دو محموله نفتی معامله شد: معاوضه نفت ایران با طلای چین

شرق- رضا زندی

حالا «وال‌استریت ژورنال» در گزارشی از معاوضه دو محموله نفتی ایران با طلای چینی خبر داده است: «اخیرا دو محموله نفتی ایران در ازای دریافت طلا به چین ارسال شده است.» منابع آگاه گفته‌اند تهران و پکن توافق کرده‌اند تا بخشی از پول نفت صادراتی با طلا و یوان تسویه شود. یک منبع مطلع هم به «داوجونز» گفته است چین در حال حاضر یک‌سوم نفت صادراتی ایران را خریداری می‌کند. این در حالی است که صادرات روزانه ایران به چین در ماه‌های اخیر به دلیل اختلاف بر سر قیمت کاهش یافته بود. استراتژی گرفتن طلا از چینی‌ها در قبال فروش نفت، از گرفتن «یوان» کم‌تلاطم‌تر است. هر چند، نوسان قیمت طلا، ممکن است ما را متضرر کند. در صورتی که «یوان» تبدیل نشود لاجرم باید پول نفت صادراتی را صرف خرید کالا از چین کرد. فعلا خبر ارسال دو کشتی نفت به چین در قبال گرفتن طلا، منتشر شده است.
کاهش 54درصدی خرید نفت؟
واردات نفت چین از ایران در ماه مارس 2012 نسبت به مدت مشابه سال قبل 54‌درصد کاهش داشته است. این را «بلومبرگ» منتشر کرده است: «ایران طی ماه مارس کمتر از 108‌میلیون تن، نفت به چین فروخته است.» چین و هند بزرگ‌ترین بازارهای صادرات نفت ایران هستند. وزیر دارایی هند نیز چندی پیش اعلام کرد که واردات نفت از ایران را نسبت به سال 2011 میلادی از 22‌میلیون تن در سال به 14‌میلیون تن کاهش می‌دهد. هیلاری کلینتون در سفرش به هند از مقامات این کشور خواسته بود تا واردات نفت از ایران را کاهش دهند. موضوعی که با اعلام مخالفت وزیر خارجه این کشور مواجه شد. واردات نفت هند از ایران در ماه آوریل حدود 269‌هزار بشکه بود. این رقم در ماه آوریل سال 2011، 449هزار بشکه در روز گزارش شده است.
ترکان:‌ نیکسون بازی را بهم زد
مبادله نفت با طلا، موافقان و مخالفانی دارد. گروهی معتقدند پول نفت باید حتما به ارزهای معتبر دریافت شود تا سبد ارزی کشور قوی و متنوع باشد. برخی اما، در شرایط تحریم، چنین مبادله‌ای را کمک‌کننده به سیستم اقتصادی کشور ارزیابی می‌کنند. «آنچه برای ما مهم است فروش نفت در این شرایط است. ایران باید بتواند فشارهای تحریم را به هر شیوه کم کند و نفتش را بفروشد. حالا چه پولش را با طلا بگیرد، چه با یوان، چه با روپیه یا «وون». این را معاون سابق برنامه‌ریزی وزارت نفت به «شرق» می‌گوید.
آقای ترکان، دریافت پول نفت از چینی‌ها به یوان بهتر است یا با طلا؟
من معتقدم دریافت پول نفت با طلا در شرایط فعلی حتی از دلار هم بهتر است. چون به راحتی می‌توانیم با طلا معامله کنیم. من با مساله فروش ارزان ارز یا سکه توسط دولت موافق نیستم. اما سکه ارزان به چرخه جامعه وارد می‌شود اما دلارفروشی ارزان یعنی خروج ارز از کشور.
اما با طلا که نمی‌توان از کشورهای دیگر جنس خرید؟
«ما می‌توانیم از هر کشور با پول محلی خودش جنس بخریم. طلا را هم می‌توانیم به پول هر کشور تبدیل کنیم.» براساس توافقی که در سال 1974 و پس از جنگ جهانی دوم امضا شد، دلار به عنوان ارز واحد جهانی مورد پذیرش قرار گرفت و در ازای آن هر انس طلا معادل 35 دلار تعیین شد. موضوعی که رییس‌جمهور نیکسون در سال 1977 آن را دور زد: «نتیجه به هم زدن بازی توسط نیکسون بحران اقتصادی سال‌های 1998 در آسیا و 2006 در جهان است.» این را ترکان می‌گوید.
