صنعت پتروشیمی یکی از مهمترین صنایع کلیدی اقتصاد است و توسعه این حوزه علاوه بر اشتغال زایی در بخش های صنایع پایین دستی و بالادستی،کمک قابل توجهی به رشد اقتصاد کشور می کند.
با وجود اقدامات مثبت و دستاوردهای قابل توجه در صنعت پتروشیمی کشور هنوز نقاط ضعفی وجود دارد که باید برای رفع آنها، تدابیری اندیشیده شود.
عدم رگولاتوری در سیستم تولید در صنایع پتروشیمی کشور یکی از دلایل اصلی ناپایداری در عرضه ها بوده است و نتوانسته فاصله زیاد عرضه را با تقاضای موجود پوشش دهد و این امر باعث افزایش کاذب و غیر واقعی مواد اولیه صنایع تکمیلی شده است و نتیجتاً باعث ضرر به منافع ملی، زیرساخت های کشور و عدم افق واضح در برنامه ریزی با ثبات شده است.
واحدهای پتروشیمی و نیز صنایع پایین دستی برای فعالیت خود نیاز به برنامه ریزی دارند در حالی که مکانیسم بورس کالا حالت روزمرگی داشته و امکان برنامه ریزی تولید را به آنان نمی دهد و برخی معتقدند فعالیت کالاهایی نظیر پتروشیمی در بورس موجب شفافیت معاملات کالایی درکشور می‌شود و با حضور پتروشیمی ها در بورس ظرفیت‌ها، قیمت،دریافت و پرداخت‌ها مشخص شده و به صورت شفاف آمار معاملات ذکر می‌شود؛در همین راستا خبرگزاری خانه ملت در گفت و گو با نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مزایا و معایب حضور پتروشیمی ها در بورس را جویا شده که به شرح زیر است:
مجلس بحث حاکمیتی پتروشیمی ها را پیگیری می کند
بهروز نعمتی با بیان اینکه کمیسیون انرژی نرخ خوراک، نحوه مدیریت پتروشیمی ها و بحث حاکمیتی آن را پیگیری می کند،گفت: بازار بورس شفاف ترین مجموعه ای است که می توان هرسهم یا کالایی را در این بازار عرضه کند و متقاضیان بر مبنای تابلوی بورس کار خود را انجام می دهند.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس درمجلس شورای اسلامی، با تاکید بر اینکه خروج محصولات پتروشیمی ها از بورس امکان پذیر نیست، افزود:دولت و مجلس به دنبال شفافیت هستند و قوانین بسیاری برای شفاف سازی نوشته و تصویب می شود که بورس به این مهم کمک می کند.
صنایع زیرمجموعه پتروشیمی باید در برنامه ششم توسعه دیده شود
نعمتی با بیان اینکه عده ای تلاش می کنند که دلالی باردیگر به بازار پتروشیمی بازگردد، ادامه داد: صنایع زیرمجموعه پتروشیمی باید به صورت جدی و فعال در قانون پنج ساله ششم توسعه دیده شود و با این موضوع می توان زمینه ایجاد اشتغال درمناطق مختلف کشور را فراهم کرد.
وی یادآور شد:ایجاد ارزش افزوده برای محصولات ثانویه پتروشیمی از اهمیت ویژه ای برخوردار است که باید در برنامه ششم توسعه توجه ویژه ای به آن کرد.
رگولاتوری می تواند تنظیم کننده فعالیت پتروشیمی ها باشد
نعمتی با بیان اینکه شناخت نقاط قوت و ضعف صنعت پتروشیمی کشور می تواند راهگشای عملکرد بهتر و تدوین برنامه های موثرتر در این صنعت باشد، افزود: نتایج بررسی ها نشان می دهد که با وجود اقدامات مثبت و دستاوردهای قابل توجه در صنعت پتروشیمی کشور هنوز نقاط ضعفی وجود دارد که باید برای رفع آنها و تحقق مطلوب اهداف اسناد و قوانین مرتبط با این صنعت تدابیری اندیشیده شود.
این نماینده مردم درمجلس دهم، با اشاره به گزارش مرکز پژوهش ها درخصوص رگولاتوری ادامه داد:یک نهاد تصمیم گیر باید در پتروشیمی ها وجود داشته باشدکه بتواند نقش های نظارتی و حاکمیتی را ایفا کند و رگولاتوری می تواند تنظیم کننده فعالیت پتروشیمی ها باشد.
