گفت وگوی «فرصت امروز» با مدیرعامل سابق شرکت مایع سازی گاز طبیعی ایران / بازی ضعیف ایران در بازار ال ان جی

تنها پروژه LNG ایران با ظرفیت 1.5میلیون تن در سال با روی کار آمدن دولت یازدهم متوقف شد، اگرچه امروز بعد از سه سال به خواست وزیر پروژه ایران ال ان جی در اولویت وزارت نفت قرار گرفته است. 

این پروژه تنها پروژه LNG ایران است که از سال 85 آغاز شد و با وجود تخصیص 1.85 میلیارد دلاراعتبار هنوز به سرانجام نرسیده است. در حال حاضر قطر که میادین گازی مشترکی با ایران دارد موفق شده است سالانه 77میلیون تن LNG صادر کند. بسیاری از کارشناسان با وجود کاهش قیمت گاز همچنان طرح های LNG (گاز طبیعی مایع شده) را مقرون به صرفه و سودآور می دانند اگرچه در شرایط کنونی اخباری از تعطیلی پروژه های بزرگ LNG در نقاط مختلف دنیا از جمله استرالیا منتشر می شود. با توجه به اهمیت تجارت LNG در دنیا و علاقه مندی تعدادی از شرکت های اروپایی برای راه اندازی مجدد پروژه ایران ال ان جی با علی خیراندیش، مدیرعامل سابق شرکت مایع سازی گاز طبیعی ایران که آغازگر پروژه ایران ال ان جی است، به گفت و گو نشستیم.

در حال حاضر وضعیت بازار LNG در جهان چگونه است؟ چه مسائلی در این بازار تعیین کننده است؟ و آیا ورود به این بازار اقتصادی است؟

LNG راهی برای تبدیل و انتقال بهتر گاز مایع برای مسافت های طولانی است تا هزینه آن کاهش یابد و اقتصادی باشد. این صنعت کمک کننده حمل گاز مایع است و هر میزان بعد مسافت طولانی تر شود، حمل و نقل آن اقتصادی می شود. انتقال گاز به صورت LNG خطرات کمتری نسبت به خط لوله دارد. در سال 1970 سهم LNG از بازار 2درصد بود، اما این سهم امروز بزرگ تر شده است به طوری که در حال حاضر رشد سالانه LNG بیش از 6درصد است در حالی که این رشد در بازار نفت، 1.9درصد در سال، در بازار گاز مایع 2.3درصد و در بازار زغال سنگ 2.2درصد است. این آمار به وضوح می گوید که LNG در حال مهم شدن در بازار انرژی است. حال سوال اینجاست امروز وضعیت LNG چگونه است؟ باید بگویم که LNG شیب حرکتی خوبی دارد با وجود اینکه در رکود اقتصادی هستیم.

برخی منابع اطلاعاتی از توقف 68 طرح توسعه ای LNG در دنیا از جمله استرالیا خبر می دهند. تحلیل شما از چرایی توقف این طرح ها چیست؟ آیا این مسئله می تواند بیانگر این باشد که بازار LNG اشباع شده است؟

قبل از پاسخ به این سوال باید بگویم که در نهایت 24 طرح LNG در دنیا فعال است که شاید تعدادی از این طرح ها به دلیل اقتصادی نبودن، متوقف شده است. برای نمونه سه پروژه LNG استرالیا به دلیل اقتصادی نبودن متوقف شده زیرا فرآیند تولید بسیار گرانی دارند و طرح های بلندپروازنه ای بودند. برخی پروژه های انرژی در دنیا متوقف شده زیرا قیمت نفت و گاز کاهش یافته است. این به معنای آن نیست که بازار اشباع شده است. وقتی می توان گفت بازار LNG اشباع شده که بگوییم میزان مصرف انرژی در چین یا هند یا هر کشور مصرف کننده ثابت مانده و این در حالی است که کشورهای در حال توسعه برای دستیابی به رشد 7درصد در سال نیاز به مصرف انرژی بیشتری دارند و این مسئله گواه این است با وجود اینکه بازار انرژی خوشبینانه نیست، اما LNG بازار خوبی دارد و نمی توان به راحتی گفت که LNG دیگر اقتصادی نیست. اگر پروژه LNG ایران براساس سناریو و قیمتی که من در زمان ریاست برنامه ریزی کرده بودم، به سرانجام برسد بازگشت سرمایه آن 39درصد خواهد بود و اقتصادی است. در حقیقت با نفت 20 تا 30دلاری نیز این پروژه اقتصادی خواهد بود. امروز تحریم ها برداشته شده است و باید کالا و تجهیزات خریداری شده از شرکت های زیمنس و لینده برای اتمام طرح به کشور آورده شود.

