هیئت وزیران در جلسه 7 شهریورماه سال 95 به پیشنهاد وزارت نفت و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تغییراتی در کلیات قراردادهای جدید صنعت نفت اعمال کرد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس هیئت وزیران در جلسه 7 شهریورماه سال 95 به پیشنهاد وزارت نفت و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تغییراتی در کلیات قراردادهای جدید صنعت نفت اعمال کرد.
براین اساس شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای بالادستی نفت و گاز موضوع تصویب‌نامه شماره 57325/ت53367هـ مورخ 1395.5.16 به شرح زیر اصلاح می‌شود:
1- در بند (غ) ماده (1) پس از واژه "وظایف" عبارت" ساختار" اضافه می‌شود.
2- متن زیر به عنوان تبصره به ماده (2) اضافه می‌شود:
تبصره - قراردادهای نفتی موضوع این تصویب نامه در محدوده‌های زیر اجرایی میشوند:
الف- قراردادهای توسعه مخازن مشترک.
ب- قراردادهای اکتشاف، توسعه و بهره برداری از میادین و مخازنی که اکتشاف نشده است.
پ- قراردادهای بهره برداری از مخازن با ضریب بازیافت زیر بیست درصد (20%).
ت- میادین و مخازن دریای خزر، دریای عمان و مناطق شرق و شمال کشور.
3- متن زیر به عنوان تبصره (3) به بند (الف) ماده (4) اضافه می‌شود:
تبصره 3- جهت حمایت از شرکت‌های ایرانی اکتشاف و تولید، دولت در تأمین تسهیلات مالی از بانک‌ها برای آنها اولویت قایل خواهد شد.
4- ماده (7) به شرح زیر اصلاح می‌شود:
ماده 7- در قراردادها موضوع این تصویب‌نامه وزارت نفت مجاز است دوره قرارداد را متناسب با زمان مورد نیاز اجرای طرح‌ها و حداکثر به مدت بیست سال از تاریخ شروع عملیات توسعه در نظر بگیرد. در مورد طرح‌های پیوسته اکتشاف - توسعه و بهرهبرداری، دوره اکتشاف حسب مورد به دوره یاد شده قرارداد اضافه می‌گردد.
5 - بند (ث) ماده (11) به شرح زیر اصلاح می‌شود:
ث - نفت، گاز یا میعانات گازی و دیگر مواد موجود در مخازن موضوع قرارداد کلاً متعلق به جمهوری اسلامی ایران است. همچنین اعمال حقوق مالکانه در خصوص نفت، گاز یا میعانات گازی و نیز هرگونه فراورده جانبی حاصله از تولید بر عهده کارفرما است.
6- ماده (15) به شرح زیر اصلاح می‌شود:
ماده 15- قراردادهایی مشمول مقررات این تصویب‌نامه هستند که به طور مشخص مسئولیت عملکرد مخزن در دوره بهرهبرداری و به تبع آن بازپرداخت هزینه‌های طرف دوم قرارداد و پرداخت دستمزد و نسبت به قراردادهای بیع متقابل حق‌الزحمه به طرف دوم قرارداد منوط به میزان موفقیت وی در تولید نفت و گاز می‌شود. لذا قراردادهایی که حسب نیازها و ضرورت‌های عملیاتی توسط شرکت ملی نفت ایران برای اکتشاف، نگهداشت تولید و یا دیگر عملیات نفتی که منجر به توسعه میدان‌ها یا مخزن‌ها و یا افزایش بازیافت از مخازن با شرکت‌های خدماتی نفتی (OSC) (مانند شرکت‌های حفاری) و یا پیمانکاران ساخت و نصب (EPC/E&C) و دیگر عرضه کنندگان کالاها و خدمات مورد نیاز منعقد می‌شود (اهم از این که پرداخت‌های به ایشان به صورت نقدی و یا همراه با تامین مالی مانند قراردادهای مهندسی، تدارک کالا، ساخت، نصب و تأمین مالی (EPCF)باشد)، کماکان تابع مقررات مربوط به خود بوده و مشمول این تصویب‌نامه نمی‌باشند.
اسحاق جهانگیری
معاون اول رییس جمهور
*متن جدید مصوبه دولت با اصلاحات اعمال شده
براین اساس با اصلاحات صورت گرفته در هیات دولت متن کلیات قراردادهای جدید صنعت نفت به صورت زیر تغییر یافته است.
