برگزاری مزایده 100 جایگاه سوخت از دید سازمان خصوصی سازی یکی از موفق ترین واگذارهای بود، اما فعالان بخش خصوصی بر این باورند که این جایگاه ها توجیه اقتصادی ندارند ولی خوب به فروش رفتند زیرا خریداران این جایگاه ها، جایگاه دار نیستند و امید به تغییر کاربری ملک خریداری شده را دارند.
با توجه به برگزاری این مزایده و براساس اعلام سازمان خصوصی سازی کشور ارزش این واگذاری ها حدود 4تریلیون ریال پیش بینی شده است. این رقم به خودی خود گواه این است که جایگاه داری یکی از صنوف پرسود در کشور است. این در حالی است که بارها جایگاه داران از وضعیت بد اقتصادی کارشان گله داشتند و خواستار تغییر همکاری شان با شرکت ملی پخش شدند تا میزان فروش از کارمزد به حق العمل کاری تغییر یابد. با توجه به شرایط ایجاد شده، این سوال به صورت جدی عنوان می شود که آیا جایگاه داری اقتصادی است؟
محمدرضا مظلومی، مدیر بازرگانی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران در پاسخ به این سوال به «فرصت امروز» می گوید: تا زمانی که جایگاه های سوخت در اختیار ما بود، زیان ده نبودند و علت اصلی واگذاری جایگاه ها نیز به درخواست سازمان خصوصی سازی بود که خوشبختانه با استقبال مواجه شده است و میزان درآمد جایگاه های مزایده شده به سازمان خصوصی سازی برای انجام مزایده اعلام شده است.
اما در مقابل این اظهارنظر ولی الله محمودی، دبیر انجمن جایگاه داران سراسر کشور و جایگاه دار سوخت در تهران با بیان اینکه جایگاه داری اقتصادی نیست به «فرصت امروز» می گوید: جایگاه داری سودآور نیست زیرا با توجه به سرمایه گذاری کلان، سود حاصله از آن کافی نیست به همین دلیل در مزایده ای که هفته گذشته برگزار شد تعداد درخواست کنندگان برای هر جایگاه، اندک بود.
وی با بیان اینکه تنها 10 تا 15درصد از خریداران جایگاه های سوخت، از مشکلات و فضای جایگاه داری سوخت مطلع هستند، به «فرصت امروز» می گوید: این افراد نیز تنها برای مالک شدن و عدم پرداخت اجاره بها در مزایده ها شرکت کردند و برنده شدند زیرا شرایط واگذاری این جایگاه، بسیار مناسب بود. بیشتر کسانی که امروز مالک جایگاه های سوخت شدند، امیدوارند که درآینده نه چندان دور ملک شان تغییر کاربری یابد تا بتوانند به سود کلانی دست یابند.
اسحاق حمیدیان، عضو هیات مدیره انجمن صنفی کارفرمایی جایگاه داران سوخت مازندران هم نظر با همتای خود به «فرصت امروز» می گوید: در مزایده اخیر، بیشتر کسانی حضور داشتند که جایگاه دار نبودند و تنها به دلیل برخی امتیازات احتمالی علاقه مند برای ورود به این صنف شدند. متاسفانه جایگاه داری توجیه اقتصادی ندارد مگر اینکه نحوه دریافت کارمزد در جایگاه ها به حق العمل کاری تبدیل شود.
این در حالی است که محمدرضا مظلومی، مدیر بازرگانی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران در واکنش به این اظهارنظرها می گوید: این موضوع نمی تواند صحت داشته باشد جایگاه های سوخت، باید جایگاه باقی بماند و ما وعده تغییر کاربری ندادیم، اما اینکه این جایگاه ها به چه کسانی فروخته شده است از حیطه وظایف ما خارج است.
بااین وجود 100 جایگاه سوخت به افرادی فروخته شده است که در شش ماه آینده در صورت پرداخت اقساط اولیه به آنها واگذار خواهد شد. محمودی، جایگاه دار سوخت با ابرازنگرانی از آینده جایگاه های سوخت با بیان اینکه مشکلات جایگاه داری بسیار است و شرکت ملی پخش به خوبی از روند این مشکلات مطلع است، اما حداقل همکاری را دارد، می افزاید: کسی که سال ها جایگاه دار بوده دیگر نمی تواند به دلیل سود کم، شغل خودرا تغییر دهد و برود، از این رو ناچار است در این صنف فعالیت خود را ادامه دهد. خریداران جدید جایگاه های سوخت همانند سایر کسانی که اطلاعی از این فضای کار ندارند در آینده نزدیک قصد فروش جایگاه ی شان را خواهند داشت همان گونه که امروز شاهد فروش جایگاه هایی هستیم که در مزایده سال های گذشته به فروش رفته بود.
اما در مقابل صحبت های محمودی، سیدجعفر سبحانی، مشاور رئیس کل سازمان خصوصی سازی مزایده اخیر واگذاری جایگاه های سوخت را موفقیت آمیز دانسته است. به گفته او، نزدیک به 70درصد واگذاری ها، بیش از یک متقاضی داشت در صورتی که در گذشته مزایده های جایگاه های سوخت در نهایت 10درصد موفقیت آمیز بود. به طور میانگین برای هر جایگاه سوخت سه تا 3.5 برابر نیاز، متقاضی وجود داشت. برای نمونه جایگاه اسفراین واقع در خراسان شمالی 17 متقاضی داشت، هفت جایگاه سوخت در استان سیستان و بلوچستان 60 متقاضی داشتند و در تهران 24 جایگاه سوخت دارای 46 متقاضی بود.
اسحاق حمیدیان جایگاه دار با بیان اینکه جایگاه داری توجیه اقتصادی ندارد و ما به فرد جدید پیشنهاد ورود به این صنف را نمی دهیم، می گوید: اگر جایگاه داری کمتر از روزانه 40هزار لیتر بنزین فروش داشته باشد، آن جایگاه توجیه اقتصادی ندارد. با میانگین فروش 30هزار لیتر روز در صورت ممتاز بودن 30 تا35 میلیون تومان کارمزد به جایگاه دار تعلق می گیرد در حالی که برای مدیریت یک جایگاه با حداقل نیرو، نزدیک به 15میلیون تومان باید هزینه جاری پرداخت کند. این صنعت پرسود نیست و حتی اگر در مالکیت جایگاه دار باشد نیز این سود چندان نیست و حداقل اعتبار برای ایجاد جایگاه حدود 5 میلیارد تومان است، اما سود حاصله از آن قابل توجه نیست.