شوک قطع عرضه 9 میلیون بشکه نفت با بسته شدن تنگه هرمز

علی خواجوی در گفت‌وگو با فارس با بیان اینکه مجموع ظرفیت خطوط لوله عربستان برای انتقال نفت خام به دریای سرخ در حال حاضر 6.7 میلیون بشکه است، اظهار داشت: عربستان برای دور زدن تنگه هرمز دو خط لوله صادرات نفت خام به دریای سرخ در اختیار دارد که یکی از آنها پترولاین نام دارد که ظرفیت انتقال 5.1 میلیون بشکه در روز نفت خام سبک و فوق سبک عربستان را از منطقه آبقیق به بندر ینبوع در دریای سرخ دارا می باشد.

وی افزود: البته در حال حاضر تنها از 2.5 میلیون بشکه در روز این خط لوله برای صادرات به کشورهای اروپایی و پالایشگاههای موجود در غرب این کشور استفاده می شود.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه یک خط لوله دیگر بنام خط لوله عراق-عربستان نیز وجود دارد که از بصره در عراق آغاز شده و به جنوب بندر ینبوع در دریای سرخ ختم می شود، اضافه کرد: ظرفیت این خط لوله 1.6 میلیون بشکه در روز است و در حال حاضر بدلیل اختلافات دولت عراق و عربستان، نفت خامی از طریق آن صادر نمی شود و تنها مقداری از گاز عربستان را از شرق این کشور به غرب آن برای مصرف مجتمع‌های پتروشیمی منتقل می‌کند.

وی تصریح کرد: این خط لوله که به IPSA مشهور است به حداقل 3 ماه زمان برای آماده سازی برای انتقال نفت خام نیاز دارد.

خواجوی با بیان اینکه خط لوله دیگری به نام ترانس عربی نیز در منطقه وجود دارد که از عربستان آغاز و پس از اردن وارد لبنان می شود و نفت خام عربستان را به دریای مدیترانه می‌برد، گفت: ظرفیت این خط لوله 500 هزار بشکه در روز است اما این خط نیز در حال حاضر به دلیل اختلافات عربستان، اردن و لبنان بر سر حق ترانزیت انتقال نفت خام تعطیل است.

*ناکارآمدی توان عربستان در افزایش تولید در شرایط بحرانی به دلیل محدودیت خطوط لوله

وی تاکید کرد: نکته مهم در این زمینه این است که حتی در شرایطی که عربستان قادر باشد تمام این 3 خط لوله را با تمام ظرفیت فعال نماید، تنها می تواند 7.2 میلیون بشکه در روز از نفت خام خود را صادر نماید و این در حالی است که غرب مانور زیادی روی ظرفیت مازاد نفت خام عربستان برای شرایط بحرانی می‌دهد.

این کارشناس انرژی تصریح کرد: در واقع در شرایط بحرانی نه تنها عربستان نمی تواند نفت مازاد خود را روانه بازارهای جهانی نفت خام کند بلکه از صادرات بخشی از توان فعلی خود نیز محروم می شود.

*ناتوانی سایر خطوط لوله برای دور زدن تنگه هرمز

خواجوی در خصوص خطوط لوله سایر کشورهای منطقه نیز اظهار داشت: عراق نیز یک خط لوله فعال بین کرکوک و جیحان در اختیار دارد که هرچند توان اسمی این خط لوله 1.6 میلیون بشکه در روز می باشد اما به خاطر تخریبهای صورت گرفته در بخشهای مختلف آن تنها قادر به انتقال 500 هزار بشکه در روز است.

این کارشناس انرژی گفت: ظرفیت اسمی خط لوله حبشه-فجیره امارات نیز که به تازگی راه اندازی شده است 1.8 میلیون بشکه در روز است که برای رسیدن به این سطح از ظرفیت حداقل 5 ماه زمان نیاز دارد و حتی در این صورت هم تنها قادر به صادرات 65 درصد از میزان صادرات فعلی کشور امارات است.

*بزرگترین شوک تاریخ بازار نفت در صورت بسته شدن تنگه هرمز

خواجوی گفت: بر این اساس با بسته شدن تنگه هرمز 2 میلیون بشکه در روز از صادرت نفت عراق و 800 هزار بشکه در روز از صادرات نفت امارات کاسته خواهد شد.

وی اضافه کرد: برای صادرات نفت خام قطر و کویت نیز هیچ راهی بجز تنگه هرمز وجود ندارد و لذا حدود 3 میلیون بشکه نیز از ناحیه این کشورها به بازار عرضه نخواهد شد.

خواجوی اظهار داشت: در شرایط عادی 17 تا 18 میلیون بشکه نفت خام از تنگه هرمز عبور می‌کند که در صورت بسته شدن این تنگه، عرضه حدود 9 میلیون بشکه در روز به بازارهای جهانی متوقف می شود که این امر می تواند بزرگترین شوک تاریخ بازار نفت جهان باشد.

*استفاده از تکنولوژی DRA برای تسریع در انتقال نفت

خواجوی در ادامه با بیان اینکه عربستان برای افزایش ظرفیت انتقال خطوط لوله خود قصد استفاده از تکنولوژی DRA دارد گفت: DRA به ترکیبات پلیمری اطلاق می شود که برای کم کردن اصطکاک بین خط لوله و سیال درون آن مورد استفاده قرار می گیرد که در نتیجه تزریق آن سرعت حرکت سیال موجود در لوله بسته به عوامل مختلف تا 40 درصد بالا می رود.

