در روزهایی که موج جدید تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه ایران آغاز شده است، اوپک گزارشی را منتشر کرد که نشان می‌دهد ایران به رتبه پنجمین تولیدکننده نفت بزرگ جهان نزول کرده است.
این گزارش با طرح این پرسش که آیا قطع صادرات نفتی ایران که بزرگ‌ترین کالای صادراتی این کشور است کار آسانی است، ادامه می‌دهد: این کار به آسانی امکان‌پذیر نیست.
براساس این گزارش، ایران یکی از بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده نفت بوده و در سال ۲۰۱۱ میلادی روزانه بیش از دو میلیون و 300 هزار بشکه نفت صادر کرده است. رقم تولید نفت این کشور حدود 2/5 درصد کل بازده روزانه نفتی جهان است، این کشور دارنده چهارمین ذخایر بزرگ نفتی در جهان است و 1/9 درصد ذخایر نفتی اثبات شده جهان را به خود اختصاص داده است.بنابراین تحریم نفت ایران قاعدتا تاثیر زیادی بر بازار نفتی جهان خواهد شد. همچنین با نگاهی به مقاصد صادراتی نفتی ایران و بررسی میزان وابستگی آنها به ذخایر نفتی ایران به این نتیجه می‌رسیم که تاثیر این وضعیت بر بازارهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه یافته خواهد بود.
در ابتدا به نظر می‌رسد که چنانچه یک کشور بزرگ واردکننده نفت ایران از تحریم‌ها تبعیت کند این امر برای ایران مشکل‌زا خواهد شد اما برای هر کشوری که به نفت ایران وابستگی دارد بی‌شک این تحریم‌ها مشکلات بیشتری ایجاد خواهد کرد.چارت تهیه شده در زیر میزان وابستگی کشورهای واردکننده نفت ایران را نشان می‌دهد، این چارت نشان می‌دهد که قطع صادرات نفتی از سوی ایران به چین، ژاپن، هند و کره‌جنوبی برای خود ایران مشکل‌زا خواهد شد اما قطع صادرات نفت ایران به آفریقای‌جنوبی، ترکیه و سریلانکا برای این سه کشور که وابستگی نفتی زیادی به ایران دارند، مشکلات زیادی ایجاد خواهد کرد.
براساس گزارش فایننشال‌تایمز، پیش از این در ماه ژوئن ایالات متحده آمریکا به چندین کشور از جمله هند و ترکیه معافیت از تحریم ارایه داد اما در مورد چین تا آخرین لحظه تردید داشت.
در اینجا این سوال مطرح می‌شود که کشورهای رویارو با محدودیت در خرید نفت ایران چه باید بکنند؟
میسوین ماهش، تحلیلگر موسسه برکلی در این‌باره می‌گوید: هم‌اکنون بازار جهانی نفت تنظیم است و با توجه به سطح بالای تولیدات نفتی روزانه اوپک میزان عرضه با تقاضا در نیمه دوم سال‌جاری برابر خواهد بود. اما از آنجا که برخی از کشورهای در حال توسعه با تخفیف نفت ایران را خریداری می‌کنند پیدا کردن تولیدکننده جایگزین ایران نه تنها سخت است بلکه بسیار گران تمام خواهد شد.
این تخفیف‌ها بعضا بسیار چشمگیر است. در ماه آوریل ایران به برخی مشتریان آسیایی از جمله هند ۱۸۰ روز مهلت پرداخت بدهی ارایه داده که این رقم معادل تخفیف 5/7 درصدی است.
طبق گزارش گلدمن ساچ، ترکیه هم‌اکنون نفت ایران را شش دلار ارزان‌تر از نفت خام برنت خریداری می‌کند.
طبق گفته پیتر‌هاتون، تحلیلگر آر‌بی‌سی هزینه‌های دیگری نیز وجود دارد. برخی فکر می‌کنند که نفت مانند دیگر اقلام است و یک بشکه نفت با بشکه دیگر تفاوتی ندارد اما این‌طور نیست و هر بشکه نفت خصوصیات مخصوص خود را دارد بنابراین وقتی نوع نفت عوض می‌شود، مهندسان فعال در پالایشگاه‌ها با مشکل روبه‌رو می‌شوند. در این شرایط باید تغییرات زیادی در سیستم اجرایی پالایشگاه‌ها اعمال شود.بنابراین می‌توان به این نتیجه رسید که ایران به سهم خود سعی دارد از طریق تغییر نام و پرچم نفتکش‌ها تحریم‌ها را دور بزند و نفت خود را روانه بازار جهانی کند اما زمانی که فعالیت یک میدان نفتی متوقف شود شروع دوباره فعالیت آن بسیار سخت و هزینه‌بر خواهد بود.
ایران پنجمین تولیدکننده نفت جهان
در همین حال گزارش اوپک نشان می‌دهد سال گذشته عربستان سعودی با روزانه 3/7 میلیون بشکه، روسیه با 8/5 میلیون بشکه، نیجریه با 4/2 میلیون بشکه، امارات متحده عربی با 3/2 میلیون بشکه و ایران با 3/2 میلیون بشکه صادرات در هر روز پنج کشور بزرگ صادرکننده نفت در جهان بوده‌اند، این به آن معنی است ایران که پیش از این چهارمین صادرکننده بزرگ نفت جهان بوده است، حالا یک رتبه کاهش را تجربه کرده است.