سخنگوی هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی،تصریح کرد: صنعت پتروشیمی ایران در سند چشم انداز 1404 باید به نخستین تولید‌کننده مواد پتروشیمی و کالاها از جهت ارزش در منطقه تبدیل شود.
لزوم نهادینه شدن نظام رگولاتوری در صنعت پتروشیمی
سعید باستانی، با بیان اینکه یکی از موضوعاتی که اخیرا در کمیته پتروشیمی کمیسیون صنایع و معادن مطرح شده خروج پتروشیمی ها از بورس است،گفت:همه نمایندگان با خروج پتروشیمی ها از بورس مخالف هستند و بازگشت به شرایط قبلی را برای صنعت پتروشیمی مناسب نمی دانند.
نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر ضرورت برندسازی صنعت پتروشیمی ایران در سطح جهانی، افزود: شرکت ملی صنایع پتروشیمی (NPC) یک برند معتبر در سطح جهانی بود، اما در حال حاضر خصوصی سازی برخی پتروشیمی ها مشکلاتی ایجاد کرده و از سوی دیگر مدیریت نرخ خوراک پتروشیمی ها مورد بحث است، که باید خوراک را از منابع دقیقی به دست تولیدکنندگان رساند.
باستانی با بیان اینکه سرمایه گذاری در پتروشیمی ها و آینده بازار جهانی این محصولات مورد بحث است، ادامه داد: کمیته پتروشیمی در حال بررسی جزیی مسایل و مشکلات پتروشیمی ها است و نتایج بررسی ها به زودی اعلام خواهد شد.
وی با تاکید بر لزوم نهادینه شدن نظام رگولاتوری در صنعت پتروشیمی یادآور شد:رگولاتوری پتروشیمی ها در برنامه ششم توسعه مطرح شده است و دولت و مجتمع های پتروشیمی باید زمینه اجرای آن را فراهم کنند.
نظارت بر تولید با ایجاد رگولاتوری در صنعت پتروشیمی
باستانی با تاکید بر اینکه برای نظارت بر تولید و برنامه‌ریزی کلان در صنعت پتروشیمی باید از رگولاتوری استفاده کرد، افزود: رگولاتوری اجازه نمی‌دهد انحصار تولید مواد در دست گروه یا بخش خاصی قرار گیرد، یا اینکه از لحاظ تامین خوراک انحصار به وجود آید.
سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه دستیابی به اهداف متعالی و تحقق ایرانی توسعه یافته،جز با همدلی،همراهی و مشارکت سرمایه های انسانی و عناصر دلسوز و متخصص و متعهد امکان پذیر نیست،تصریح کرد: در صنعت پتروشیمی برای رسیدن به این هدف، استفاده و بهره گیری از علوم و فنون جدید و زیر ساخت های مدیریتی، نرم افزاری و سخت افزاری که بر پایه تجارب و عملکرد سازمان های موفق و برتر، پایه ریزی شده باشد، اجتناب ناپذیر است.
الزام پتروشیمی ها به انتقال تکنولوژی های پیشرفته
رضا انصاری درگفت وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت،با بیان اینکه صنعت پتروشیمی می تواند به یکی از ارزآورترین صنایع کشور تبدیل شود،گفت:کمیسیون صنایع و معادن تصمیم گرفته است،تا درجلسات هفتگی خود یک جلسه را به بعد قانون گذاری(بررسی طرح ها و لوایح) و جلسه دیگر را به بعد نظارتی اختصاص دهد و درهمین راستا احتمالا یکی از جلسات به بحث مسائل و مشکلات پتروشیمی ها اختصاص می یابد.
نماینده مردم داراب و زرین دشت در مجلس شورای اسلامی،با تاکید براینکه در برنامه ششم توسعه باید به بحث رگولاتوری پتروشیمی ها توجه ویژه ای شود،افزود:راه اندازی سامانه رگولاتوی سبب تعیین قیمت،حل مشکلات،تامین خوراک و امکان تسهیلات برای عرضه و تقاضا می شود.
بورس کالا سبب شفافیت بازار صنایع پتروشیمی می شود
انصاری با بیان اینکه بورس کالا سبب شفافیت بازار صنایع پتروشیمی می شود،ادامه داد:خروج محصولات پتروشیمی از بورس سبب عدم شفافیت،کاهش توانمندی رقابتی و ایجاد رانت می شود.
