فاز دوم هدفمندی؛ شاید وقتی دیگر

تعیین نشدن قیمت دقیق آب و برق هم گمانه عقب‌نشینی دولت را برای ماه خرداد تشدید می‌کند. مجلس درآمد دولت از محل آزاد‌سازی حامل‌های انرژی را برای ماه‌های خرداد تا اسفندماه 56 هزار میلیارد ریال تصویب کرده است و دولت با کنار گذاشتن خرداد‌ماه از ماه‌هایی که قرار است فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها در آن اجرایی شود در عمل فشار را برای ماه‌های دیگر بیشتر کرده است؛ این به آن معناست که دولت برای محقق کردن درآمدی که مجلس از محل آزاد‌سازی قیمت انرژی در بودجه تصویب کرده، ناچار است بنزین را از تیرماه به بعد گران‌تر از آنچه در خردادماه پیش‌بینی می‌شد، بفروشد. اما چرا دولت فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها را برای خردادماه اجرایی نمی‌کند؟ آیا بودجه دیر به مجلس رسیده است؟ یا دولت هنوز برنامه‌ریزی دقیقی برای اجرایی کردن این فاز ندارد؟ پرسش دیگری که مطرح می‌شود آن است که آیا دولت در مقابل اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها، هشدار‌های کارشناسان و تورم افسار گسیخته احتمالی عقب نشسته است؟
در پاسخ به این پرسش «جهان‌صنعت» اکبر ترکان، معاون اسبق وزیر نفت می‌گوید: دولت در مورد نحوه اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه شفاف عمل نکرده است و این دست ما را برای اظهارنظر می‌بندد. وی ادامه می‌دهد: ده‌ها راهکار برای آنکه دولت درآمد در نظر گرفته شده را تحصیل کند وجود دارد اما آنچه دولت انتخاب می‌کند مهم است. اما به نظر می‌رسد عدم وجود یک برنامه مشخص مهم‌ترین دلیل باشد. به هر حال دولت اعلام کرده است که سهمیه بنزین خردادماه خودروهای شخصی ساعت 24 روز سی‌و‌یک اردیبهشت‌ماه در کارت‌های سوخت شارژ می‌شود و به این ترتیب سایر وسایط حمل‌ونقل عمومی نیز سهمیه‌ای مشابه اردیبهشت‌ماه دریافت خواهند کرد و هیچ‌گونه تغییر در میزان، قیمت و سهمیه سوخت در خردادماه وجود نخواهد داشت. همچنین در خردادماه 500 لیتر سهمیه بنزین با نرخ آزاد 700 تومان در کارت‌های سوخت خودروها واریز می‌شود که در صورت اتمام سهمیه 400 تومانی قابل استفاده خواهد بود.
این خبر البته بر خلاف خبری است که رییس کمیسیون اقتصادی مجلس بیان کرده است براساس گفته‌های ارسلان فتحی پور، مجلس با افزایش قیمت خوراک صنایع پتروشیمی در فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها مخالفت کرده است و دولت احتمالا از خردادماه فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها را اجرایی می‌کند. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرده که افزایش قیمت خوراک منجر به گران شدن خوراک تولید بسیاری از محصولات نهایی در کشور خواهد شد. وی همچنین در مورد افزایش قیمت حامل‌های مختلف انرژی همچون بنزین، گازوییل، گاز طبیعی و برق در فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها می‌گوید: افزایش قیمت حامل‌های انرژی باید مطابق با قانون از اول خردادماه مشخص و اجرایی شود.
البته این گفته فتحی‌پور در حالی است که دولت بار‌ها نشان داده که چندان هم به روح قانون اعتقادی ندارد و در نهایت تصمیم خودش را اجرایی می‌کند.
قیمت آب و برق مشخص شد یا نه؟
اما گمانه‌زنی‌ها در مورد قیمت بنزین تنها دلنگرانی مردم نیست! وزیر نیرو و معاونش اخبار متفاوتی را از قیمت آب و برق اعلام می‌کنند. در شرایطی که معاون وزیر نیرو از قطعی نبودن قیمت جدید آب خبر می‌دهد، وزیر مطبوعش از موافقت دولت با پیشنهادات وزارت نیرو برای تغییر قیمت آب و برق خبر می‌دهد هرچند که نامجو از جزییات پیشنهادات این وزارتخانه به دولت خبر نداده اما به هر حال از قطعی شدن این برنامه‌ها خبر داده است او البته هدف مهم دولت را طراحی مکانیسمی برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر عنوان کرده است. البته او توضیح نداده که در شرایطی که تورم 24 درصدی (به گفته دولت) و رکود و بیکاری در جامعه مردم را نگران کرده است، چگونه ممکن است با گران شدن مجدد برق و آب، اقشار آسیب‌پذیر مورد حمایت قرار بگیرند. وزیر نیرو گفته که دولت با پیشنهادات وزارت نیرو درخصوص تغییر قیمت آب و برق موافقت کرده است و مشکل اقتصاد آب و برق یکی از مشکلات جدی وزارت نیرو محسوب می‌شود که با اصلاح چرخش مالی آن شاهد مشارکت بیشتر بخش‌خصوصی در اجرای پروژه‌های آب و برق خواهیم بود.
