روزنامه دنیای اقتصاد در صفحه نفت و پتروشیمی درباره وضعیت بازار نفت جهانی و راه های باگشت ایران به این بازار با پدرام سلطانی گفت و گو کرد.
در این گفت وگو که در شماره چهارشنبه 12 اسفند 1394 خورشیدی با نایب رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران انجام شده است، می خوانیم: کارشناسان معتقدند با توجه به موقعیت حساس کشور در حوزه تولید و مهم تر از آن صادرات نفت تولیدی به بازارهای جهانی استفاده از تمام ابزارهای موجود در این مسیر ضروری است.
به عقیده آنها فرصت هایی نظیر کشف بازارهای جدید، ایجاد مشوق برای صادرات نفت به مشتریان سابق، ایجاد اتحادهای نفتی با کشورها و شرکت های معتبر بین المللی نظیر خرید و احداث پالایشگاه در این کشورها و... و در عین حال فرصت هایی نظیر سوآپ نفت و فروش نفت در برابر خرید کالا همگی از جمله فرصت هایی محسوب می شوند که کشور باید در لیست وظایف آتی خود قرار دهد. در این بین اخیرا برخی خبرها از تهاتر کالا و نفت بین ایران و برخی کشورهای اروپایی حکایت دارد که آن طور که در خبرها آمده قرار است با محوریت بنزین صورت بگیرد.
مقامات ایرانی معاملات تهاتری را یک روش ابتکاری برای رقابت در عرصه جنگ قیمت ها ارزیابی می کنند؛ بدون آنکه نیازی باشد قیمت نفت را پایین نگه دارند. منتقدان اما در مقابل معتقدند این سیاست نشان می دهد که ایران به رغم لغو تحریم ها هنوز در پس گرفتن بازارهای نفتی خود مشکل دارد. این در حالی است که روند صادرات نفت در کشور و آمارهای 1.75 میلیون بشکه ای صادرات نفت ایران که روز دوشنبه وزیر نفت اعلام کرد همگی موید آن است که این نگرانی بی مورد بوده و دولت به روش تهاتر به عنوان یک روش تکمیلی نگاه می کند.
دکتر پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق تهران در این رابطه در گفت و گو با «دنیای اقتصاد» در پاسخ به سوالی مبنی بر آنکه بهترین سناریوی پیش رو که بتواند منافع کشور را در این رابطه تامین کند چیست، اظهار کرد: به جهتی که ارز معاملات نفت خام بر اساس دلار است و معاملات بر اساس دلار تسویه می شود و در شرایطی که هنوز تحریم های اولیه آمریکا علیه ایران به صورت کامل رفع نشده این شیوه می تواند روشی مناسب باشد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه فروش نفت به صورت دولتی انجام می گیرد و متعاقبا تهاتر با کالا مساله ای دولتی است، گفت: دولت می تواند در ازای دادن نفت اقدام به خرید کالاهای اساسی همچون کنجاله، گندم و... کند که در این رابطه ایجاد یک اتاق معامله پایاپای کمک بسیار زیادی به شرایط فعلی می کند.نایب رئیس اتاق تهران درخصوص نگرانی تبدیل شدن ایران به بازار واردات محصولات خارجی در قبال نفت و جلوگیری از این آسیب ها اظهار کرد: این یک موضوع بسیار حساس و ضروری است که باید هوشمندانه به آن نگاه کنیم و آن را با درایت جلو ببریم.
به گفته وی شاید لازم باشد در شروع فعالیت های تجاری با اروپا و ورود مجدد نفت به بازارهای اروپایی انعطاف بیشتری به خرج دهیم تا به این طریق هم سهم خود را پس بگیریم و هم ارتباط عمیق تری را با این کشورها ایجاد کنیم. به عقیده وی مساله حائز اهمیت در این میان آن است که این راهکار یک راه حل کوتاه مدت است و در بلند مدت حتی ممکن است اثر عکس داشته باشد و باعث شود مابه ازای فروش نفت کشور صرف خرید کالاهای دیگر شود؛ حال آنکه درآمدهای نفت یا باید در صندوق ذخیره ارزی پس انداز شود یا صرف سرمایه گذاری گردد؛ پس نباید از این استراتژی در بلند مدت استفاده کنیم.
