می‌خواهم سخن خود را با تشکر از سازمان‌دهندگان این سخنرانی آغاز کنم که این فرصت را در اختیار من قرار دادند تا درباره موقعیت کنونی بازار نفت سخن بگویم.
به نظر من می‌توان گفت سال گذشته و بخشی از امسال نیز دوران پرحادثه دیگری برای صنایع نفت و انرژی جهان بوده است.سال پیش شاهد اغتشاش و آشفتگی زیادی در اقتصاد جهانی بودیم و همچنین رخدادهایی به وقوع پیوست که هیچ یک پیش‌بینی نمی‌کردیم؛ مثلا خیزش مردمی در برخی از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا و نیز زلزله و سونامی مخرب ژاپن و بحران هسته‌ای متعاقب آن.امسال بار دیگر از آینده اقتصاد جهانی بیمناکیم. تمرکز زیادی بر ژئوپولتیک وجود داشته است و سوریه، سودان جنوبی و جاهای دیگری درگیر آشوب‌های خشونت‌بار هستند. اگر چه شاهدیم که لیبی نیز بار دیگر توانسته تولید نفت خود را به سطح پیشین خود برساند و به بازار اضافه شود.
در حالی که بازار نفت دچار هیچ کمبودی نیست، با این حال در آستانه ورود به نیمه دوم سال 2012 بسیاری دغدغه تاثیرگذاری و تصحیح بازار نفت را دارند. رشد اقتصادی جهانی همچنان متزلزل و غیرقطعی است. در آمریکا نشانه‌های مثبتی از بهبود اقتصاد را شاهد بوده‌ایم. فدرال رزرو آمریکا گفته است که برای «خوش‌بینی محتاطانه» نسبت به اقتصاد این کشور دلایل کافی وجود دارد و بازار کار و نیز مصرف‌کننده در این کشور رو به بهبودی است. با این حال، GDP برای سه‌ماهه نخست امسال، که برابر با 1/2 درصد بوده است، کمی پایین‌تر از 3 درصد سه‌ماهه پایانی سال گذشته بود. در ژاپن نیز با بهبود ساخت و ساز و مصرف طرف هستیم، اما کشور هنوز در حال جبران ضرر و زیان‌های فاجعه سال گذشته است.
منطقه یورو کماکان با بحران بدهی‌های خود درگیر است و فشار بر اسپانیا و ایتالیا بار دیگر افزایش یافته. رشد اقتصادی این منطقه هنوز نسبت به پیش‌بینی‌ها برای امسال 3/0 درصد کمتر است. نرخ بیکاری بالا مانده و رهبران منطقه یورو در دریایی از تردید غوطه‌ور هستند. راه پیش روی آنها پرفراز و نشیب است و قطعا آسان نخواهد بود. بریتانیای کبیر همین اواخر اعلام کرد که به نخستین رکود مضاعف خود پس از سال 1975 قدم نهاده است.در چین، رشد اقتصادی بالای هشت درصد باقی مانده اما داده‌های اخیر نشان می‌دهد از سرعت اقتصاد این کشور اندک اندک کاسته می‌شود. با این حال، کسی نمی‌داند این کاهش درازمدت خواهد بود یا صرفا اثری کوتاه‌مدت است.در کشورهای در حال توسعه نیز دغدغه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه مشکلات کشورهای سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) به کشورهای آنها نیز تسری خواهد یافت؛ به خصوص اگر تقاضا برای صادرات آنها و نیز سرمایه‌گذاری در آنها از سوی جهانِ توسعه‌یافته بیشتر و بیشتر کاهش یابد.
بنابراین مشکلات بسیار زیاد هستند و سیاست‌گذاران به همین دلیل به شدت درگیر ایده‌ها و طرح‌هایی هستند که قرار است اقتصاد آنها را به مسیر صحیح هدایت کند. بهبود اقتصادی شکننده باقی می‌ماند.
در آغاز امسال شاهد روند صعودی قیمت‌ها هم بوده ایم. با این حال، قیمت‌های کنونی ربطی به اصول بازار ندارند. احتکار و سوداگری قیمت‌ها را رو به بالا هل داده است. تجارت نیز به خاطر کمبود عرضه دچار تنگنا است؛ بی‌آنکه واقعا خبری از کمبود واقعی یا کمیابی در کار باشد. پس همه‌چیز به ژئوپولتیک ربط دارد. و در بسیاری از جنبه‌ها می‌توانیم تقصیر را گردن «فاکتور ترس» بیندازیم.
همان‌طور که همه می‌دانیم سرمایه‌گذاران مالی دیگر اکنون هر چه بیشتر نفت را در طبقه سرمایه‌های فردی قرار می‌دهند. از سال 2005 به بعد، مجموع قراردادهای باز (مجموع قراردادهای مشتقاتی همچون آتی‌ها و اختیارها) آتی‌ها و اختیارهای نفت خام برنت و نایمکس به شدت افزایش یافته است.
امروز، سطح قراردادهای باز نایمکس نزدیک به سه میلیون قرارداد است و اگر آن را با نفت برنت ترکیب کنیم، به عدد 85/3 میلیون می‌رسیم. این یعنی سطح قراردادهای باز بیش از 44 برابر تقاضای کنونی برای تحویل فیزیکی است.