وی افزود: بر اساس مطالعاتی که توسط دانشگاه رایس و مرکز مطالعات جیمز بیکر در آمریکا انجام شده ادعا شده است در صورت تزریق DRA به خطوط لوله انتقال نفت عربستان، ظرفیت آنها از 7.3 میلیون بشکه فعلی به 11 میلیون بشکه در روز افزایش می‌یابد.

این کارشناس انرژی تصریح کرد: استفاده از DRA هزینه چندانی ندارد و به عنوان مثال برای افزایش ظرفیت خطوط لوله عربستان به این میزان به یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است اما باید توجه کرد که استفاده از این تکنولوژی و نصب تاسیسات مورد نیاز برای آن به حداقل 12 تا 15 ماه زمان نیاز است که مشخص نیست تا کنون برای عملیاتی کردن این تکنولوژی اقدامی شده است یا خیر.

*ظرفیت ذخیره‌سازی 284 میلیون بشکه‌ای نفت عربستان

این کارشناس انرژی در ادامه گفت: البته باید توجه کرد بجز موضوع خطوط لوله، کشورهای غربی بر افزایش سطح ذخیره‌سازی نفت خام کشورهای مختلف مصرف کننده برای مهار شرایط بحرانی نیز توجه ویژه ای کرده اند.

وی اضافه کرد: در آخرین گزارشات سطح ذخایر نفت خام کشورهای مصرف کننده اروپایی و آمریکایی حدود 4200 میلیون بشکه می باشد که این میزان ذخایر، مصرف بیش از 50 روز این کشورها را کفایت می کند.

وی افزود: علاوه بر کشورهای مصرف کننده، عربستان نیز اقدام به ذخیره سازی در داخل و خارج از کشور خود کرده است چنانکه عربستان در سایر کشورها نظیر رتردام هلند، اکیناوای ژاپن و سی دی کریر مصر قریب به 12 میلیون بشکه مخازن ذخیره‌سازی نفت خام ایجاد کرده است.

خواجوی تصریح کرد: این میزان ذخیره‌سازی یعنی عرضه 400 هزار بشکه نفت خام در روز در طول یک ماه بدون افزایش تولید؛ همچنین عربستان در 5 نقطه در شرق خود ذخایر زیرزمینی استراتژیک ایجاد کرده است که ظاهرا این ذخایر در مدینه، جده، ریاض، ابها و قسیم قرار دارند؛ ظرفیت این مخازن حداقل 12 میلیون بشکه ارزیابی شده است.

وی در ادامه افزود: همچنین در برخی از منابع رسمی انرژی، میزان کل مخازن ذخیره سازی عربستان 284 میلیون بشکه اعلام شده است که رقم بسیار قابل توجهی می باشد. اما باید توجه داشت برای عرضه این میزان ذخایر به بازارهای جهانی نفت خام باید ظرفیت بنادر صادراتی بالایی نیز وجود داشته باشد که در حال حاضر توان صادارت بنادر غرب عربستان در دریای سرخ این میزان نمی باشد.

* قطع کامل صادرات LNG قطر و تشدید بحران بازار نفت و گاز

خواجوی اضافه کرد: به جز موضوع صادرات نفت خام، با بسته شدن تنگه هرمز صادرات گاز قطر که بیش از 30 درصد از تولید LNG جهان می باشد نیز قطع می شود که این مسئله تقاضای نفت خام را دوچندان می کند و در نتیجه آن بحران بازار نفت شدیدتر خواهد شد.

این کارشناس انرژی تصریح کرد: همچنین صادرات فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی نیز با مشکلات جدی مواجه می‌شود و برای آنها نیزجایگزینی به جز عبور از تنگه هرمز وجود ندارد.

* نقش بی بدیل ایران در تامین امنیت تنگه هرمز و بازارهای انرژی

خواجوی در خصوص امنیت تنگه هرمز اظهار داشت: ایران تنها قدرت موجود منطقه و جهان است که قادر به حفظ امنیت تنگه هرمز می باشد و در طول تاریخ نیز همواره این نقش را به خوبی ایفا نموده است. اما کشورهای غربی در ادامه تحرکات بی نتیجه خود بر علیه ایران بدنبال تغییر این واقعیت هستند و قصد دارند ایران را بعنوان تهدید کننده امنیت این تنگه اعلام نمایند.

وی تصریح کرد: بر این اساس مسئولان و مقامات کشور نیز باید در موضع گیریهای خود این چنین ملاحظاتی را رعایت نمایند و مگر در موعد مقرر، از بیان سخنانی که ایران را بعنوان تهدید کننده تنگه هرمز معرفی می‌کند خودداری نمایند.

خواجوی افزود: از لحاظ استراتژیک یک برگ برنده تا زمانی از اهمیت برخوردار است که دشمنان ایران نسبت به دفع آن اقدامی صورت نداده باشند و لذا اظهارات گاه وبیگاه برخی مقامات غیر مرتبط در این زمینه تنها منجر به تدبیر زودتر از موعد کشورهای غربی و منطقه در این زمینه می شود.

گفت‌وگو از علی فروزنده