راه تهران برای بازگشت به سهمیه ٤ میلیون و ٧٠٠هزار بشکه‌ای خود در دوره قبل از تحریم‌ها، هموارتر شد.
به گزارش گروه تلکس شانا به نقل از روزنامه ایران، وزیران نفت و انرژی سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) یکصد و شصت و نهمین نشست اوپک را روز پنجشنبه (١٣خردادماه) برگزار کردند و این بار هم مانند اجلاس یکصد و شصت و هشتم، سقف تولید اعضای سازمان برای ٦ ماه آینده تعیین نشد. برخی این اتفاق را به ناکارآمدی اوپک تعبیر کردند اما شاید بتوان گفت که این اولین بار در طول ٣ سال گذشته بود که اوپک توانست بهترین موضع را از خود به نمایش بگذارد و بازار نفت خام را متشنج نکند.
در این زمینه کارشناسان معتقدند که افزایش قدرت چانه زنی ایران در اوپک به سبب رشد تولید نفت خام آن موجب شده تا این بار اوپک مدیریت شده به کار خود پایان دهد؛ چراکه اساساً ایران کشوری طرفدار ثبات بازار است و در عین حال که از منافع خود دفاع می‌کند، سود سایر کشورهای تولید کننده نفت خام را نیز در تصمیماتش لحاظ می‌کند.
نکته دیگری که در نشست اخیر اوپک حائز اهمیت است انتخاب محمد بارکیندو، کاندیدای نیجریه به عنوان دبیر کل اوپک با اجماع کشورهای عضو سازمان بود. در این خصوص نیز می‌توان گفت که وزیر نفت ایران نقش قابل ملاحظه‌ای داشت. به طوری که بعد از انتخاب بارکیندو به سمت دبیرکلی، این فرد با بیژن زنگنه، وزیر نفت و مهدی عسلی، مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی ایران، دیدار و برای حمایت صریح وزیر از وی و همراه کردن کشورهای دیگر در این انتخاب،قدردانی و تشکر کرد.
برای بررسی نقش ایران در نشست ١٦٩ اوپک نگاهی به دیدارهای قبل از شروع به کار نشست، جلسه وزرا در پشت درهای بسته و همچنین موضع‌گیری کشورهای عضو سازمان در خصوص بیانیه پایانی می‌اندازیم.
لابی‌های پشت پرده عربستان برای مهار تولید ایران
پیش از آنکه نشست رسمی وزیران اوپک آغاز شود نمایندگانی از کشورهای کویت، امارات و قطر به دیدار وزیر نفت رفتند و درباره تعیین سقف تولید سازمان به صورت دو جانبه با زنگنه دیدار و گفت‌وگو کردند.
یک مقام آگاه در گفتگو با ایران با اشاره به اینکه همگی از ایران می‌خواستند تا با تعیین سقف ٣٢ میلیون بشکه‌ای تولید سازمان موافقت کند تصریح کرد: عربستان در نشست اخیر اصرار داشت که اعضا بر سر سقف تولید ٣٢ میلیون بشکه در روز به اجماع برسند و هدفش از طرح این موضوع چیزی جز متوقف کردن برنامه افزایش تولید نفت خام ایران نبود.
حتی برای متقاعد کردن ایران پیش از شروع به کار نشست رسمی سازمان، نمایندگانی را به دیدار وزیر فرستاد تا نظر ایران را در مورد برنامه افزایش تولید خود تغییر دهد. اما ایران با صراحت اعلام کرد که اگر قرار است برای تولید اعضا سقف تعیین شود پیش از هر چیز باید نظام سهمیه‌بندی را احیا و مشخص کنیم که در طی سال‌های آتی هر یک از اعضا دقیقاً چه مقدار نفت خام به بازار عرضه خواهند کرد و در صورتی ایران حاضر به اجماع خواهد بود که در این نظام سهمیه‌بندی جدید، سهم ایران ٥/١٤ درصد از کل تولید اوپک باشد.
اکنون ایران در وضعیتی قرار دارد که می‌خواهد بازارش را به طور کامل بازپس گیرد. اگر وزیر نفت با سقف ٣٢ میلیون بشکه‌ای تولید نفت خام اوپک موافقت نمی‌کند علت دارد و دلیل آن پیشگیری از تکرار اشتباهات گذشته است.