صحبت از پروژه ایران ال ان جی شد، زمان مدیریت شما بود که با روی کار آمدن دولت یازدهم این طرح متوقف شد؟ چرا طرح متوقف شد؟

تمایلی برای مطرح کردن حواشی این موضوع ندارم، اما این طرح بیش از 60درصد پیشرفت فیزیکی داشت و 1.85 میلیارد دلار نیز اعتبار برای آن هزینه شده بود و امروز اگر براساس سناریو و روشی که من قبل از تعطیلی پروژه LNG دنبال می کردم، پروژه اجرایی شود با 2.2میلیارد دلار در مدت زمان 19 ماهه به اتمام خواهم رساند. البته این طرح در صورت کار جدی حداکثر تا دو سال با بودجه حدود 3 تا 4میلیارد دلار به اتمام خواهد رسید.

وزیر نفت در سال اول ریاستش طرح LNG را متوقف کرد، اما حال یکی از طرح های با اولویت شده است؟ نظرتان در این باره چیست؟

وزیر این پروژه را متوقف نکرد، عده ای این پروژه را متوقف کردند، وزیر نیز از این افراد حمایت کرد. وزیر نفت تمایل دارد پروژه LNG به سرانجام برسد. امیدوارم وی شجاعت به خرج بدهد و بر به سرانجام رسیدن این پروژه تاکید جدی داشته باشد. این پروژه در صورت اتمام برای کشور سودآوری بالایی خواهد داشت. پروژه LNG یک تغییر مهم است که در صورت راه اندازی آن، مانعی برای تحریم های احتمالی خواهد بود.

برخی کارشناسان بر این باورند که اگر ایران در دو سال آینده نتواند بازاری در بازارهای LNG تصاحب کند، دیگر فرصتی برای حضور در این بازار نخواهد داشت. نظر شما در این خصوص چیست؟

ایران در صورت اتمام پروژه LNG می تواند بازار داشته باشد. دیدگاه ها درخصوص LNG متفاوت است، عده ای از اشباع آن صحبت می کنند و عده ای از بازارهای تازه. با این حال آنچه در این بازار مهم است محوریت براساس تقاضا یا عرضه است. امروز بازار LNG براساس تقاضاست زیرا پیش بینی های خوشبینانه ای نسبت به بازار انرژی وجود ندارد و گفته می شود که این بازار در چند سال آینده رشد چندانی نخواهد داشت، البته وضعیت بازار LNG نسبت به سایر انرژی ها بهتر است. بازار LNG از سال 1970 تاکنون چندین بار تغییر کرده است. باید به این مسئله مهم نیز اشاره کنم ایران نمی تواند سهم چندانی در بازار LNG دنیا داشته باشد و با 10 میلیون تن ما بازیگر اصلی نخواهیم بود. وقتی وزیر انرژی روسیه می گوید که هدف گذاری روسیه 100میلیون تن در سال است و هم اکنون 30 میلیون تن عملیاتی شده، وقتی قطر 77میلیون تن تولید LNG دارد، استرالیا ظرفیت تولید حدود 60 میلیون تن را دارد که امروز حدود 40 میلیون تن آن عملیاتی شده است، وقتی الجزایر با 20میلیون تن، اندونزی با ظرفیت 15میلیون تن و آمریکا با وجود واردات گاز، تولید 10 میلیون تن LNG را در برنامه دارد، پروژه LNG ایران با 10 میلیون تن نقش چندان مهمی در بازار نخواهد داشت مگر اینکه به برنامه های تولید LNG با ظرفیت های 30 و اندی میلیون تن در سال فکر کنیم تا بتوانیم بازیگر نقش سوم یا چهارم در دنیا باشیم.

در فضای کنونی آیا سرمایه گذاران خارجی برای سرمایه گذاری در کشور تمایل دارند و ایران بازار خوبی است؟

ایران به دلیل داشتن خوراک، بازار خوبی برای سرمایه گذاران است، اما در جذب سرمایه گذار باید به این نکته مهم توجه داشت که ایران باید به دنبال جذب سرمایه گذار غیر اروپایی باشد. در حقیقت باید نگاه مان را از غرب به سمت شرق تغییر دهیم. زمانی غرب مرکز جهانی تجارت بود، اما دوران اروپا به سرآمده است و در نهایت چنددهه اروپا در قدرت خواهد ماند و بعد از آن به قدرت دوم وسوم دنیا تبدیل خواهد شد. ما باید برای توسعه LNG به سمت کشورهایی از قبیل چین و هند و حتی برزیل برویم. در حال حاضر چین 18 طرح تبدیل گاز طبیعی به گاز مایع دارد که از این تعداد پنج طرح به بهره برداری رسیده و حدود پنج طرح دیگر نیز در حال بهره برداری است. این طرح در چین 90 میلیون تن مصرف LNG دارد و در هند با ظرفیت حدود 40 میلیون تن در حال اجراست از این رو با توجه به اینکه شرق بازار خوبی دارد می تواند سرمایه گذار خوبی باشد، از سویی قیمت در شرق به نسبت غرب بالاتر است.