به‌رغم توان ایران در افزایش صادرات گاز
اختلافات ایران و ترکیه بر سر تعیین قیمت گاز صادراتی همچنان پابرجاست و انتظارها بر این است که سفر نخست‌وزیر ترکیه نه‌تنها پایان بخشی برای این اختلاف باشد، بلکه سهم صادرات گاز ایران به ترکیه را با وجود اختلافات میان ترکیه با روسیه، نیز افزایش دهد. این در حالی‌است که معاون وزیر نفت اعلام می‌کند، ایران نمی‌تواند جایگزین خوبی برای روسیه باشد، با وجود اینکه ظرفیت افزایش صادرات گاز در کشور وجود دارد.
براساس توافق میان ایران و ترکیه حجم مبادلات این دو کشور در آینده به 30میلیارد دلار افزایش خواهد یافت، بدون شک، در سبد توافقات جدید با وجود خواسته ترکیه، حجم صادرات ایران به این کشور در بخش گاز نسبت به گذشته تغییری نخواهد داشت، چراکه ایران هرگز به دنبال از دست دادن شریک استراتژیک خود در منطقه نیست.
حمید رضا عراقی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز دراین باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «افزایش سهم صادرات گاز در اولویت کاری وزارت نفت است و امیدواریم با صرفه‌جویی مردم و توسعه میادین گازی، بتوانیم گاز بیشتری را صادر کنیم. با این وجود، ایران با داشتن ظرفیت بالا در تولید و صادرات گاز برنامه‌ای برای صادرات این سوخت به اروپا ندارد.»
وی با اشاره به اینکه نمی‌خواهیم بازارهای روسیه را در اروپا تصاحب کنیم زیرا از نظر حجم صادرات توان ما با روسیه قابل مقایسه نیست، می‌افزاید: «شرایط برای حضور در بازارهای اروپا مهیا نیست و برنامه‌ای برای این کار در دستور نداریم زیرا برای صادرات گاز به اروپا نیاز به خط لوله است که فعلا ساخت آن توجیه اقتصادی ندارد، مگر اینکه شرکت‌های بزرگ اروپایی برای ساخت این خط لوله اظهار تمایل کنند.»
به گفته این مقام مسئول، صادرات گاز از طریق ال‌ان‌جی توجیه‌پذیرتر است. در برنامه ششم نیز برنامه‌ریزی در بخش صادرات گاز، به کشورهای منطقه از جمله عراق، عمان، پاکستان و کویت است.
ایران نباید خودرا وارد بازی روسیه با ترکیه کند
اما دراین باره علی خیراندیش، کارشناس گاز با اشاره به اینکه کشور روسیه، کشوری بسیار باهوش در حفظ بازارهای گاز خود است، به «فرصت امروز» می‌گوید: «ایران نباید خود را وارد بازی روسیه با ترکیه کند و اگر لازم باشد من مطمئن هستم که ایران طرف روسیه را خواهد گرفت، از این رو سفر نخست‌وزیر ترکیه در حوزه گاز دستاوردی نخواهد نداشت.»
این کارشناس با اشاره به اینکه در حال حاضر ایران ظرفیت انتقال گاز به کشور ترکیه را نیز ندارد، می‌گوید: «آنچه در این میان نباید فراموش شود، این است که ایران هرگز توان تامین نیاز کشور ترکیه را ندارد و در نهایت بتواند 20 درصد از نیاز ترکیه را تامین کند، زیرا زیرساخت صادرات آن فراهم نشده است. بدون شک دعوای دو کشور ترکیه و روسیه، منجر به قطع صادرات گاز نخواهد شد و در این میان ایران باید با ذکاوت عمل کند، حتی اگر درخواستی از سوی کشور ترکیه مطرح شود زیرا دور زدن کشور روسیه ماحصل خوبی برای ایران ندارد. »
وی با بیان اینکه باید اختلافات ایران با ترکیه برای تعیین نرخ گاز صادراتی هرچه سریع‌تر حل و فصل شود، می‌افزاید: «بازارهای اروپایی و صادرات گاز به این قاره همواره یک رؤیا بوده است، رویای غلطی که هرگز عملیاتی نخواهد شد، زیرا صرفه اقتصادی ندارد. صادرات گاز از طریق خط لوله با اختلافات موجود میان کشورها گزینه خوبی نیست.»
زغال سنگ جایگزین گاز طبیعی در اروپا
در این باره مصطفی شریف‌النبی، کارشناس ارشد بازار بین‌المللی گاز، نگاه دیگری دارد. وی با جامع نگری بر این باور است که با شرایط ایجاد شده و کاهش قیمت گاز، سرمایه‌گذاری در بخش خط لوله و حتی ال.ان.جی مقرون به صرفه نیست و کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای تامین نیازشان به خوراک گاز، جایگزین بهتری یافته‌اند.
شریف النبی در توضیح بیشتر این مسئله به «فرصت امروز» می‌گوید: «با کاهش نرخ مالیات برای استفاده از سوخت‌های کربنی، کشورهای عضو اتحادیه اروپا زغال‌سنگ را جایگزین گاز طبیعی کرده‌اند تا خود را از کشورهای دارنده گاز بی‌نیاز کنند، حتی نیروگاه‌های تولید برق با گاز طبیعی نیز در حال تعطیل شدن هستند تا تولید برق از انرژی باد و خورشید باشد.»
این کارشناس همچنین می‌افزاید: «ایران باید برای صادرات گاز تولیدی خود برای کشورهای منطقه برنامه‌ریزی داشته باشد، زیرا در شرایط کنونی اروپایی‌ها به دنبال آن هستند تا وابستگی‌شان را نسبت به کشورهای دارنده گاز طبیعی از جمله روسیه کاهش دهند، از این رو تصور کردن اروپا به‌عنوان یک بازار پررونق صحیح نیست. شرکت‌های بزرگ اروپا نیز با کاهش بهای گاز، تمایلی برای سرمایه‌گذاری دراین بخش ندارند زیرا توجیه اقتصادی برای آنها ندارد.»