در حالی که این روزها مساله جلب و جذب سرمایه خارجی برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی به عنوان یکی از استراتژی‌های محوری دولت و بخش خصوصی در دستورکار قرار گرفته است، تقویت زیرساخت‌های لازم برای این کار مانند شناسایی پروژه‌های جذاب، تسهیل روند اداری و بروکراسی سرمایه‌گذاری خارجی و ایجاد یک رویکرد واحد از سوی نمایندگان دولت و فعالان بخش خصوصی در نشست‌هایی در اتاق تهران پیگیری می‌شود.
در نشست‌های مربوط به مرکز خدمات سرمایه‌گذاری استان تهران که به تازگی با میزبانی اتاق تهران و مدیریت وزارت امور اقتصادی و دارایی برگزار می‌شود، نمایندگانی از سازمان‌ها و نهادهای دولتی اثرگذار در روند جذب سرمایه‌گذاری خارجی و نمایندگانی از اتاق تهران و برخی تشکل‌های اقتصادی بخش خصوصی حضور دارند تا با بحث و بررسی پیرامون مسایل موجود در این حوزه به راهکارهایی برای رفع موانع موجود دست پیدا کنند.
در نشست اخیر این کمیسیون، نماینده وزیر و مدیرکل امور اقتصادی و دارایی استان تهران، با مطرح کردن بحث پنجره واحد و تکلیف قانونی برای ایجاد آن، تاکید کرد که این پروژه ملی است و مدیران سازمان سرمایه‌گذاری خارجی و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران به دنبال اجرای آن هستند.
الله‌محمد آقایی با بیان این مساله که روند اجرایی شدن پنجره واحد در بخش جذب سرمایه‌گذاری خارجی تا مراحل نهایی پیشرفت داشته است درخواست کرد سایر نهادها و سازمان‌ها و بخش خصوصی با سازمان سرمایه‌گذاری خارجی برای عملکرد مناسب پنجره واحد همکاری داشته باشند.
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی استان تهران هم‌چنین در سخنانی از لزوم اقدامات فرهنگی برای تقویت احترام به سرمایه مولد و سرمایه‌گذار کارآفرین سخن گفت. او عنوان کرد که بقای یک بنگاه به تعامل مناسب میان کارگر و کارفرماست و این رابطه که در گذشته بر مبنای احترام متقابل و تلاش دوجانبه برای حداکثرسازی منافع بنگاه بود، کمی دچار خدشه شده است که باید با اقدامات فرهنگی مناسب این رابطه بازسازی شود.
تاکید بر جذب سرمایه‌گذاری چینی‌ها
دبیرکل اتاق تهران نیز در این نشست ابتدا به ظرفیت ایجاد شده در ستاد اقتصادی پساتحریم اتاق تهران و به طور مشخص کمیته سرمایه‌گذاری این ستاد اشاره داشت. بهمن عشقی با بیان این که در این کمیته گردآوری و معرفی پروژه‌های مناسب برای سرمایه‌گذار خارجی در حال اتمام است افزود: مطلوب است که با تجمیع فعالیت‌های دولت و بخش خصوصی و قرار گرفتن زیر یک چتر ادامه این مسیر را سریع‌تر طی کنیم. مهم نیست که نتایج حاصل از این هم‌افزایی به نام دولت بیرون بیاید یا بخش خصوصی بلکه مهم این است که این فعالیت به نتیجه برسد و بتواند در جلب سرمایه خارجی برای پروژه‌های کوچک، متوسط و بزرگ موفق عمل کند. عشقی هم‌چنین عنوان کرد که نشست مشترک خدمات سرمایه‌گذاری استان تهران باید در اولویت‌بندی جلب سرمایه نیز تمرکز داشته باشد و از جذابیت پروژه‌هایی مانند بهینه‌سازی مصرف انرژی و حمل‌ونقل شهری برای جذب سرمایه‌گذار سود ببرد.
دبیرکل اتاق تهران با اشاره به تلاش چینی‌ها برای افزایش نسبت سرمایه‌گذاری خارجی خود به تولید ناخالص داخلی کشورشان گفت: حال که چینی‌ها به دنبال دستیابی به این هدف هستند، فرصت مناسبی است تا بتوانیم از سرمایه آنها در شهرک‌های صنعتی و پروژه‌های نیمه‌فعال استفاده کنیم، چرا که دولت چین در حال حاضر سرمایه‌گذاری خارجی را روی پروژه‌های متمرکز کرده است که در کمتر از 18 ماه به بهره‌برداری می‌رسند.
راه‌اندازی طرح امداد صنعت توسط شهرداری تهران
در ادامه این نشست، مشاور مدیرعامل سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران با اشاره به فعالیت‌های این نهاد از مطالعات صورت گرفته روی وضعیت بنگاه‌های صنعتی گزارش داد. حسین آبتن گفت: در تهران طرح «امداد صنعت» را راه‌اندازی و اجرا کردیم که مشابه امداد خودرو است. در این طرح مشکل واحدهای صنعتی را پیدا می‌کنیم و برای حل آن راهکار ارائه می‌دهیم.
آبتن هم‌چنین تاکید کرد که برای جلب سرمایه‌گذاری خارجی نیاز به تقویت و بهبود زیرساخت‌های اقتصادی استان وجود دارد. او گفت: تاکنون بسته سرمایه‌گذاری مطالعه‌شده در کشور برای ارائه به سرمایه‌گذار خارجی نداشتیم و این یکی از نقاط ضعف ما بوده است. در همین راستا ما یک بسته مطالعاتی جامع با کمک یک شرکت بلژیکی در موضوع نیروگاه زباله‌سوز تهیه کردیم. وقتی این بسته را برای فراخوان منتشر کردیم بالغ بر 15 شرکت بین‌المللی برای حضور در آن اعلام آمادگی کردند. ما باید چنین بسته‌هایی را تهیه کنیم.