بند غ ماده 1 : خط پایه تخلیه: عبارت است از خط یا منحنی فرایند تخلیه میدان یا مخزن با منظور کردن تأسیسات موجود و در حالت عدم اجرای طرح‌های جدید بهبود یا افزایش ضریب بازیافت (EOR, EGR, IOR, & IGR) که مورد پذیرش طرف‌های اول و دوم قرارداد قرار می‌گیرد و به عنوان خط پایه تخلیه در قرارداد تعریف می‌شود.
خط پایه مذکور باید به تأیید شورایعالی مهندسی مخازن نفت برسد. وظایف، ساختار، ترکیب و نحوه انتخاب اعضا و تصمیم‌گیری این شورا به پیشنهاد وزیر نفت به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
ماده 2- قراردادهای موضوع این تصویب‌نامه به سه دسته تقسیم میشوند.
الف- دسته اول: قراردادهای اکتشاف و در صورت کشف میدان یا مخزن تجاری، توسعه میدان یا مخزن و در ادامه بهرهبرداری از آن به ترتیب و تا مدت مقرر در قرارداد می‌باشد. در این دسته واگذاری عملیات توسعه و بهرهبرداری، به صورت پیوسته با عملیات اکتشاف در صورت کشف میدان یا مخزن تجاری توسط طرف دوم قرارداد و با در نظر گرفتن برنامه‌های برداشت صیانتی از مخازن نفت و گاز مجاز می‌باشد. در این دسته از قراردادها حداقل تعهدات شرکت‌های پیشنهاددهنده برای عملیات و سرمایه‌گذاری در محدوده اکتشافی موردنظر به روشنی تعیین و از سوی طرف دوم قرارداد تعهد می‌شود.
ب- دسته دوم: قراردادهای توسعه میدان‌ها یا مخزن‌های کشف شده و در ادامه، بهرهبرداری از آنها به ترتیب و تا مدت مقرر در قرارداد می‌باشد.
پ- دسته سوم: قراردادهای انجام عملیات بهبود یا افزایش ضریب بازیافت (EOR/IOR/EGR/IGR) در میدان‌ها یا مخزن‌های در حال بهرهبرداری بر پایه مطالعات مهندسی مخزن و در ادامه، بهرهبرداری از آنها به ترتیب و تا مدت مقرر در قرارداد می‌باشد.
تبصره - قراردادهای نفتی موضوع این تصویب نامه در محدوده‌های زیر اجرایی میشوند:
الف- قراردادهای توسعه مخازن مشترک.
ب- قراردادهای اکتشاف، توسعه و بهره برداری از میادین و مخازنی که اکتشاف نشده است.
پ- قراردادهای بهره برداری از مخازن با ضریب بازیافت زیر بیست درصد (20%).
ت- میادین و مخازن دریای خزر، دریای عمان و مناطق شرق و شمال کشور.
ماده 3 ) به منظور انتقال و ارتقای فناوری ملی در حوزه عملیات بالادستی نفت و اجرای طرح‌های بزرگ و توانمندسازی شرکت‌های ایرانی برای اجرای پروژه‌های بزرگ داخلی و نیز حضور در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی، موارد زیر در قراردادهای موضوع این تصویب‌نامه اعمال می‌گردد:
الف- در هر قرارداد برحسب شرایط شرکت/ شرکت‌های ایرانی اکتشاف و تولید (Exploration & Production - E&P) که صلاحیت آنها طبق ضوابط و شرایطی که وزارت نفت ابلاغ می‌کند، به تأیید شرکت ملی نفت ایران می‌رسد، به عنوان شریک شرکت یا شرکت‌های معتبر نفتی خارجی حضور دارند و با حضور در فرآیند اجرای قرارداد، امکان انتقال و توسعه دانش فنی و مهارت‌های مدیریتی و مهندسی مخزن به آنها میسر می‌گردد.
تبصره1:طرف دوم قرارداد موظف به ارائه برنامه انتقال و توسعه فناوری به عنوان بخشی از برنامه مالی عملیاتی سالانه می‌باشد. در هر قرارداد سیاست‌های اجرایی و اقدامات عملیاتی برای تحقق مفاد این بند باید به عنوان پیوست فناوری قرارداد آورده شود.
تبصره2: طرف دوم قرارداد ملزم به اعمال بندهای انتقال و توسعه فناوری قرارداد اصلی در قراردادهای منعقده با پیمانکاران فرعی خود حسب مورد می‌باشد.