وزیر نیرو همچنین در مورد تحقق شعار و نام‌گذاری سال‌جاری در حوزه وزارت نیرو می‌افزاید: وزارت نیرو در این مورد چند برنامه را تدوین کرده است که ان‌شاءالله اجرای آن می‌تواند شعار سال را در حوزه وزارت نیرو محقق کند. نامجو تاکید کرد: وقتی به این موضوع نگاه برنامه‌ای داشته باشیم متوجه خواهیم شد که باید توجه اصلی‌مان متمرکز شود بر موادی که در برنامه پنجم توسعه به وزارت نیرو تکلیف شده است و آن بر تحقق شعار تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
قیمت جدید آب قطعی نشده است
اما در همین حال است که معاون او در امور آب و آبفا با بیان اینکه شک دارم قیمت آب ۲۰ درصد افزایش یابد، گفت: قیمت تمام شده آب برای هر مترمکعب هزار تومان است و برای رسیدن به این قیمت سه سال دیگر هم باید صبر کرد.
محمدرضا عطارزاده به فارس گفته که عدد قطعی قیمت آب برای مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها هنوز قطعی نشده اما افزایش آن قطعی است. براساس قانون به دولت اجازه داده‌اند که قیمت آب 20 درصد افزایش یابد اما شک دارم که قیمت آب 20 درصد افزایش یابد. وی می‌افزاید: برای نهایی شدن قیمت آب باید تا فردا صبر کرد تا مجلس قیمت آب را در بودجه نهایی کند. عطارزاده عنوان می‌کند: هرگونه تغییر در قیمت آب را باید ستاد هدفمندی اعلام کند اما آنچه مشخص است اینکه متوسط قیمت تمام شده آب برای هر مترمکعب هزار تومان است و قیمت کنونی آب سه سال با این قیمت فاصله دارد.
جزییات تعیین قیمت برق
در همین حال مدیرعامل توانیر با اشاره به اجرایی شدن فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها در کشور جزییات تعیین برق در این مرحله از هدفمندی را تشریح کرد.
همایون حائری در گفت‌وگو با ایسنا تصریح کرد: ما در مجموعه صنعت برق کشور، چندین سناریو برای قیمت برق در فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها را در نظر گرفته‌ایم ولی ابلاغ رسمی قیمت نهایی برق تنها بر عهده کارگروه تحول اقتصادی است. این مقام مسوول با اشاره به اینکه ارایه سناریوهای مختلف از سوی بخش برق به کارگروه تحول اقتصادی با این هدف صورت گرفته که سازمان هدفمندی سناریوهای مختلفی را تجزیه کنند و سپس تصمیم‌گیری داشته باشند، گفت: قیمت‌های جدید برق به‌گونه‌ای خواهد بود که مردم فشار زیادی را احساس نخواهند کرد. حائری با رد مسایل مطرح شده درباره اینکه قرار است قیمت برق در دو مرحله دیگر به قیمت تمام شده برسد، گفت:‌ بحث اصلی در این زمینه است که ضمن اینکه هدفمند کردن یارانه‌ها به درستی ادامه پیدا کند،‌ فشاری هم به مردم وارد نشود. مدیرعامل توانیر در ادامه در واکنش به این سوال ایسنا که با توضیحات شما به نظر می‌رسد قیمت برق ظرف پنج سال و به صورت پله‌ای به قیمت تمام شده خواهد رسید و افزایش قیمت برق در این مرحله بیش از 20 درصد نخواهد بود، تصریح کرد: به احتمال زیاد همین سناریو مورد تایید ستاد هدفمندی یارانه‌ها قرار خواهد گرفت.
