نقش بخش خصوصی در توسعه صنایع کشور امروزه بر هیچ کس پوشیده نیست و همگان بر این گفته صحه می گذارند که تا زمانی که اقتصاد دولتی است امکان توسعه و ارتقای آن بیش از آنچه امروز شاهد هستیم وجود ندارد و می توان با ورود بخش خصوصی با ایجاد بازار رقابتی و آزاد، توسعه صنایع کشور را رقم زد.
صنعت نفت نیز از این حیث همگام با دیگر صنایع کشور نیازمند فعالیت بیشتر بخش خصوصی در بدنه خود است. طی گفتگویی با شهریار خاشع دبیر انجمن سازندگان تجهیزات سوخت های جایگزین، نقش بخش خصوصی را در پیشبرد صنعت نفت کشور و ارتقای سهم آن در بازارهای جهانی مورد بررسی قرار داده ایم که آنچه در ادامه می خوانید مشروح این گفتگو است.
سهم صنعت نفت ایران را در بازارهای جهان چطور می بینید؟
چنانچه در ماه های گذشته شاهد بودیم با ادعای کشورهای اروپایی مبنی بر تحریم نفتی ایران و دیپلماسی ایران در ورود از جایگاه قدرت در مسئله تحریم، قیمت نفت با افزایش قابل توجهی مواجه شد و از آنجا که مسئله تأمین انرژی در جهان همواره چالشی در سیاست های اقتصادی هر کشور به شمار می آید و ایران نیز یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت و گاز در جهان است، صنعت نفت ایران در بازارهای جهانی همواره سهم قابل توجهی را داشته است اما با نگاهی به گستردگی بازار صنعت نفت در جهان می بینیم که حضور در بازار صنعت نفت تنها به تولید معطوف نمی شود و مواردی دیگر همچون خدمات فنی و مهندسی و پیمانکاری پروژه های نفتی نقش قابل توجهی از حضور در این بازار دارند. اگر چه جایگاه ایران به عنوان یک تولیدکننده بزرگ نفت خام و کشوری با منابع هیدروکربوری فراوان در کانون توجه قرار می گیرد اما ایجاد ارزش افزوده و حضور بیشتر در صادرات خدمات فنی و مهندسی سهم ایران را در بازارهای بزرگ جهانی نفت افزایش خواهد داد و در این راه پتانسیل ها و ظرفیت های بسیاری در کشور وجود دارد.
نقش بخش خصوصی در افزایش سهم ایران در بازارهای جهانی نفت چه میزان است؟
در حال حاضر در میزان نفتی که به بازار مصرف ارائه می شود بخش خصوصی سهمی ندارد و از فعالیت های بالادستی و تولید نفت خام تا عرضه آن به بازارهای مصرف داخلی و خارجی، همه این بخش ها از سوی بخش دولتی انجام می گیرد. بخش خصوصی می تواند با ایجاد ارزش افزوده بیشتر در صنعت نفت از پالایش نفت خام گرفته تا صنایع پایین دستی تکمیلی پتروشیمی موتور محرک صنعت نفت کشور باشد و هرچه خصوصی سازی با برنامه؛ در صنعت نفت بیشتر انجام گیرد، سهم ایران در بازارهای جهانی نیز افزایش خواهد یافت. وقتی بخش خصوصی ایران بتواند بازاریابی مناسبی در بازارهای جهانی نفت انجام دهد و در پروژه های مختلف نفتی حضور یابد این افتخاری برای تمامی صنعت نفت ایران خواهد بود و مزایای اقتصادی بسیاری برای کشور به همراه خواهد داشت. ایجاد ارزش افزوده و صادرات خدمات فنی و مهندسی با حضور بیشتر بخش خصوصی روندی رو به جلو خواهد داشت.
نقش بخش خصوصی در بحث ایجاد ارزش افزوده در صنعت نفت چگونه است؟
یکی از اهداف اصلی اجرای اصل 44 قانون اساسی بهره وری بیشتر است که این هدف تنها با حضور بخش خصوصی محقق می شود و در صنعت نفت این بهره وری بهینه با ایجاد هر چه بیشتر ارزش افزوده حاصل می شود که بخش خصوصی می تواند نقش غیرقابل انکاری در این زمینه داشته باشد. ایجاد ارزش افزوده بیشتر در صنعت نفت نیاز به سرمایه گذاری و تلاش بهینه دارد که این فاکتورها در مجموعه تحت مدیریت بخش خصوصی حاصل می شود چرا که وقتی شرکتی خصوصی اداره شود برای سوددهی بیشتر تنها راه ممکن افزایش بهره وری در کار انسانی و تولید است و دیگر نمی توان روی بودجه های دولتی حساب باز کرد. از طرفی ایجاد ارزش افزوده در صنعت نفت سود فراوانی به دنبال خواهد داشت که بخش خصوصی با میل فزاینده ای که برای افزایش دارایی خود دارد در جهت رسیدن به آن سرعت عمل بیشتری نسبت به بخش های دولتی خواهد داشت که این فعالیت بخش خصوصی هم به نفع خودش خواهد بود و هم با درآمدزایی ها و ایجاد اشتغال های مستقیم و غیرمستقیم به نفع کشور تمام خواهد شد.
توان بخش خصوصی کشور در صادرات خدمات فنی و مهندسی صنعت نفت را چگونه ارزیابی می کنید؟
خدمات فنی و مهندسی در صنعت نفت در طول تمامی پروسه های احداث و توسعه پالایشگاهها، مجتمع های پتروشیمی و تمامی طرح های توسعه ای پروژه های نفتی، گازی و پتروشیمی وجود دارد که این خدمات فنی و مهندسی ابعاد مختلفی دارد. در بحث ساخت و ساز و صنعت احداث، شرکت های فعال خصوصی در بخش های مختلف اقتصادی کشور تاکنون توان مناسبی از توانایی مهندسی خود به نمایش گذاشته اند و در پروژه های مختلف عمرانی، سدسازی و حتی پروژه های نفتی نیز این توانایی به اثبات رسیده است. در این بخش و تمامی بخش های مرتبط با خدمات فنی و مهندسی اعم از تولید قطعات، تعمیرات، ساخت و ساز و در مجموع حضور فعالانه در پروژه های نفتی، امروزه ظرفیت های بالایی در صنعت نفت کشور وجود دارد که می توان با تلاش بخش دولتی و خصوصی در کنار هم این ظرفیت ها را به فرصت و ایجاد درآمد برای کشور تبدیل کرد.