تبصره 3- جهت حمایت از شرکت‌های ایرانی اکتشاف و تولید، دولت در تأمین تسهیلات مالی از بانک‌ها برای آنها اولویت قایل خواهد شد.
ب- طرف دوم قرارداد ملزم به حداکثر استفاده از توان فنی و مهندسی، تولیدی، صنعتی و اجرایی کشور بر اساس قانون حداکثر استفاده ازت توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات و اصلاح ماده (104) قانون مالیات‌های مستقیم - مصوب 1391 - و دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های مربوط می‌باشد.
پ- طرف دوم قرارداد متعهد می‌شود به استفاده حداکثری از نیروی انسانی داخلی در اجرای قرارداد و ارائه برنامه جامع آموزشی جهت ارتقای کیفی این نیروها و انجام سرمایه‌گذاری‌های لازم در قالب هزینه‌های مستقیم سرمایه‌ای برای انجام برنامه‌های آموزشی و تحقیقاتی از جمله ارتقا و به روزرسانی مراکز تحقیقاتی موجود و ایجاد مراکز تحقیقاتی مشترک و یا اجرای طرح‌های تحقیقاتی مشترک مرتبط. این برنامه‌ها باید متناسب با عملیات (اکتشاف، ارزیابی، توسعه اولیه، توسعه آتی مشتمل بر بهبود تولید و افزایش ضریب بازیافت (EOR/EGR و IOR/IGR) با توافق شرکت ملی نفت ایران در هر مرحله از عمر مخزن با زمان‌بندی مشخص متناسب در هر قرارداد ارائه شود.
ت- در شرکت بهرهبرداری موضوع بند الف ماده 11، سمت‌های مدیریتی، حسب مورد و شرایط مورد توافق که در قرارداد خواهد آمد، چرخشی می‌باشد. در سازمان مدیریتی این شرکت، سمت‌های مدیریت اجرایی به تدریج به اتباع ایرانی واگذار می‌شود تا امکان انتقال دانش فنی و مهارت‌های مدیریتی به طرف ایرانی به خوبی میسر گردد.
ماده 7- در قراردادها موضوع این تصویب‌نامه وزارت نفت مجاز است دوره قرارداد را متناسب با زمان مورد نیاز اجرای طرح‌ها و حداکثر به مدت بیست سال از تاریخ شروع عملیات توسعه در نظر بگیرد. در مورد طرح‌های پیوسته اکتشاف - توسعه و بهرهبرداری، دوره اکتشاف حسب مورد به دوره یاد شده قرارداد اضافه می‌گردد.
ماده 11- بهرهبرداری از طرح‌های قراردادهای موضوع این تصویب‌نامه مطابق بندهای زیر می‌باشد:
الف) از زمان شروع بهرهبرداری در مورد طرح‌های توسعه میدان‌های کشف شده یا به نتیجه رسیدن تولید اضافی ناشی از عملیات پیمانکار در طرح‌های بهبود (IOR/IGR) یا افزایش ضریب بازیافت (EOR/EGR) تولید و بهرهبرداری از تأسیسات به نحوی که در قرارداد توافق می‌شود، با حفظ مسؤولیت‌های طرف دوم قرارداد توسط شرکتی ایرانی (که از نظر صلاحیت حرفه‌ای به تأیید کارفرما می‌رسد) انجام می‌گردد.
تبصره ـ در مورد میدان‌ها یا مخزن‌های در حال تولید و بهرهبرداری، در صورتی که طرف اول برای مرحله بهرهبرداری، انجام عملیات بهرهبرداری را با مشارکت یکی از شرکت‌های تابعه خود ضروری دانسته و این موضوع به تأیید وزارت نفت نیز برسد. بین طرف دوم و قرارداد و شرکت تابعه شرکت ملی نفت ایران یک موافقتنامه عملیاتی مشترک امضا می‌شود. این عملیات با حفظ مسئولیت پشتیبانی و نظارت کامل فنی، مالی، حقوقی و تخصصی طرف دوم قرارداد، همراه با تأمین تجهیزات، قطعات و مواد مصرفی لازم توسط وی، به صورت مشترک انجام می‌شود. شرکت تابعه ذی‌ربط موظف است در بهرهبرداری از تأسیسات موضوع قرارداد، کلیه دستورالعمل های فنی، حرفه‌ای و برنامه‌های عملیاتی طرف دوم قرارداد را که به تأیید شرکت ملی نفت ایران رسیده است، رعایت و اجرا نماید.
