قرارداد جدید نفتی و درآمد ۱۵ میلیارد دلاری آن برای ایران

قرارداد جدیدی که به تازگی توسط شرکت ملی نفت ایران به IPC یا “قرارداد نفتی ایران” معروف است؛ کلیه عملیات نفتی از اکتشاف و حفاری گرفته تا توسعه و بهره‌برداری و ازدیاد برداشت را شامل می‌شود. ویژگی بسیار مهمی که این قرارداد را از کلیه قراردادهای منعقده از امتیازنامه رویتر (۱۲۵۱ شمسی مطابق با ۱۸۷۲ میلادی که هیچگاه اجرا نشد) و امتیازنامه دارسی (۱۲۸۰ شمسی مطابق با ۱۹۰۱ میلادی) تاکنون متمایز می‌کند این است که هر شرکت نفتی خارجی که بخواهد در بخش بالادستی نفت سرمایه‌گذاری کند می‌بایستی شریک ایرانی داشته باشد. به موجب بند ۴-۱ در هر قرارداد برحسب شرایط، شرکت‌های صاحب صلاحیت ایرانی با تایید کارفرما، به عنوان شریکِ شرکت یا شرکت‌های معتبر نفتی خارجی حضور دارند و با حضور در فرآیند اجرای قرارداد، امکان انتقال و توسعه دانش فنی و مهارت‌های مدیریتی و مهندسی مخزن به آنها میسر می‌گردد.

بنابراین گزارش، در قرارداد جدید نفتی، سقف هزینه‌های سرمایه‌ای به اصطلاح باز‌ است و پیمانکار می‌‌تواند به موجب برنامه‌های عملیاتی مصوب برای توسعه، تولید، بهره‌برداری و ازدیاد برداشت هر رقمی را پیشنهاد و در صورت تصویب کارفرما مطالبه کند. ناگفته نماند که باز بودن سقف هزینه‌های سرمایه‌ای در قراردادهای به اصطلاح نسل سوم بیع متقابل نیز پذیرفته شده بود اما مقید و متناسب با مبلغ سرمایه‌گذاری اولیه بود در حالی که در قراردادهای جدید، سقف هزینه‌های سرمایه‌ای کاملاً باز است. ویژگی اصلی که قراردادهای جدید نفتی از قراردادهای بیع متقابل را متمایز می‌کند، انعام یا پاداش به ازای هر بشکه نفت است (fee per barrel)  که در این قرارداد جدید به «دستمزد» ترجمه شده است. ناگفته نماند که کلیه هزینه‌های سرمایه‌ای مستقیم شامل هزینه‌های مهندسی و کلیه هزینه‌های بهره‌برداری شامل مبالغی که طبق قرارداد برای عملیات بهره‌برداری هزینه می‌شود و کلیه هزینه‌های سرمایه‌ای غیرمستقیم مانند هزینه‌های بیمه، مالیات و نظایر آن و به طور کلی هر هزینه‌ای که مستقیماً یا غیرمستقیم مربوط به اجرای قرارداد باشد از محل حداکثر ۵۰ درصد نفت تولیدی از میدان پرداخت خواهد شد. به موجب بند ۵-۳، «پذیرش دستمزد… با هدف ایجاد انگیزه در طرف دوم قرارداد برای بکارگیری روش‌های بهینه و فناوری‌های نوین و پیشرفته در اکتشاف،‌ توسعه و بهره‌برداری»‌ است.

این گزارش می افزاید: روابط عمومی وزارت نفت به نقل از رکن الدین جوادی، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران درباره مدل جدید قراردادهای نفتی (IPC) نوشته است: “برگزاری مناقصه‌های مربوط به IPC زمان بر است؛ ضمن این‌که باید این قراردادها اصلاح، تکمیل و تدوین نهائی شود. براین اساس پیش بینی می‌شود در اواخر سال آینده ١٠ تا ١۵ میلیارد دلار قرارداد از محل IPC امضا شود؛ اما امضای این قرارداد به معنای جذب نیست و مدتی طول می کشد، تا این منابع جذب شود. افت طبیعی سالانه تولید نفت حدود هفت تا هشت درصد است. براین اساس باید سرانجام روزانه از افت تولید ١.۵ میلیون بشکه نفت تا انتهای برنامه ششم توسعه جلوگیری کنیم که برای این کار ناگزیریم، از روشهای IOR، EOR و توسعه‌های تکمیلی بهره ببریم. معتقدیم توان تولید به ایران قدرت مانور و تصمیم در بازار را می‌دهد که براین اساس کمیته‌های تخصصی در نفت با بررسی ظرفیت تولید و امکانات موجود به این نتیجه رسیدند که می‌توانیم با رسیدن به ظرفیت تولید ۴,٧ میلیون بشکه در روز هم تولید طولانی مدت داشته باشیم و هم این که آسیبی به مخازن خود وارد نکنیم.”