وی با اشاره به اینکه ارتقای توانمندی های صنعت پتروشیمی و توان رقابتی بنگاه های داخلی برای حضور در بازار بین المللی سبب ارزآوری فراوان برای کشور می شود،اظهار کرد:زمانی که از رشد اقتصادی بدون اتکاء به نفت صحبت می شود به این معنا است که بنگاه های صنعتی به ویژه پتروشیمی بتواند ارز وارد کشور کند و در فضای رقابتی بین المللی فعالیت کند.
ضرورت دستیابی به تکنولوژی پیشرفته روز دنیا در صنعت پتروشیمی
انصاری با تاکید براینکه باید از تجربه کشورهای پیشرفته دنیا و کشورهای همسایه مشابه اقتصادی درصنعت پتروشمی استفاده کرد، افزود:شرکتی همانند "سابیک" عربستان توان رقابت خود را در بازارهای بین المللی افزایش داده که دلیل اصلی آن دستیابی به تکنولوژی های اصلی پتروشیمی است و ما نتوانستیم صاحب تکنولوژی روز دنیا شویم.
وی با بیان اینکه بایددر برنامه ریزی و سیاست گذاری منظم و منسجم افق آینده صنعت پتروشیمی را ترسیم کرد،ادامه داد: بحث R&D باید درصنعت پتروشیمی جدی گرفته شود و محصولات پتروشیمی استانداردهای روزجهانی را کسب کنند و شرایط رقابت در محیط بین المللی را به دست آورند.
ارزش افزوده محصولات پتروشیمی باید نصیب تولیدکنندگان داخلی شود
این نماینده مردم در مجلس دهم، با تاکید براینکه باید ارزش افزوده محصولات پتروشیمی نصیب تولیدکنندگان داخلی شود، بیان کرد:قیمت و کیفیت از پارامترهای مهم رقابت در سطح بین المللی است که در قراردادهای جدید با خارجی ها باید به انتقال تکنولوژی به داخل و ارتقای توانمندی های داخلی تاکید شود.
عضوکمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی،تصریح کرد: برای رفع معایب پتروشیمی باید قیمت ها را به مرور زمان واقعی کرد، تا عده ای از قیمت ها برای ایجاد رانت استفاده نامطلوب نکنند.
حمایت قاطع مجلس از بورس کالا
غلامرضا شرفی درگفت وگو با خبرنگارخبرگزاری خانه ملت،با بیان اینکه برای رسیدن به اقتصاد مقاومتی باید سیاست گذاری ها منطقی باشد و برای سیاست گذاری درست نیز باید در چهارچوب و الویت ها قدم برداشت،گفت: از بازاری همچون بورس کالای ایران که شفافیت و رقابت در آن تعریف شده و شاخص های اقتصادمقاومتی در آن یافت می شود،باید در راستای پیشرفت، تعالی و رفاه بهره بیشتری برد.
نماینده مردم آبادان درمجلس شورای اسلامی،معامله محصولات پتروشیمی خارج از بورس کالا را تضعیف پایه های اقتصاد معرفی کرد و افزود: تضعیف این صنعت به دلیل نقش مهم آن در اقتصاد،زمینه‌ساز تاثیر منفی بر رشد اقتصادی خواهد بود.
فروش محصولات پتروشیمی خارج از بورس کالا موجب افزایش غیرمنطقی قیمت ها می شود
شرفی با بیان اینکه بورس‌ها موجب شفافیت، رقابت و عدالت در بازار می‌شوند،ادامه داد: اگر محصولات پتروشیمی خارج از بورس کالا به فروش برسد،راه دلالان مجددا مانند گذشته باز شده که دراین صورت موجب افزایش غیرمنطقی قیمت ها می شود.
وی با بیان اینکه انجام هر تصمیم مهمی در اقتصاد، نیاز به عقبه های فکری دارد، یادآور شد: در این بین اگر عده قلیلی برای خروج پتروشیمی از بورس کالا تلاش می کنند، نشانه مخالفت با شفافیت و سنگ اندازی در مسیر دستیابی به اهداف بالاتر در صنعت پتروشیمی است.
شرفی،افزود:عرضه محصولات پتروشیمی در بورس به‌منظور جلوگیری از ایجاد رانت درحال حاضر بهترین گزینه است و تنها باید سعی شود مشکلات فعلی را رفع کرد.
وی بااشاره به تلاش و اقدامات مجلس برای جلوگیری از خروج محصولات پتروشیمی از بورس،ادامه داد: قطعا مجلس پشتیبان شفافیت خواهد بود و از بورس کالا حمایت خواهد کرد،درگذشته نیز مجلس برای خارج کردن محصولات پتروشیمی از بورس به این افراد هشدار داده بود.