سوریه با نفت ایران قرارداد می‌بندد
در حالی که بازارهای نفتی مهم ایران تحت‌تاثیر تحریم‌ها قرار گرفته است مدیرعامل شرکت پالایش نفت و گاز سوریه از خرید سالانه 900هزار تن گاز مایع ایران خبر داده است: «دولت دمشق قصد دارد تا قرارداد جدیدی برای خرید بنزین و گازوییل از ایران امضا کند.» این خبر را «مهر» به نقل از نزیه جوهره، منتشر کرده است. وی که برای بازدید از طرح‌های پارس‌جنوبی به عسلویه رفته است از نیاز سوریه به واردات سالانه 900هزار تن گاز مایع خبر داده است: «سوریه سالانه دو‌میلیون تن بنزین و گازوییل وارد می‌کند. هم‌اکنون نیاز گاز مایع سوریه از طریق ایران تامین می‌شود.»
بازی ترک‌ها با نفت
ترکیه که این روزها نقش محوری در تحولات منطقه برعهده گرفته حالا واردات نفت از ایران را افزایش داده است. موسسه آمار ترکیه اعلام کرده است این کشور در ماه مارس روزانه 270هزار بشکه از ایران نفت وارد کرده است. این رقم 7/2درصد نسبت به ماه قبل از آن رشد کرده است. در عین حال تحلیلگران ترک به دیلی تایمز گفته‌اند شرکت توبراس، تنها شرکت پالایشگاهی و بزرگ‌ترین واردکننده نفت در این کشور، احتمالا واردات خود از ایران را کاهش خواهد داد. یک مقام مسوول در بخش صنایع دولت ترکیه اعلام کرد: «واردات ماه آوریل مجددا به میزان عادی یعنی 140هزار بشکه در روز بازگشته و در ماه می نیز در همان حد باقی خواهد ماند.» یکی از کارشناسان بازار نفت ابراز عقیده کرده است که پیش از کاهش واردات، ترکیه تلاش می‌کند حداکثر ذخیره‌سازی نفت را انجام دهد: «بالاترین میزان خرید نفت ترکیه معمولا در ماه‌های می تا سپتامبر انجام می‌شود. ممکن است شرکت توبراس خواسته باشد قبل از شروع تحریم‌ها تا حد ممکن نفت ایران را خریداری و ذخیره کند.» «فارس» به نقل از وزیر انرژی ترکیه نوشته است: «ترکیه خرید نفت از برخی کشورهای آفریقایی نظیر لیبی و نیجریه را که سال‌ها از آنها نفت وارد نکرده بود، آغاز کرده است.» ایران در سه ماهه اول سال 2012، روزانه 193هزار بشکه نفت به ترکیه ارسال کرده که معادل نیمی از نیاز 350هزار بشکه‌ای این کشور است.
مجوز صدور نفت به بخش خصوصی
همزمان با تحولات مهم بین‌المللی برای فروش نفت و دریافت پول آن، رییس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی از ارسال طرح جامع انرژی کشور به دولت خبر داده است. براساس این طرح، سهم حامل‌های مختلف انرژی در سبد انرژی کشور مشخص خواهد شد. رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی هم از مجوز وزارت نفت برای فروش نفت خام توسط بخش خصوصی خبر داده است. خسروجردی در گفت‌وگویی با «ایسنا» اعلام کرد: «براساس مجوز وزارت نفت، بخش خصوصی می‌تواند صادرات روزانه 20‌درصد (معادل 400‌هزار بشکه) از نفت خام صادراتی ایران را انجام دهد.» به گفته وی وزارت نفت برای صدور این مجوز سه شرط گذاشته است: «داشتن قرارداد تامین خوراک یک پالایشگاه خارجی، عدم فروش یا مذاکره با مشتری‌های شرکت ملی نفت ایران و عدم فروش نفت به پالایشگاه‌های انگلیس و فرانسه از جمله توتال و شل از شروط وزارت نفت است.» براساس آنچه خسروجردی اعلام کرده است، صادرات نفت ایران توسط بخش خصوصی با نرخ روز و ارز آزاد صورت خواهد گرفت. وزارت نفت تاکنون جزییات صدور چنین مجوزی را منتشر نکرده است اما احتمالا یکی از راهکارهای این وزارتخانه برای مقابله با تحریم خواهد بود. هنوز مشخص نیست که این مجوز در قالب فروش نفت در بورس خواهد بود یا خیر.
زیمبابوه، مشتری جدید نفت ایران
سفیر زیمبابوه در تهران دیروز از آمادگی این کشور برای خرید بیشتر نفت ایران خبر داده است. نیکلا سرکیتی به مهر گفته است که این کشور همچنین خواستار واردات گازوییل کم‌گوگرد از ایران شده است. نشست مشترک وزارت نفت ایران و زیمبابوه دیروز در تهران برگزار شد. اگر تحریم اتحادیه اروپا در ماه ژوئن اجرایی شود کشور آفریقایی زیمبابوه هم شاید در فهرست مشتریان احتمالی ایران قرار گیرد.