دکتر سلطانی در ادامه با تاکید بر اینکه من این برنامه را یک سیاست حمایت کننده می دانم به سیاست های عربستان برای مقابله با ورود قدرتمند ایران به بازار نفت اشاره کرد و گفت: قطعا بازگشت ایران با یک میلیون بشکه در روز کار ساده ای نخواهد بود؛ همان طور که در دو ماه گذشته شاهد بودیم عربستان تمام تلاش خود را کرد که سهم کشورمان را پس ندهد؛ به گونه ای که در برخی موارد تخفیف های زیادی را برای مشتریان خود قائل شد تا مانع از گرایش این کشورها به نفت ایران شود.
به عقیده وی حال اگر کشورمان بتواند خلاقانه و هوشمندانه با کشورهایی که قبلا مشتری ما بوده و همچنین کشورهای جدید از طریق تهاتر نفت با کالا ارتباط اولیه را در زمان کوتاه مدت برقرار کند، به این ترتیب در بلند مدت هم می تواند جای خود را در بازارهای جهانی باز کرده و سهم خود را به دست آورد.
وی افزود: با اینکه بعد از لغو تحریم ها اروپا می تواند با ایران روابط تجاری داشته باشد اما به دلیل نگرانی که بانک های درجه یک دنیا در رابطه با سازمان های ذی ربط آمریکایی دارند (به دلیل جرایم سنگین سال های اخیر) به عقیده من استفاده از تهاتر نفت با کالا در شرایط فعلی امری منطقی به نظر می رسد. وی ادامه داد: همچنین اگر تهاتر انجام شود دیگر نیازی به تبدیل نرخ دلار و یورو به پول کشورمان نیست و همین امر باعث رفع بخشی از هزینه های مبادله ما می شود.
به گزارش «دنیای اقتصاد» در این رابطه راس دنتون از مقامات موسسه اقتصادی بیکر مکنزی که در امر تحریم ها تخصص دارد، می گوید: بانک ها به این دلیل که می خواهند به بازار های آمریکا دسترسی داشته باشند در برابر ایران بسیار محتاط عمل می کنند زیرا کارهایی که می توانند انجام دهند به طور مشخص شفاف نیستند. به گفته وی ایران تنها برای تجارت شرکت ها و نهادهایی که با آمریکا ارتباط مستقیم ندارند، آزاد شده است.
این در حالی است که آندریاس شیامیشی مدیرمالی هلنیک پترولیوم در یک کنفرانس گفت: این شرکت امیدوار است با رفع موانع مقرراتی و لجستیکی تا چند هفته آینده بتواند توافق با ایران را اجرایی کند. این شرکت یونانی برای محموله های نفتی که در گذشته از ایران وارد کرده 800 میلیون دلار به کشور ما بدهکار است. در این بین به گزارش گلف نیوز قرار دادهای تهاتر نفت نیازی به دسترسی به منابع بانکی ندارند، درنتیجه بسیاری از طرف های تجاری به صدور اعتبارنامه برای تجارت های مرتبط با ایران نیاز ندارند.
اما برخی خبرها حکایت از آن دارند که شرکت ملی نفت ایران به دنبال دریافت دست کم بخشی از پول نفت خود به یورو و دیگر ارز ها است و بر این اساس انتظار می رود مبادله نفت و تهاتر با کالا فعلا به میزانی محدود صورت بگیرد. شنیده ها حکایت از آن دارند که علاوه بر نفت، ایران ارائه فرآورده هایی همچون نفت کوره را در ازای واردات بنزین در دستور کار خود قرار داده و همچنین تمایل به سوآپ نفت در برابر سوخت دارد. معاملات تهاتری نفت روشی بود که دولت ایران در دوران تحریم ها و برای دور زدن محدودیت های آمریکا به کار گرفته بود و اکنون پس از رفع تحریم ها نیز علاقه دارد از این روش استفاده کند.
*منبع: روزنامه دنیای اقتصاد