در بودجه ای که سال 95 بسته شد عملا به دلیل کاهش درآمدهای نفتی سازوکارهای غیرواقعی دیگری جایگزین شد، برای اینکه دولت بتواند بخش درآمدی اش را با بخش هزینه ای به تعادل برساند؛ از جمله فروش اوراق مشارکت یا اوراق خزانه یا فروش سهام دولت در شرکت های دولتی. البته عملا این اقدامات به آن میزان که باید اتفاق نیفتاد و قطعا تا سه ماه باقی مانده هم نمی افتد. بنابراین دولت یک کسری بودجه آشکاری از این منبع خواهد داشت.
در لایحه بودجه ای که دولت به مجلس برده، درآمدهای نفتی 46 درصد افزایش داشته است. اتفاقی که به نظر من در این بخش افتاده این است که با توجه به پیش بینی افزایش درآمدهای دولت ناشی از افزایش فروش نفت، عملا آن قسمت را تا حدودی افزایش قابل توجهی داده اند و باقی ماجرا را اصلاح کرده اند. بنابراین آنچه اتفاق افتاده واقع بینانه تر و عملیاتی تر اعلام شده است، اما اینکه سهم نفت مجددا در بودجه افزایش پیداکرده نکته ای منفی است.
ولی طبیعتا درآمدها از منابع دیگر هم قابل افزایش نبود. دولت باید در لایحه بودجه 96 در ایجاد انضباط مالی در خودش و به اصطلاح در کوچک سازی اقدامات اساسی و تصمیمات بنیادین بگیرد که این اتفاق نیفتاده است، بنابراین دولت به همین شکل بودجه را بسته است.
حداکثر انضباطی که ایجاد شده این بوده که افزایش بودجه سال 96 نسبت به بودجه سال 95 تقریبا معادل تورم 2،3درصد بیشتر شده است. این شاید یک اقدام مثبت باشد قاعدتا دولت باید بیشتر سعی می کرد بودجه را در حد و حدود تورم و بلکه پایین تر تنظیم کند. اما به هرحال شاید در چنین شرایطی نمی توانست تصمیم بهتری بگیرد، چراکه آن زمان باید از سمت دیگر منابع درآمدهای مالیاتی اش را افزایش می داد که اقتصاد ما با توجه به شرایط سال 95 نمی تواند برون داد مالیاتی بیشتر از آن چیزی که در بودجه پیش بینی شده داشته باشد.
به هرحال در یک تصمیم و جمع بندی دولت ناگزیر این اقدام را انجام داده است. ضمن اینکه فکر می کنم این در کلان به نفع اقتصاد کشور نیست، اما در یک نگاه و مقطع سالانه و برای اینکه دولت آمادگی هایش را از قبل احراز نکرده بود، شاید چاره ای دیگر هم ندارد.
مشکل ما در بودجه ریزی این است که همیشه در مقابل عمل انجام شده قرار می گیریم. یعنی واقعیت های اقتصاد کشور را پیش بینی نمی کنیم و هدف گیری هم انجام نمی دهیم که در سال های آینده بتوانیم براساس آن اصلاحات مربوطه را در سایر نظام های اقتصادی کشور مانند نظام بودجه ریزی به عمل آوریم. بنابراین چون انجام نمی دهیم در شب بودجه نویسی به این نتیجه می رسیم که الان وضعیت و منابع و هزینه ها چیست و مجددا بودجه با همان منوال گذشته بسته می شود.