شرفی،تصریح کرد: تلاش‌هایی که برای خروج محصولات پتروشیمی از بورس صورت می‌گیرد،تحت فشار دست‌اندرکارانی است که از شفافیت معاملات بورس کالا متضرر شده اند.
شرفی با تاکید براینکه اگر در بورس کالا کم و کاستی‌هایی دیده می‌شود،باید ازسوی فعالان و مسوولان مربوطه مرتفع شود، افزود:این کاستی‌ها،عامل بهم ریختن نظم بازار نیست و باید با حمایت از سازوکار بورس،زمینه تامین نیاز آسان تولیدکنندگان به مواد اولیه را فراهم کنند.
اقتصادمقاومتی شاه کلید برنامه های اقتصادی دولت
وی ادامه داد:اقتصادمقاومتی شاه کلید برنامه های اقتصادی دولت است و تاکید مقام معظم رهبری براین رویکرد تمامی اقشار جامعه بالاخص بازارهای مالی را موظف می کند تا دراین راه قدم بردارند.
عضوکمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی،درپایان با بیان اینکه از مسئولان انتظار می رود در دوران پسابرجام زمینه شفافیت اقتصادی و جذب سرمایه گذاران خارجی را فراهم کنند،عنوان کرد:اگر عده ای می خواهند در برابر حقی که قرار است از تولیدکنندگان و اقتصاد ملی ضایع شود سکوت کنیم،سخت در اشتباه هستند و باید از همه توانایی،فرصت‌ها و ظرفیت‌های کشور برای شکوفایی اقتصاد و مهار و کنترل بازار و مدیریت تولید و دیگر شاخصه‌های اقتصادی استفاده کرد و جلوی رانت خواری افراد سودجو را گرفت.
حضور در بورس لازمه شفاف سازی بازار محصولات پتروشیمی است
حمید گرمابی ،با بیان اینکه باید فرمول مناسبی برای تعیین نرخ خوراک پتروشیمی ها مشخص شود،گفت:باید قیمت خوراک به گونه ای باشد که سرمایه گذار داخلی و خارجی برای سرمایه گذاری دراین بخش اشتیاق داشته باشد،از طرفی گاز خدادادی ثروت ملی کنونی و نسل های آینده است و نباید با قیمت نازل در اختیار مصرف کننده قرار گیرد و این تعیین قیمت باید به صورت کارشناسی شده و دقیق که برای سرمایه گذار خارجی جذابیت داشته باشد، تعیین شود.
نماینده مردم نیشابور و فیروزه در مجلس شورای اسلامی افزود:قیمت جهانی گاز مشخص نبوده و هر منطقه قیمت مختلفی برای آن درنظر می گیرد و ایران نیز باید قیمت متوسط و عادلانه ای برای گاز به منظور تسریع کار پتروشیمی ها در نظر بگیرد.
گرمابی با اشاره به نامگذاری سال جاری از سوی مقام معظم رهبری به" اقتصاد مقاومتی؛اقدام و عمل" ادامه داد:ایجاد و تکمیل زنجیره تولید و ارزش افزوده در داخل کشور و افزایش اشتغال از جمله بندهای تاکید شده در اقتصاد مقاومتی است و در این راستا محصولات پتروشیمی باید به راحتی در بورس ارائه شود تا تولیدکنندگان صنایع پایین دستی بتوانند محصولات موردنیاز خود را از بورس خریداری کنند.
وی با بیان اینکه ارائه محصولات در بازار آزاد ممکن است، بازار دلالی ایجاد کند، یادآور شد:ارائه محصولات پتروشیمی در بازار آزاد می تواند قیمت محصولات را افزایش دهد و با افزایش قیمت محصولات پتروشیمی توان رقابت در بازار داخل را در مقایسه با محصولات کره ای و چینی از دست بدهند.
گرمابی با بیان اینکه از مزایای ارائه محصولات پتروشیمی در بورس شفاف سازی افق آینده این محصولات است، افزود: از بازاری همچون بورس کالای ایران که شفافیت و رقابت در آن تعریف شده و شاخص های اقتصادمقاومتی در آن یافت می شود،باید در راستای پیشرفت، تعالی و رفاه بهره بیشتری برد.
عضوکمیسیون صنایع و معادن بورس‌ها موجب شفافیت،رقابت و عدالت در بازار می‌شوند، ادامه داد: اگر محصولات پتروشیمی خارج از بورس کالا به فروش برسد،ممکن است راه دلالان را باز کرده و موجب افزایش غیرمنطقی قیمت ها شود.