فعالان بخش خصوصی ابلاغ وندورلیست تجهیزات نفتی از سوی وزیر را گامی مثبت برای توانمندسازی صنعت نفت کشور می دانند، اما همچنان خود را ضعیف دانسته و نگرانند که با وجود این وندورلیست واحد، همچنان خرید از تولید کنندگان داخلی گزینه اصلی کارفرمایان نفتی نباشد.
وزیر نفت، فهرست بلند (وندورلیست) منابع تامین کالای دستگاه مرکزی وزارت نفت را ابلاغ کرد و بر مبنای آن، شرکت های تابعه در تهیه هرگونه فهرست کوتاه برای برگزاری مناقصه های محدود، درباره کالاهایی که در فهرست بلند دارای ردیف باشند، تنها از این فهرست استفاده کنند و درج هرگونه منابع تامین کالای خارج از فهرست منتشره موصوف، ممنوع است.
در یک دهه گذشته سازندگان نفتی گام های بلندی در خودکفایی این صنعت برداشته اند که خروجی این تلاش ها بومی سازی 10 گروه کالای اساسی نفت است، با این حال به دلیل عدم برابری این محصولات با کالای مشابه خارجی تولیدات داخل کمتر مورد استقبال مدیران نفتی قرار می گیرند.
رضا پدیدار، عضو اتاق بازرگانی تهران درباره ابلاغ وندورلیست واحد، با بیان اینکه نگرانی بخش خصوصی تجهیزات نفتی هیچ زمانی رفع نخواهد شد، به «فرصت امروز» می گوید: تاکنون سامانه تجهیزات نفتی ملوک الطوایفی بود اما با ابلاغ وزیر این سامانه یکپارچه شد و شرکت ها و مجموعه های وزارت نفت باید از وندورلیست واحد تبعیت کنند. این کار با هزینه بالایی در چهار سال عملیاتی شده است و امیدوارم به درستی از آن استفاده شود زیرا تفکر مدیران نفتی در خرید محصولات مورد نیاز نفتی، سنتی است.
وی با اشاره به برخی از ویژگی های این سامانه جامع، می گوید: شرایط به گونه ای است که سابقه تولید و فروش تجهیزات نفتی در سامانه موجود است و این به خریداران کمک می کند تا بدانند چه کالایی را خریداری می کنند. البته موفقیت وندورلیست واحد در این است که سامانه وندورلیست واحد باید به روز باشد و سازندگان نفتی نیز تلاش کنند تا کالاهای شان با کیفیت روز دنیا مطابقت کنند.
این فعال بخش خصوصی همچنین می گوید: پیمانکاران و کارفرمایان داخلی برای عدم استفاده از تجهیزات ساخت داخل بهانه های متعددی دارند و می توانند با استناد به این بهانه ها، از تبعیت از وندورلیست واحد شانه خالی کنند. برای نمونه به تاخیر سازندگان در تحویل کالا، نبود کیفیت لازم در مقایسه با کالای خارجی و گران بودن استناد می کنند. این موارد به نوعی خارج از سیستم عمل کردن است که این رویه در قراردادهای جدید نفتی نیز قابل مشاهده نیست.
اگر ابلاغیه وزیر در الزام شرکت های نفتی در استفاده از وندورلیست واحد ملاک عمل باشد، نباید سازندگان نگرانی درخصوص کالای تولید شده خود داشته باشند. این در حالی است که قوانین متعددی برای حمایت از ساخت داخل وجود دارد. در این میان برای نمونه می توان به شیوه نامه حمایت از تولید داخلی و دستورالعمل ارزیابی صلاحیت و رتبه بندی تامین کنندگان و سازندگان و صدور گواهینامه کیفیت سازندگان کالا و تجهیزات مورد نیاز وزارت نفت اشاره کرد. با این حال همچنان سازندگان معترض و نگرانند و از ورشکستی شرکت های خود سخن می گویند.
رضا خیامیان، رئیس هیات مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت با بیان اینکه ابلاغیه وزیر نفت درباره ارائه وندورلیست واحد در صنعت، یکی از اقدامات ارزشمند وزیر نفت در دولت یازدهم است که باید سال ها قبل اجرایی می شد، به «فرصت امروز» می گوید: سازندگان تجهیزات نفتی سال هاست از وزارت نفت درخواست داشته اند که برای منسجم شدن حمایت از ساخت داخل وندورلیست وزارت نفت واحد شود اما با مخالفت هایی مواجه بود و این رویه ضررهای زیادی را به سازندگان متحمل کرده است، البته در این میان سازندگان ضعف هایی در تولیدات شان داشتند.
وی با بیان اینکه داشتن وندورلیست واحد در صنعت نفت در توانمند شدن توان داخلی اثربخش است، می افزاید: باوجود ابلاغ این وندورلیست، نگرانی های ما نسبت به، به کارگیری توان داخلی در پروژه های نفتی رفع نخواهد شد زیرا همچنان خریدهای خارجی اولویت تعدادی از مدیران است.
خیامیان درخصوص اقدامات سازندگان در استفاده از توان داخلی در تولید تجهیزات صنعت نفت توسط پیمانکاران، می گوید: باید تلاش کنیم تجهیزات تولید شده در وندورلیست به خوبی معرفی شود، این کار با دعوت مدیران نفتی برای دیدن تجهیزات ساخته شده در حال انجام است. همچنین فرهنگ سازی استفاده از تولیدات داخلی در کشور باید فراهم شود.
به گفته این فعال بخش خصوصی سازندگان تجهیزات نفتی باید اقلام باکیفیت تولید کنند. ما برای این کار با شرکت های خارجی در حال جوینت شدن هستیم و شرکت صادراتی استصنا نیز به زودی تاسیس خواهد شد، اگرچه وقتی مدیری به ساخت داخل اعتقادی ندارد وجود وندورلیست نمی تواند تضمینی برای حمایت از ساخت داخل باشد.
در حال حاضر با اقدام وزارت نفت برای یکپارچه سازی وندورلیست سیستم در حال اصلاح است، اما این موضوع کافی نیست. سیدتقی حجازی با بیان اینکه برخورد شرکت های نفتی با وندورلیست واحد تعیین کننده میزان اهمیت این وندورلیست ابلاغی است، به «فرصت امروز» می گوید: اگر وندورلیست مورد تایید این شرکت ها قرار نگیرد، هرگز مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.
وی با بیان اینکه تلاش وزیر نفت برای ایجاد وندورلیست واحد قابل دفاع است، می افزاید: سازندگان داخلی باید در کنار تلاش صورت گرفته وزیر نفت، با تولید محصولات با کیفیت زمینه را برای عملیاتی کردن این وندورلیست فراهم کنند. اگر ما تلاش های مان را روزافزون نکنیم و بخواهیم با این کیفیت به تولید ادامه دهیم، هیچ تضمینی برای اجرایی شدن وندورلیست در آینده وجود ندارد و نگرانی ها ادامه خواهد داشت که محصولات خارجی همچنان اولویت اصلی مدیران نفتی باشد.