ایران با وجود دارا بودن حدود ۳۴ تریلیون مترمکعب ذخایر گاز اثبات شده و در حالی که سومین تولیدکننده گاز جهان است، نتوانسته در زمینه تجارت جهانی گاز سهم قابل توجهی به دست آورد و اکنون سهم ایران در تجارت جهانی گاز تنها یک درصد است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، «نیل به مرکزیت تجارت نفت و گاز در منطقه و تبدیل شدن به کریدور راهبردی تجارت هیدروکربوری منطقه» این عبارت یکی از بندهای برنامه ارائه شده "بیژن زنگنه" وزیر نفت در زمان کسب رأی اعتماد مجلس شورای اسلامی در سال 92 بود. (1)
در سال 92 سهم ایران از تجارت جهانی گاز کمتر از 2 درصد بود و مقرر شده بود در راستای رسیدن به اهداف چشم انداز 1404 به منظور رسیدن سهم تجارت گازی ایران به 10 درصد، در طول دولت یازدهم شاهد افزایش سهم ایران از تجارت جهانی گاز باشیم. اما با وجود اینکه در سال 92 ایران تنها به ترکیه صادرات گاز داشت و درصد کمی از تبادل گازی با ارمنستان و نخجوان در قالب سوآپ گاز و برق داشتیم، امروز پس از 4 سال همچنان مشتریان گاز ایران همین کشورها هستند و قراردادها و تفاهم نامه هایی که با کشورهای عراق، عمان و پاکستان داریم، هیچ کدام در طول 4 سال فعالیت دولت یازدهم به مرحله اجرا نرسیده اند.
با افزایش تجارت جهانی گاز در طول 4 سال اخیر و ثابت ماندن میزان صادرات گاز ایران، سهم کشورمان در تجارت جهانی این حامل انرژی در دولت یازدهم با کاهش همراه بوده و اکنون حدود یک درصد از کل تجارت گاز جهان، سهم ایران است.
ایران با وجود دارا بودن حدود 34 تریلیون مترمکعب ذخایر گاز اثبات شده و در حالی که سومین تولیدکننده گاز جهان است، نتوانسته در زمینه تجارت جهانی گاز سهم قابل توجهی به دست آورد. اجرای دو قرارداد صادرات گاز ایران به عراق همچنان در هاله ای از ابهام است. قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان در دولت یازدهم مسکوت ماند و در خصوص اجرایی شدن تفاهم نامه گازی صادرات گاز ایران به عمان، اقدام جدی صورت نگرفته است.
قرارداد پر ابهام کرسنت نیز که در خصوص صادرات گاز ایران به امارت بوده و در سال 2001 به امضا رسیده بود، در دولت یازدهم با رأی بدوی دادگاه لاهه علیه ایران مواجه شد و هنوز هیچ اظهار نظر رسمی و روشنی در خصوص وضعیت آن صورت نگرفته است.
ایران در داوری دیگری در خصوص شکایت ترکیه علیه کشورمان، به 2 میلیارد دلار خسارت محکوم شد که امروز به صورت اقساط و در تسویه پول های فروش گاز ایران به این کشور، در حال پرداخت این خسارت هستیم.
صنعت LNG و صادرات گاز به صورت LNG به طور کل در دولت یازدهم متوقف شد و تنها به امید ورود شرکت های خارجی به این صنعت، برنامه ریزی هایی در خصوص برگزاری مناقصات بین المللی انجام شد که آن هم به نتیجه نرسید.
در حال حاضر دیگر رقبای ایران در بازار تجارت جهانی گاز، با فاصله بسیار زیادی از ایران از این بازار جهانی سهم برده اند. قطر بازار صادرات گاز به صورت LNG را در منطقه و حتی شرق آسیا تصاحب کرده و کشورهای روسیه و نروژ به ترتیب با حدود 212 و 103 میلیارد مترمکعب صادرات گاز طبیعی در سال به وسیله خط لوله، رتبه های یکم و دوم را در جهان در اختیار دارند. ایران در حال حاضر حدود 10 میلیارد مترمکعب در سال صادرات گاز دارد.
برآوردهای صورت گرفته حاکی از این است که تجارت 1000 میلیارد مترمکعبی گاز جهان در سال 2015 با رشد قابل توجه در سال 2040 به حدود 1700 میلیارد مترمکعب می رسد.(2)
نمودار زیر میزان تجارت جهانی گاز در نقاط مختلف جهان را در سال 2015 نشان می دهد. (3) ارقام در این نمودار بر اساس میلیارد مترمکعب است.
خبرگزاری تسنیم با بازگشایی پرونده ای با عنوان "تجارت یک درصدی" با اشاره به سهم یک درصدی ایران در تجارت جهانی گاز، به صورت بخش به بخش به آنچه تا امروز و در طول دولت یازدهم در خصوص تجارت گازی ایران گذشته است، خواهد پرداخت.
************************
منابع :
1) http://www.nigc.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&ID=7b73441a-6c54-44a3-8e8d-e27bcbb09fdf&LayoutID=5dfae13b-1eaa-4ec5-bace-03148b3d249c&CategoryID=0a9f6a39-67c4-41fd-9e2d-5873efdad828&SearchKey=
2) https://www.gecf.org/_resources/files/events/gecf-global-gas-outlook-2040---synopsis/gecf-global-gas-outlook-2040---synopsis.pdf
3) http://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-world-energy/natural-gas/natural-gas-trade-movements.html