ب) هزینه‌های بهرهبرداری براساس برنامه مالی عملیاتی سالانه تعیین و توسط پیمانکار پرداخت و از محل منابع ناشی از تولید نفت، گاز یا میعانات گازی و دیگر محصولات تولیدی میدان یا مخزن به ترتیب مقرر در این مصوبه بازپرداخت می‌گردد.
پ) پیمانکار در دوره بهرهبرداری ضمن اینکه موظف به انجام تعهدات خود به موجب قرارداد توسعه، بهبود یا افزایش ضریب بازیافت میدان یا مخزن می‌باشد، مکلف است با توجه به اطلاعاتی که از حضور در بهرهبرداری میدان کسب می‌کند و در پی آن با انجام مطالعات لازم برای اصلاح طرح توسعه و در صورت نیاز، به ارائه پیشنهاد طرح‌های اصلاحی با هدف حفظ ظرفیت، بهبود یا افزایش بازیافت نفت یا گاز از میدان یا مخزن بپردازد. در صورتی که کارفرما این طرح‌ها را تصویب نماید، با اعمال همان روش‌ها و شیوه‌ها و شرایط موجود در قرارداد اصلی این طرح‌ها نیز با انجام اصلاحات در برآورد هزینه‌ها، زمان‌بندی قرارداد، دستمزد مربوط و نیز با منظور نمودن هزینه‌های مربوط در برنامه مالی عملیاتی سالانه طرح به اجرا درمی‌آید.
ت) در جریان بهرهبرداری، هرگونه اجرای طرح جدید در منطقه قراردادی باید به تصویب کارفرما برسد و طرف دوم قرارداد طبق قرارداد موظف به بهرهبرداری با بهترین شیوه‌های متعارف کار در صنعت جهانی نفت با تشخیص وزارت نفت از کلیه تأسیساتی است که طبق مقررات همین ماده برای بهرهبرداری دراختیار وی قرار می‌گیرد.
ث - نفت، گاز یا میعانات گازی و دیگر مواد موجود در مخازن موضوع قرارداد کلاً متعلق به جمهوری اسلامی ایران است. همچنین اعمال حقوق مالکانه در خصوص نفت، گاز یا میعانات گازی و نیز هرگونه فراورده جانبی حاصله از تولید بر عهده کارفرما است.
ج) در صورت نیاز به انجام تعمیرات اساسی تجهیزات یا ورود مجدد به چاه‌ها و انجام تعمیرات در آنها (Work Over) یا هرگونه عملیات مربوط به حفظ و نگهداری تجهیزات و تأسیسات، این عملیات با مجوز کارفرما توسط و با هزینه طرف دوم قرارداد انجام شده و بازپرداخت آن از محل درآمدهای حاصل از نفت اضافی تولیدی میدان یا مخزن به علاوه هزینه تأمین مالی به میزان توافق شده در قرارداد بازپرداخت می‌گردد.
ماده 15- قراردادهایی مشمول مقررات این تصویب‌نامه هستند که به طور مشخص مسئولیت عملکرد مخزن در دوره بهرهبرداری و به تبع آن بازپرداخت هزینه‌های طرف دوم قرارداد و پرداخت دستمزد و نسبت به قراردادهای بیع متقابل حق‌الزحمه به طرف دوم قرارداد منوط به میزان موفقیت وی در تولید نفت و گاز می‌شود. لذا قراردادهایی که حسب نیازها و ضرورت‌های عملیاتی توسط شرکت ملی نفت ایران برای اکتشاف، نگهداشت تولید و یا دیگر عملیات نفتی که منجر به توسعه میدان‌ها یا مخزن‌ها و یا افزایش بازیافت از مخازن با شرکت‌های خدماتی نفتی (OSC) (مانند شرکت‌های حفاری) و یا پیمانکاران ساخت و نصب (EPC/E&C) و دیگر عرضه کنندگان کالاها و خدمات مورد نیاز منعقد می‌شود (اهم از این که پرداخت‌های به ایشان به صورت نقدی و یا همراه با تامین مالی مانند قراردادهای مهندسی، تدارک کالا، ساخت، نصب و تأمین مالی (EPCF)باشد)، کماکان تابع مقررات مربوط به خود بوده و مشمول این تصویب‌نامه نمی‌باشند.
بر اساس این گزارش ایرادات کارشناسان به قراردادهای نفتی که مورد تاکید دفتر مقام معظم رهبری نیز بوده است در اینجا قابل مشاهده است.