوری سوئد با اشاره به همکاری‌های ایران و سوئد در گذشته اظهارکرد: امیدواریم بعد از لغو تحریم‌های ظالمانه‌ای که علیه ایران اعمال شده است، روابط دو کشور گسترش پیدا کند.

وی با بیان اینکه ظرفیت همکاری دو کشور در بخش انرژی پیش از این نیز وجود داشته و قابل گسترش است، افزود: در زمینه ماشین‌های مورد نیاز صنعت نفت همکاری‌هایی در گذشته با شرکت‌های سوئدی وجود داشته و در دوران پساتحریم این شرکت‌ها می‌توانند با مشارکت شرکت‌های ایرانی اقدام به ساخت این ماشین آلات کنند. به گفته وزیر نفت، ماشین آلات ساخته شده مشترک میان دو کشور می‌تواند علاوه بر ایران، در بازارهای منطقه نیز مورد استفاده قرار گیرد. زنگنه بخش پتروشیمی را دیگر زمینه همکاری میان 2 کشور عنوان کرد و گفت: ایران ارزان‌ترین و در دسترس‌ترین خوراک پتروشیمی را در منطقه در اختیار دارد.

وزیر نفت زمینه دیگر همکاری را بهینه‌سازی مصرف انرژی عنوان و با بیان اینکه دو بخش صنعتی ولوو و اسکانیا هم‌اکنون در ایران فعالیت می‌کنند، تصریح کرد: ناوگان حمل و نقل ایران نیاز به نوسازی دارد و ده‌ها هزار کامیون و اتوبوس باید از مدار خارج و جایگزین شوند. وی مصرف سوخت را در کامیون‌ها و اتوبوس‌ها در ایران بالا عنوان کرد و افزود: با همکاری سوئد می‌توان مصرف سوخت را در کامیون‌ها و اتوبوس‌ها کاهش ‌داد که در این زمینه ایران می‌تواند بازار بزرگی برای شرکت‌های سوئدی باشد.