سناریوهای مختلف قیمت برق
در حالی که با تصمیم مجلس، دولت به زودی فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها را کلید می‌زند، سناریوهای مختلفی برای قیمت برق در این مرحله مطرح شده است. طبق مصوبه‌ای که به دولت اجازه می‌دهد قیمت حامل‌های انرژی را ظرف پنج سال به قیمت واقعی خود برساند، طبیعی است که قیمت برق در هرسال با افزایشی 20 درصدی همراه باشد تا ظرف پنج سال به قیمت واقعی خود برسد بنابراین به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، متوسط قیمت برق مشترکان خانگی در فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها با رشدی معادل 20‌ درصد به حدود 52 تومان افزایش خواهد یافت این درحالی است که گفته می‌شود در فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها تغییری در چهار اقلیم مصرفی مشترکان خانگی داده نشده و مانند فاز اول هدفمندی یارانه‌ها نحوه محاسبه تعرفه برق مشترکان خانگی مطابق با چهار اقلیم گرم یک، دو، سه و چهار محاسبه خواهد شد.
همچنین گفته می‌شود که در فاز دوم هدفمندی همچنان محاسبه قیمت برق به صورت پلکانی بوده و مصرف برق مشترکان خانگی از طریق هفت پله مصرفی تعریف و محاسبه می‌شود. در حال حاضر متوسط قیمت برق خانگی کشور حدود 43 تومان است که در صورت موافقت نهایی ستاد هدفمندی و افزایش 20 ‌درصدی قیمت برق، متوسط بهای این حامل انرژی به حدود 52 تومان افزایش می‌یابد. از سوی دیگر بررسی‌های وزارت نیرو نشان می‌دهد که قیمت تمام شده هر کیلووات ساعت برق در کشور حدود 130 تومان است که حتی در صورت افزایش 20‌درصدی قیمت برق، دولت حدود 30‌ درصد قیمت تمام شده هر کیلووات ساعت این حامل انرژی را از مشترکان دریافت می‌کند.
عرضه CNG با کارت سوخت
منتفی شد
اما در چنین شرایطی مدیر سامانه هوشمند سوخت هم از لغو عرضه گاز CNG و فرآورده‌های نفتی برای مصارف غیرحمل‌ونقل با کارت سوخت خبر داده است.
محسن روحانی اظهار کرده که با توجه به اختلاف زیاد قیمتی گاز CNG و بنزین قبل از اجرای قانون هدفمندی‌ یارانه‌ها یکی از اولویت‌های سامانه هوشمند سوخت عرضه گاز CNG با کارت بود اما با اجرای فاز اول قانون هدفمندی‌ یارانه‌ها اولویت صدور کارت سوخت CNG از بین رفت. روحانی با اشاره به سیاست‌های قیمتی بنزین و CNG و کاهش فاصله قیمتی آنها، عرضه CNG با کارت سوخت را منتفی دانست. وی در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند عرضه CNG با کارت سوخت موجب خارج شدن خودروهایی که به صورت غیرمجاز دوگانه سوز شده‌اند از چرخه سوخت‌گیری می‌شود، یادآور شد: توسعه سامانه هوشمند سوخت به عرضه CNG با این هدف درست نیست چراکه در حال حاضر جایگاه‌داران عرضه بنزین دارای کارت‌های سوخت هستند تا بتوانند به افرادی که به هر دلیلی فاقد کارت سوخت هستند خدمت‌رسانی کنند. مدیر سامانه هوشمند سوخت ادامه داد: اگر قرار باشد CNG هم با کارت سوخت عرضه شود، باید یک کارت هم در اختیار جایگاه‌دار قرار گیرد که با وجود کارت جایگاه‌داران باز هم خودروهای دوگانه‌سوز غیرمجاز هم می‌توانند سوخت مورد نیاز خود را دریافت کنند که در این حالت فقط هزینه‌ای مضاعف به کشور تحمیل می‌شود.
کارت سوخت غیرحمل‌ونقل
هم منتفی شد
روحانی در مورد کارت سوخت غیرحمل‌ونقل نیز توضیح داد: چندی پیش پروژه تحقیقاتی در شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران برای بررسی امکان صدور دریافت سوخت برای مصارف غیر حمل‌ونقل با کارت انجام شد که نتایج حاصل از این پروژه‌ با توجه به سختی و پیچیدگی صدور این کارت از دستور کار شرکت ملی پخش خارج شد. وی دلیل این کار را این گونه شرح داد که اکثر استفاده‌کنندگان کارت سوخت غیرحمل‌ونقل را خانوارهای روستایی تشکیل می‌دهند.
با توجه به اینکه بیشتر خانه‌ها در روستاهای کشور کد پستی ندارند و حتی برخی از این خانه فاقد سند مالکیت هستند بنابراین شناسایی نهاد خانواده در روستا بسیار مشکل است، از سوی دیگر بیشتر تراکتورها و ماشین‌آلات کشاورزی فاقد پلاک هستند. به گفته روحانی، به دلیل مشکلات پیش‌رو کارت سوخت غیرحمل‌ونقل نیز از برنامه کاری شرکت ملی پخش حذف شد.