فرصت زیادی باقی نمانده است
محمد عیدیان نیز با اشاره به برخی آمار مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی در کشور اعلام کرد که براساس گزارش آنکتاد از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون 45 میلیارد و 97 میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی در کشور انجام گرفته است. مدیر امور تشکل‌ها در اتاق تهران افزود: میزان سرمایه‌گذاری خارجی در سال 2014 معادل دو میلیارد و 105 میلیون دلار و در سال 2015 حدود دو میلیارد و 50 میلیون دلار بوده است. هم‌چنین پس از برجام سرمایه‌گذاری خارجی تاکنون به بیش از سه میلیارد دلار رسیده است که نشانی از اندکی بهبود دارد. عیدیان ادامه داد: بنا بر برنامه‌های توسعه‌ای که تاکنون داشته و اهدافی که مشخص کرده‌ایم تا پایان سال 1395 باید 150 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کنیم. هم‌چنین تا پایان برنامه ششم 300میلیارد دلار و تا پایان برنامه چشم‌انداز نیز 300 میلیارد دلار سرمایه خارجی نیاز است که مجموع آن را 750 میلیارد دلار می‌کند. امری که با توجه به زمان باقی‌مانده و زیرساخت‌های موجود ناممکن است و نشان از عدم‌توفیق در جلب سرمایه‌گذاری خارجی تاکنون دارد.
مدیر امور تشکل‌ها در اتاق تهران با تاکید روی این که فرصت‌های زیادی از دست رفته و اکنون نیز فرصت چندانی باقی نمانده است، گفت: برای بهبود روند بروکراتیک جذب سرمایه‌گذاری خارجی و کاهش تعداد بالای مجوزها در این فرآیند باید اقدامی عاجل صورت بگیرد. ضمن این که با توجه به اشتغالزایی بیشتر در بخش خصوصی، بهتر است سرمایه‌های خارجی جذب بنگاه‌های خصوصی شود نه دولتی.
محمدرضا بختیاری نیز در سخنانی کوتاه تاکید کرد که فضای عمومی کشور باید برای سرمایه‌گذار خارجی جذاب باشد. معاون امور بین‌الملل اتاق تهران تاکید کرد که برخی سخنان هیجانی و شلوغ کردن فضای عمومی کشور به ویژه از سوی مسوولان می‌تواند منجر به کاهش تمایل سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور و فعالیت در عرصه اقتصادی کشور باشد.
از تجربه چین استفاده کنیم
در ادامه این نشست، فریدون وردی‌نژاد با اشاره به ظرفیت بالای ایرانیان خارج از کشور برای سرمایه‌گذاری عنوان کرد که یکی از راه‌ها جذب سرمایه خارجی استفاده از ظرفیت ایرانیانی است که در خارج از مرزهای کشور فعالیت می‌کنند، چرا که علاوه بر سرمایه خود می‌توانند با ارتباطاتی که دارند و تبلیغ غیرمستقیمی که انجام می‌دهند، باعث ورود سرمایه فعالان اقتصادی خارجی شوند. مشاور دبیرکل اتاق تهران برای توضیح این نمونه به تجربه چین مراجعه کرد و توضیح داد که چگونه دولت کمونیست چین برای تبلیغ سهولت سرمایه‌گذاری خارجی در کشورش، تسهیلات ویژه‌ای را برای چینی‌های خارج از کشور فراهم کرده و آنان را تشویق به سرمایه‌گذاری کرده است. او گفت: دولت چین ابتدا از مدیریت، تجربه، ارتباطات و علم این افراد استفاده کرد و بعد با تسهیلاتی که فراهم کرده بود آنان را تشویق به سرمایه‌گذاری کرد.
وردی‌نژاد گام بعدی دولت چین را فرستادن 600 مدیر دولتی برای یکسال آموزش مدیریت، اقتصاد، روابط خارجی و زبان خارجی به خارج از کشور خواند و گفت: این مدیران بعد از یکسال بازگشتند و هر کدام موظف شدند که 10 نفر را آموزش دهند. و افرادی که در گام دوم آموزش دیده بودند موظف به آموزش 10 نفر دیگر شدند و به این ترتیب مدیران چینی با مدیریت و اقتصاد روز دنیا آشنا شدند و ادبیات آنها به نحوی تغییر کرد که سرمایه‌دار چینی که از نگاه مدیران کمونیست چین بسیار منفور بود به «رفیق کارآفرین» تبدیل شد.
سفیر اسبق ایران در چین توضیح داد که اگر چه شرایط ایران و چین با هم متفاوت است اما می‌توان از این تجربه چین به ویژه در حوزه آموزش درس گرفت.
در پایان این نشست الله‌محمد آقایی با عنوان این که بعد از برجام وضعیت روانی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی بهتر شده است گفت: پروژه‌ای که در سازمان سرمایه‌گذاری خارجی و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران در حال پیگیری است یک پروژه ملی و ماندگار است و معطوف به دولت یازدهم نخواهد بود. به زودی پنجره واحد در این سازمان راه‌اندازی و اجرایی می‌شود و در این راستا باید دولت و بخش خصوصی و نهادهای عمومی در کنار یکدیگر مشارکت و فعالیت داشته باشند.
