همکاری ایران با کشور عراق در بخش گاز اگرچه به سرانجام نرسیده اما اخیرا تفاهم نامه هایی در حوزه نفت نیز میان دو کشور منعقد شده است که به زعم کارشناسان، این تفاهم نامه های استراتژیک به نفع ایران و عراق است با این وجود توافق بر سر میادین مشترک نفتی و اجرای عملیات سوآپ دو نکته بارز این همکاری خواهند بود.
بیژن زنگنه، وزیر نفت درباره این تفاهم نامه اعلام کرده است که پیشنهاد صادرات نفت کرکوک به ایران باید توسط مشاور بین المللی براساس چارچوبی که ما برایش تعیین می کنیم، بررسی شود و در صورت توجیه فنی و اقتصادی به فروش نفت کرکوک به ایران و چه سوآپ انجام می شود.
به گزارش فرصت امروز براساس تفاهم صورت گرفته در صورت نهایی شدن آن بخشی از نیاز خوراک پالایشگاههای شمالی و غربی ایران یعنی از اراک گرفته تا کرمانشاه، تهران و تبریز از نفت عراق تامین خواهد شد تا همکاری ایران با عراق در بخش نفت و گاز آغاز شود که البته در بخش نفت این تفاهم نامه به دلیل مشترک بودن میادین نفتی از اهمیت بالایی برخوردار است.
سید عماد حسینی، رئیس هیات مدیره شرکت سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو)، با بیان اینکه انعقاد تفاهم نامه میان دو کشور ایران و عراق به دلیل میادین مشترک باید پیش از این زمان صورت می گرفت، به «فرصت امروز» می گوید: اگر پیش از این تفاهم صورت می گرفت، می توانستیم مانع از برداشت مشترک از میادین نفتی شویم و منافع بیشتری عاید کشور می شد.
وی با بیان اینکه توافقات دو کشور استراتژیکی و نفتی در دو بعد منطقه ای و جهانی اثرگذار است و حتی این اثرگذاری در اوپک و بازار نفت نیز خواهد بود، می افزاید: بسیار خوشبین هستم که تفاهم نامه های منعقد شده در بخش هایی از جمله سوآپ نفت به سرانجام برسد و امیدوارم مشابه این تفاهم نامه ها با سایر کشورها نیز منعقد شود. براساس اطلاعات موجود از تفاهم نامه ایران و عراق، این تفاهم نامه برای کشور برد و استراتژیک محسوب می شود.
رئیس هیات مدیره شرکت سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین بر این باور است که شرایط جغرافیایی ایران خاص است و باید از این فرصت برای توسعه فعالیت های اقتصادی و نفتی استفاده کرد.
براساس توافقات صورت گرفته می توان گفت که یک تفاهم نامه در زمینه توسعه دو میدان کوچک مشترک پرویز (نفت خانه جنوبی) و خرمشهر (سندباد) و تفاهم نامه دیگر در زمینه سایر همکاری های صنعت نفت از جمله احداث خطوط لوله صادرات نفت خام و فرآورده میان دو کشور، ساخت تجهیزات، صادرات گاز، نوسازی پالایشگاه های عراق و آموزش نیروی انسانی است.
مهران امیر معینی، رئیس پژوهشکده اقتصاد انرژی موسسه مطالعات بینالمللی انرژی نیز درباره تفاهم صورت گرفته به «فرصت امروز» می گوید: این تفاهم نامه در چند بند است و باید تلاش شود تا نهایی و اجرایی شود. یکی از موارد پیشنهادی در این تفاهم نامه، عملیات سوآپ نفت خام است که اگر این امر محقق شود برای ایران از چند منظر مناسب است، همچنین صادرات نفت خام عراق از کرکوک به پالایشگاه غربی و شمال غربی نیز اقدام مناسبی است و سودآور بوده و می تواند حجم صادرات نفت ایران را افزایش دهد از این رو قدرت مانور کشور افزایش می یابد.
وی با بیان اینکه در صورت اجرایی شدن تفاهم نامه منعقد شده میان دو کشور ایران و عراق هر دو کشور برد اقتصادی خواهند داشت، می افزاید: تجارت همراه با سودآوری است و باید هر دو کشور برای اجرایی شدن آن تلاش کنند. ایران پیش از این با کشور ترکمنستان برای گاز همکاری داشته است و هم اکنون عملیات سوآپ گاز را انجام می دهد. این رویه در صورت تکرار آن با کشور عراق به نفع کشور است.
امیر معینی، پیوند ایران و عراق را علاوه بر سودآوری استراتژیک نیز می داند و می گوید: با توجه به اینکه صادرات گاز از کرکوک انجام شد و این منطقه کردنشین از نظر اقتصادی شرایط مناسب تری نسبت به دولت مرکزی دارد، از این رو تفاهم نامه های موجود اقتصادی است و تجارت خوبی برای ایران است. من این تفاهم نامه را تفاهم نامه برد- برد می دانم.
در همین ارتباط مرتضی بهروزی فرد، عضو هیأت علمی موسسه بین المللی انرژی با بیان اینکه ایجاد تعاملات اقتصادی و نفتی با کشورهای منطقه به خصوص عراق منجر به ثبات در منطقه می شود، به «فرصت امروز» می گوید: برقراری تعاملات سیاسی و اقتصادی به نفع کشور است و مانع از آن می شود که کشور به راحتی تحریم شود.
وی بر این باور است که همکاری ایران با کشور عراق در این زمینه عواید بالایی برای کشور دارد به طوری که با صادرات نفت عراق به پالایشگاه های غرب کشور، علاوه بر کاهش هزینه حمل نفت به این پالایشگاه، سوآپ نفت با این کشور شکل می گیرد که این امر اقدام موثری است و سود اقتصادی برای هردو کشور دارد.در هر صورت ایجاد وابستگی کشورهای همسایه برای هر دو کشور مفید است و برد محسوب می شود.
لازم به ذکر است نخستین همکاری میان ایران و عراق در بخش صادرات گاز به بصره و بغداد است. طبق آخرین برنامه در مجموع حدود ٥٠ میلیون متر مکعب گاز در روز به نیروگاه های شهرهای بصره و بغداد صادر خواهد شد؛ این میزان در صورت لزوم به ١٤ میلیون متر مکعب گاز در روز قابل افزایش است.