روزانه ۴۰۰ هزار بشکه انواع فرآورده نفتی توسط ایران به بازارهای منطقه ای و جهانی صادر می شود و بیمه ابزار موثری برای کاهش ریسک صادرات این فرآورده ها محسوب می شود، اما متاسفانه به دلیل مشکلات موجود بیمه ای و بانکی، صادرکنندگان بزرگ فرآورده های نفتی همچنان متضرر می شوند.
سیدحمید حسینی، عضو هیات مدیره اتحادیه فرآورده های نفتی با بیان اینکه هنوز تحریم اصلی در کاهش ریسک فرآورده های نفتی رفع نشده است، به «فرصت امروز» می گوید: اگرچه در زمان تحریم و در شرایط کنونی بخش عمده فرآورده های نفتی تحت حمایت شرکت های بیمه ای داخلی صادر می شوند، اما مشکلات بانکی مانع از آن شد که صادرکنندگان بتوانند از نوع پوشش اصلی در معاملات فرآورده های نفتی بزرگ و طولانی مدت استفاده کنند و ضرر مالی کمتری ببینند.
وی در تشریح بیشتر این مسئله گفت: بسیاری از محموله های بزرگ فرآورده های نفتی که باید مسیر طولانی را طی کنند، از نوعی پوشش خاص استفاده می کنند، بدین معنا که برای کاهش ضرر فرآورده های نفتی که در معرض تغییرات سریع قیمت قرار می گیرند، آینده محموله پوشش داده می شود و 10 درصد مبلغ کل واریز و محموله به صورت کاغذی به فروش برسد تا پس از رسیدن کالا به مقصد، قیمت محصولات براساس قیمت روز محاسبه و تحویل خریدار شود. لازمه این کار همکاری بانک های معتبر با شرکت های بیمه ای است که هنوز به دلیل رفع نشدن پاره ای از تحریم های بانکی پابرجاست.
این فعال بخش خصوصی با بیان اینکه سوآپرهای بخش خصوصی به دلیل نبود این نوع بیمه، خسارت های جبران ناپذیری دیدند، می گوید: بخش اعظم فرآورده های نفتی که از طریق کشتی حمل می شد، با حمایت منابع صندوق توسعه ملی و بیمه معلم منتقل می شود و در این زمینه مشکلی وجود ندارد. البته صادرکنندگان برای کاهش خسارت، تلاش کردند که محصولات شان را به شیوه فوب بفروشند و تاجران ایرانی که شرکت های خارجی دارند از این مشکلات به دور هستند.
متاسفانه شاهد هستیم که بخشی از فرآورده های نفتی بدون اینکه تحت پوشش بیمه ای قرار گیرند، صادر می شوند. برای نمونه محموله های کوچک تا 5 هزار تن بیمه نمی شوند. احمد صرامی، مدیرعامل گروه صرامی ضمن تایید این مطلب به «فرصت امروز» می گوید: متاسفانه بخش قابل توجهی از فرآورده های نفتی کم خطر بدون هیچ نوع بیمه ای صادر می شوند و این مساله ضعف قانون را می رساند. از سویی، به دلیل نبود فرهنگ سازی لازم، تعدادی از شرکت ها به بیمه اهمیت نمی دهند و این مسئله موجب شده تا گاهی خسارت های سنگینی را متحمل شوند.
وی با بیان اینکه بخشی از صادرات فرآورده های نقتی به آفریقا باید بیمه شوند زیرا احتمال سالم رسیدن محموله به مقصد بسیار اندک است، می افزاید: این محموله ها با حمایت صندوق ضمانت با حمایت های اقتصادی و سیاسی صادر می شد اما به دلیل تحریم، پرداخت مالی صورت نمی گرفت، به طوری که به دلیل باز نشدن ال سی ها، مشکلات متعددی گریبانگیر ما می شد.
این فعال بخش خصوصی با تاکید بر اینکه باید تمامی محموله های فرآورده های نفتی بیمه شوند تا ریسک این تجارت کاهش یابد، می گوید: برخی از محموله ها به دلیل بالا بودن امنیت، خریدار و فروشنده خود را بی نیاز از بیمه می داند، اما اگر خریدار بر بیمه بودند تاکید کند، ما باید محموله هایمان را بیمه کنیم، اما معتقدم بیمه ریسک محموله های فرآورده های نفتی را کاهش می دهد.
براساس اعلام بیمه مرکزی، جمع تعهدات شرکت های بیمه در ریسک های حوزه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی در سال ۹۴ حدود ۳۷ میلیارد دلار و حق بیمه آن بالغ بر ۱۳۳ میلیون دلار است. به همین منظور برای کاهش ریسک ملی در چنین سطحی نیاز به همکاری های مشترک میان بیمه و صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است که این مهم از طریق تشکیل کمیته های مشترک بین شرکت های حاکمیتی صنعت نفت و بیمه مرکزی امکان پذیر خواهد بود و خوشبختانه این کمیته ها در حال شکل گیری است.
اما در این باره سیدمحمد حسینی، مدیرعامل گروه جهانی سیرجان گستر ضمن ابراز امیدواری مبنی بر اینکه فرآیند صادرات با بیمه الزامی شود، با بیان اینکه بیش از 90 درصد از محصولات صادراتی شرکت ما توسط خریداران بیمه می شوند و ما مشکلی در این خصوص نداریم، به «فرصت امروز» می گوید: بیمه های داخل کشور در زمان تحریم فرآورده های نفتی صادراتی را بیمه می کردند البته در برخی موارد به دلیل حجم بالای محصولات، این توان را نداشتند و این برای صادرکنندگان مشکل ساز می شد و ریسک را افزایش می داد.
وی بر این باور است که خوشبختانه این مشکل بعد از تحریم حل شده است و هم اکنون بیمه های داخلی قادرند تمامی فرآورده های نفتی با هر حجمی را بیمه کنند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر محصولات صادراتی ما با بیمه های داخلی صادر می شود، می افزاید: برخی از فروشندگان به هر دلیلی محصولات صادراتی خود را بیمه نمی کنند و نمی خواهند هزینه بیشتری را پرداخت کنند که این ریسک فرآورده های نفتی را افزایش می دهد و ریسک صادرات را دوچندان می کنند.