در سال ٢٠١١ عربستان و کشورهای متحد با آن با یک برنامه ریزی قبلی نظام سهمیه‌بندی اوپک را کنار گذاشتند. آنها مدعی شدند برای آنکه عراق را به داخل نظام سهمیه‌بندی بیاوریم دست به این اقدام زده‌اند. آن زمان غرب اعلام کرده بود که از اول سال ٢٠١٢ ایران را تحریم می‌کنیم و عربستان می‌دانست که عرضه نفت ایران به بازار در سال ٢٠١٢ کاهش پیدا می‌کند. از طرفی لیبی نیز تولیداتش به دلیل جنگ داخلی کاهش پیدا کرده بود. عربستان با علم به کاهش تولید ایران و لیبی در سال ٢٠١٢ این تصمیم را به اعضا تحمیل کرد تا بدون آنکه هیچ‌کس بتواند آنها را متهم کند تولید نفت خام خود و متحدانش افزایش یابد. بیژن زنگنه با در نظر گرفتن این منش عربستان این بار از حقوق ایران دفاع کرد و نگذاشت که بدون احیای نظام سهمیه‌بندی در بیانیه پایانی نشست ١٦٩ اوپک سقفی برای تولید سازمان تعیین شود. چراکه تولید اوپک در حال حاضر ٣٢ میلیون و٤٠٠ هزار بشکه در روز است و اگر در نشست اخیر سقفی ٣٢ میلیونی تعیین می‌شد حتی ٤٠٠ هزار بشکه مازاد تولید نیز وجود داشت که باید اعضا برای اثبات پایبندی به سقف تعیین شده، تولید خود را کم می‌کردند.
نکته‌ای که در این خصوص باید به آن توجه شود تغییر موضع عربستان است. این کشور که دو سال پیش مدعی بود برای احیای قیمت نفت خام، اوپک نباید به تنهایی اقدام به کاهش تولید کند و در این زمینه باید همه کشورهای تولید کننده نفت خام عضو وغیر عضو در اوپک ممارست کنند، اکنون پیشنهاد می‌دهد که سقفی پایین تر از حجم تولید اعضا معین شود تا با خروج ٤٠٠ هزار بشکه تولید اوپک از بازار، قیمت‌ها اندکی رشد کند.
البته تمام این تلاش‌های عربستان برای مهار تولید نفت ایران بود که مانند طرح «فریز نفتی» بی‌نتیجه ماند و نتیجه این نشست اوپک کاملاً مطابق با منافع ایران بود. کارشناسان معتقدند که ایران توانست در نشست اخیر اوپک به تمام اهداف خود در این سازمان دست یابد و از آنجایی که اغلب اعضای سازمان از نتیجه نشست ١٦٩ اوپک رضایت داشتند می‌توان گفت که این یکی از نشست‌های خوب اوپک در طول ٣ سال اخیر بوده است.
دبیرکل نیجریه‌ای از منافع ایران حمایت می‌کند
بر اساس روال عادی، عبدالله سالم البدری، سرپرست دبیرخانه اوپک باید در سال ٢٠١٣ از این مسئولیت کنار می‌رفت، اما به دلیل نبود اجماع برای انتخاب دبیرکل جدید، دوره مسئولیت وی بارها تمدید و طولانی ترین مدت دبیرکلی به نام او شد. اما همانطور که اشاره شد بالاخره در نشست اخیر دبیرکل جدید به اعتبار ایران انتخاب شد.
محمد بارکیندو بارها حمایت خود از مواضع ایران را اعلام کرده بود و اکنون که با حمایت ایران به سمت دبیرکلی رسیده است به نظر می‌رسد در سه سال دبیرکلی خود، بازهم از منافع ایران حمایت کند. برخلاف تصورها که گمان می‌شد نماینده ونزوئلا در تصاحب این سمت با نماینده نیجریه رقابت می‌کند شنیده‌ها حاکی از منصرف شدن نماینده ونزوئلایی پیش از شروع به کار نشست رسمی سازمان است.
این کشور نیز از مواضع ایران حمایت می‌کرد اما اعلام کردند که به نفع نیجریه کناره‌گیری می‌کنند. جالب است که در این انتخابات سعودی‌ها از نماینده‌اندونزی حمایت کردند در حالی که این کشور جزو سازمان مصرف کنندگان انرژی و واردکننده نفت خام است و شانس بسیار پایینی در انتخابات داشت. چراکه اغلب کشورهای عضو از جمله الجزایر و ونزوئلا بر این باورند که اگر نماینده این کشور واردکننده نفت خام دبیرکل اوپک شود از سیاست‌های کاهنده قیمت نفت حمایت خواهد کرد.