موضوع احتکار نیز در سیزدهمین مجمع انرژی بین‌الملل در کویت مورد بررسی واقع شد. آژانس بین‌المللی انرژی، اوپک و مجمع انرژی بین‌الملل بر سر این موضوع همکاری دارند و این همکاری‌ها را از دوازدهمین مجمع انرژی بین‌الملل در 2010 آغاز کرده‌اند. تا امروز این همکاری‌ها به دو کارگاه و بحث آزاد درباره بازارهای انرژی مالی و فیزیکی و نیز درباره مقررات انجامیده است.
فکر کنم همه حاضران موافق باشند که نمی‌توانیم جلوی احتکار را بگیریم. احتکار هم بخشی از بازار است. با این حال، ضروری است که احتکار افراطی را کاهش دهیم. در هر حال، مهم آن است که قیمت‌ها مانع رشد اقتصادی نشوند.
در سویه عرضه، امسال با اختلالاتی در سوریه، سودان جنوبی، یمن و دریای شمال طرف بوده‌ایم. با این حال، همه اینها تاثیری حداقلی بر بازار داشته‌اند. به عبارت بهتر، بازگشت نفت لیبی به بازار تاثیر مخرب عوامل یادشده را برطرف کرده است. دسامبر سال پیش تولید لیبی هشتصدهزار بشکه در روز بود، در حالی که اکنون به سطوح قبل از جنگ، یعنی 5/1 میلیون بشکه در روز رسیده است.
به علاوه، باید خاطرنشان کرد که نخستین سه‌ماهه امسال شاهد افزایش بسیار زیادی در عرضه نفت از سوی کشورهایی بود که عضو اوپک نیستند. از اواسط سال 2011، عرضه این کشورها به خاطر توسعه میادین نفتی در شمال آمریکا حدود 400 هزار بشکه افزایش یافته است. بنابراین عرضه نفت رو به گسترش است. و از ماه مه سال پیش به شدت افزایش یافته است.
.jpg)
و همین واقعیت‌ها است که مرا وامی‌دارد تا بپرسم: امروز جایگاه ما کجاست؟ اجازه دهید تا اطلاعات بیشتری در اختیارتان بگذارم.
ذخایر نفت بازرگانی کشورهای سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه از سطح خوبی برخوردار است. در ماه گذشته یا همان حوالی این ذخایر بالاتر رفت و اکنون بالاتر از متوسط پنج‌ساله این کشورها است. در ضمن، تقاضای ماه مارس این کشورها قرار است 59 روز آنها را پوشش دهد که نسبت به تقاضای متوسط ماهانه پنج سال اخیر، یعنی 56 روز پوشش، بیشتر شده است. همچنین در هند و چین و دیگر کشورهایی که عضو OECD نیستند، ذخایر نفت رو به افزایش است.
چند سال گذشته در تولید نفت خام اوپک نیز افزایش پیوسته‌ای را مشاهده کرده‌ایم. در واقع، از مارس سال 2010 به این سو از 8/28 میلیون بشکه نفت در روز به تولیدی حدود 3/31 میلیون بشکه نفت رسیده‌ایم. بنابراین سازمان ما اطمینان حاصل کرده است که نیازهای مشتریان خود را برآورده می‌سازد. در عین حال، ظرفیتِ مازاد نیز وضعیت خوبی دارد. ظرفیت مازاد اوپک حدود هشت تا ده درصد مجموع تولید آن است. ما می‌توانیم این ظرفیت ذخیره را تا آینده قابل قبولی حفظ کنیم.
وقتی به تعادل عرضه و تقاضا نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که سال 2012 سال افزایشِ تقاضا خواهد بود و بنابراین عرضه نیز برای برآورده‌کردن این تقاضاها افزایش خواهد داشت. طبق پیش‌بینی‌ها تقاضای نفت جهانی در سال 2012 حدود 900 هزار بشکه افزایش خواهد یافت و تقاضای کشورهایی که عضو اوپک نیستند، حدود 600 هزار بشکه در روز زیاد خواهد شد.
.jpg)
از منظر سازمان اوپک، متوسط تولید در سال 2012 همان سی میلیون بشکه در روز خواهد بود. این میزان تولید نسبت به تولید کنونی‌اش با یک میلیون کاهش مواجه خواهد شد. این کاهش باعث خواهد شد سازمان اوپک نقش بیشتری در ثبات بازار ایفا کند.
خانم‌ها و آقایان! اجازه دهید نکات کلیدی خودم را درباره موقعیت کنونی بازار با شما دوباره در میان بگذارم.
• واضح است که ما دچار کمبود در بازار نفت نیستیم. تولیدکننده‌ها می‌توانند از پس نیازهای مصرف‌کنندگان برآیند. نه تنها عرضه برای برآوردن تقاضا کافی بوده است، بل از آن بیشتر هم بوده است. همین وضع در مورد سال 2012 و سال‌های آتی آن نیز قابل پیش‌بینی است.
• رشد اقتصاد جهانی متزلزل است و مهم‌ترین دغدغه ما هم منطقه یورو خواهد بود.
• همچنین سطوح قیمت کنونی نفت به خاطر احتکار و سوداگری در بازار نفت بالا رفته است. باید بتوانیم این موارد را تخفیف دهیم.
• هدف امروز و آینده ما باید تمرکز بر ثبات بازار باشد. ضروری است بر اصول بنیادی بازار تمرکز کنیم و محیطی واضح، روشن و پایدار را فراهم آوریم؛ محیطی که توسعه، تولید، انتقال، بهبود و تحویل انرژی را برای صنعت کارآمدتر، به‌صرفه‌تر و آسان‌تر سازد.
* سخنرانی عبدالله البدری، دبیرکل اوپک در سیزدهمین اجلاس بین‌المللی اوپک، پاریس، فرانسه، مه 2012