برای چندمین بار متوالی است که طرح فریز نفتی از سوی کشورهای عضو اوپک از جمله عربستان و روسیه برای بهبود قیمت نفت خام در بازارهای نفتی مطرح و پیگیری می شود و تاکنون بی نتیجه مانده است. سیاست ایران نیز در این موضوع مخالفت به دلیل شرایط خاص میزان صادراتش است. حال براساس آخرین برآورد رسمی از میزان صادرات نفت خام ایران و دستیابی به 2.140میلیون بشکه ای نفت خام در روز، کارشناسان همراه شدن ایران را در این طرح تایید می کنند.
وزیر نفت در موضعی مشخص اعلام کرده که طرح فریز نفتی برای افزایش قیمت ها ایده مناسبی است، اما ایران مادامی که به میزان صادرات نفت خام پیش از تحریم نرسد، همراه نخواهد شد. براساس آمارهای موجود، ایران قبل از تحریم 2.7میلیون بشکه در روز صادرات نفت خام داشت، اما به دلیل اعمال این تحریم ها این رقم به یک میلیون بشکه در روز کاهش یافت.
گمانه زنی ها درباره توافق احتمالی بر سر فریز نفتی مجددا مطرح شده است و این بار با توجه به افزایش تولید نفت، انتظار می رود ایران نیز همراه شود.
محمــدعلـــی خطیبـــی، مدیرامور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در این باره به «فرصت امروز» می گوید: هر اقدامی که کمک کند قیمت نفت خام در بازارهای نفتی افزایش یابد، باید پذیرفت ایران نیز این بار با توجه به افزایش صادرات نفت خام باید در طرح فریزر نفتی حضور یابد.
وی درباره چرایی موافقت خود در این موضوع می گوید: قیمت ها به گونه ای است که درآمدهای حاصله از محل صادرات نفت خام بسیار اندک است و هر میزان صادرات بیشتری داشته باشیم اما به دلیل قیمت های پایین درآمدهای قابل توجهی نخواهیم داشت. از این رو همراه شدن ایران با کشورهای عضو اوپک و روسیه منطقی است. البته در این میان باید ضمانت اجرایی برای متعهد شدن کشورها در طرح فریز نفتی نیز ایجاد شود تا مبادا کشوری همچون عربستان خارج از ضوابط عمل کند.
اما در این باره نرسی قربان، دبیر کمیته ایرانی محیط زیست و انرژی اتاق بازرگانی بین الملل و کارشناس بین المللی انرژی با بیان اینکه فریز یعنی ثابت نگه داشتن تولید نفت خام، با تاکید بر اینکه احتمال اجرای طرح فریز نفتی بالا نیست، به «فرصت امروز» می گوید: حتی اگر این موضوع اجرایی نشود اما بیان آن در افزایش قیمت نفت موثر بوده است. با این حال در اجرایی شدن این طرح مشکلاتی وجود دارد که می توان به نحوه برخورد تولیدکنندگان با قیمت نفت اشاره کرد، برای نمونه نمی توان در این طرح درباره میزان صادرات و قیمت به سهولت موافقتی کسب کرد. از سویی، نظارتی بر فرآیند کار وجود ندارد و هر تعدادی از کشورهای موافق طرح فریز نفتی توان این را دارند که با این طرح موافقت کنند اما به آن پایبند نباشند.
وی با اشاره به اینکه ایران پیش از این اعلام کرده است مادامی که به میزان تولید و صادرات پیش از تحریم نرسد، در طرح فریز نفت ورود نخواهد کرد، می افزاید: با نزدیک شدن به میزان تولید و صادرات می توان امیدوار بود که ایران برای افزایش قیمت نفت، همراه با سایر تولیدکنندگان نفتی عمل کند. بدون شک همراهی روسیه با کشورهای عضو اوپک تاثیر عمده ای در قیمت بازار نفت خام خواهد داشت.
اما در این میان برخی کارشناسان بر این باورند که همراه شدن ایران با طرح فریز نفتی موجب ضرر اقتصادی برای این کشور خواهد شد. قربان در این باره نیز می گوید: در صورتی که کشور ایران به میزان تولید و صادرات نفت خام به قبل از تحریم برسد، متضرر نخواهد شد، اما رسیدن به توان تولید قبل از تحریم با افزایش دادن آن دو مقوله مجزا است. بدون شک ایران در فضای کنونی برای افزایش تولید به برنامه ریزی جدی نیاز دارد و شرکت در طرح فریز نفتی می تواند به افزایش درآمد ایران کمک کند.
مرتضی بهروزی فرد، عضو هیأت علمی موسسه مطالعات بین الملل انرژی، با بیان اینکه ایران مخالف اجرای طرح فریز نفتی نیست، به «فرصت امروز» می گوید: ایران خواستار اعمال سهمیه بندی نفت خام در اوپک است، اما این سیاست اعمال نمی شود. البته در صورتی که ایران بتواند به سهمیه تولید قبل از تحریم در صادرات نفت خام برسد، می توان امیدوار بود که در اجرای طرح فریز نفتی مشارکت کند. وی با بیان اینکه درخواست کشورهای عضو اوپک برای پیوستن ایران به طرح فریز نفتی بی انصافی است، زیرا ایران در فضای کنونی متضرر خواهد شد، می افزاید: وزیر نفت بارها سیاست ایران درباره فریز نفتی را اعلام کرده است و مادامی که شرایط برای حضور ایران در بازارهای نفتی ایده آل نباشد، بعید است که درخواست کشورهای عضو اوپک و روسیه درباره ذخیره نفت خام مورد تایید وزیر نفت قرار گیرد.
از دید این کارشناس بین المللی نفت، اوپک نمی تواند برای ایران در همراه شدن با طرح فریز نفتی چارچوب خاصی تعریف کند و از آنجا که هر تصمیمی در اوپک منوط به تصمیم جمعی است، جای نگرانی برای ما وجود ندارد. بسیاری از کشورها از جمله عربستان بر این باور بودند که کشور ایران قادر به تولید نفت خام نیست از این رو به زودی از رقابت برای کسب بازارهای جدید نفتی کنار گذاشته می شود.
تــولیـدکننـدگـان اصلــی همچون عربستان و روسیه در صورت تداوم کاهش قیمت نفت خام بیش از سایر تولیدکنندگان متضرر خواهد شد، از این رو جدیت این دو کشور برای اجرای طرح فریز نفتی بیش از سایر کشورهای تولیدکننده است.