رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران با بیان ناگفته‌هایی از شرایط فعلی اقتصادی، خواستار تعیین خطوط قرمز برای اقتصاد کشور شد و گفت: زمانی پرچم کشور در دست سیاسیون بود ولی هم‌اکنون با توجه به شرایط موجود، این پرچم باید در دست اقتصادیون باشد.
یحیی آل‌اسحاق در گفتگوی مشروح با مهر با اشاره به تحلیل اقدامات صورت گرفته در حوزه حمایت از تولید ملی، جنگ اقتصادی پیش روی کشور و ابزارهای تدافعی این جنگ تمام عیار، گفت: اولا تصور اینکه حمایت از تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی در یک مقطع یکساله باید صورت گیرد، برداشت کاملی نیست بلکه در واقع، نامگذاری سال جاری شروع سلسله‌ای از اقدامات است که ادامه دارد؛ بنابراین اینکه بگوییم که از ابتدا تا انتهای امسال چه مباحثی باید شکل گیرد، چندان دقیق نیست، چراکه این حرکت یکساله نیست.
رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران افزود: در عین حال، تمام نامگذاری‌های سال‌های گذشته نیز که از سوی مقام معظم رهبری صورت گرفته، متناسب با اوضاع اقتصادی همان سال بوده و یک پازل است که هر سال، یک تکه از آن برای نامگذاری اعلام می‌شود.
وی تصریح کرد: بحث تولید ملی در یک نگاه، با کیان اقتصادی یک کشور در ارتباط است؛ به این معنا که عواملی همچون توانمندی، پتانسیل، رفاه و تمام شاخص‌های اقتصادی یک کشور به تولید ملی آن کشور متصل است و این یک بحث پایداری است و اساسا حمایت از تولید ملی را نباید یکساله در نظر گرفت.
به گفته آل‌اسحاق، برای اینکه تولید ملی شکل گیرد و بتوان از تمامی امکانات کشور، به صورت بهینه استفاده کرد باید مجموعه‌ای از کارهای زیربنایی را صورت داد که البته این امر نیز، نیازمند توجه به مسائل بینشی و نگاه عاقلانه به اقتصاد خرد و کلان و از همه مهمتر، به تدابیر است.
به اعتقاد وی، تولید ملی برآیند یکسری عوامل متعدد داخلی و خارجی است که اگر این مجموعه‌ها در کنار یکدیگر قرار گیرد، می‌تواند تولید را شکل دهد؛ چراکه تولید برآیند عوامل متعدد داخلی و خارجی است که بر این حوزه تاثیرگذاری دارند.
رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران با برشمردن عوامل دخیل در تولید داخلی گفت: در حوزه داخلی، فضای کسب و کار با مجموعه شاخص‌های خود، نقش کلیدی در رشد و توسعه ملی دارد؛ به این معنا که اگر عوامل فضای کسب و کار با تمام گستردگی خود، با تولید همراه نباشد، کار سخت پیش خواهد رفت و به نتیجه نمی‌رسد. در عین حال، در حوزه‌های بین‌المللی نیز به دلیل اینکه اقتصاد و تولید ایران، به منطقه و جهان وصل است؛ اگر مجموعه اقتضائات و شرایط به گونه‌ای نباشد که تولید بتواند درست حرکت کند، تولید ملی دچار مشکل می‌شود.
وی اظهار داشت: چنانچه بخواهیم این ارزیابی را صورت دهیم که تولید ملی، هم‌اکنون در چه اقتضائاتی است و از زمانی که این اراده به صورت اختصاصی مطرح شد، چقدر پیشرفت داشته‌ایم، باید عوامل مذکور را بسنجیم؛ به این معنا که باید دید فضای کسب و کار چقدر بهبود یافته است و روابط خارجی ما در حوزه تولید، چقدر راحت‌تر یا سخت‌تر، روانتر و یا کندتر شده است.
فضای کسب و کار
آل‌اسحاق در تحلیل فضای فعلی کسب و کار کشور گفت: واقعیت این است که ما در حوزه‌های اقتصادی با یک چالش جدی برخورد کرده‌ایم؛ بنابراین نباید شک کرد و این امر قابل پوشش و اغماض نیست که هم اکنون در حوزه‌های خارجی، بدخواهان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به صورت روشن و صریح اعلام کرده‌اند که در این حوزه با ما در جنگ هستند و هر کاری که از دستشان برمی‌آید، برای تحت فشار قرار دادن حوزه اقتصاد، انجام می‌دهند. البته این کار را نیز شروع کرده‌اند.
وی اظهار داشت: این را یک فعال کوچک بخش‌خصوصی و یک فرد سیاستگذار بزرگ نیز به درستی متوجه می‌شود؛ بحث این است که آیا این کار تازه شروع شده و غیرمترقبه است یا خیر؟ از روز اولی که انقلاب اسلامی شکل گرفته، آنها متوجه شده‌اند که جریانی که اتفاق افتاده است، مغایر با اهداف آنها است و باید با آن مقابله کنند.
رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران خاطرنشان کرد: تمامی تدابیری که دشمنان بر علیه جمهوری اسلامی ایران به کار بسته‌اند، چاشنی تحریم را به دنبال داشته است و مقوله تحریم؛ بار اولی نیست که ما با آن روبرو هستیم؛ ولی در دوره جدید بعد از تجربه تمامی آن دوره‌های مختلف، آنها اختصاصا حوزه اقتصاد را اصل قرار داده‌اند.
وی گفت: در مقطعی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، حوزه‌های نظامی اصل بود؛ اما هم اکنون حوزه اقتصاد اصل است و با ابزارهای اقتصادی همچون ارز، پول، شبکه بانکی، بیمه، حمل و نقل و گشایش اعتبار و بروز مشکل در آنها، تحریم‌ها را طراحی و برنامه‌ریزی کرده‌اند، بنابراین ما در یک جریان تاریخی هستیم که حتما نیز به اندازه‌ای که دشمنان در این مقوله فشار و تنظیم امور کرده‌اند؛ باید با آن مقابله کنیم.
آل‌اسحاق گفت: بحث سر این است که آیا این فشاری که بر اقتصاد ایران وارد شده است، آنها را به هدف می‌رساند یا آنچنان است که اساس همه چیز ما را به هم می‌ریزد؟ پاسخ منفی است، اما موضوع این است که آنها با این هدفی که شروع کرده‌اند و با این جنگی که با ابزار اقتصادی بر علیه ایران طراحی شده است، نمی‌توانند به اهداف برسند؛ اما این یک درگیری است که هر دو طرف باید برای خود تنظیم امور کنند.
همه علائم جنگی است/ دشمنان ستاد جنگ راه انداختند
وی معتقد است که کشورهای سلطه‌جو، این تنظیم امور را به بهترین شکل انجام داده‌اند، بنابراین مشکل اصلی این است که ما این تنظیم امور را نداریم و در مقابله اینکه آنها در این صحنه، ستاد عملیاتی؛ طرح و نقشه جنگی دارند و هماهنگ عمل کرده و طرحهای خود را قاطعانه پیگیری می‌کنند؛ ابزارها و الزامات خود همچون راه‌اندازی یک ستاد عملیات جنگی را نیز طراحی کرده‌اند، در حالی که ما هنوز به اندازه آنها، احساس خطر نکرده‌ایم.
آل اسحاق گفت: دشمنان در این عرصه، با برنامه‌ریزی حرکت می‌کنند و برای ثانیه به ثانیه خود برنامه دارند، در حالیکه ما هنوز احساس درگیری را نداریم. این در حالی است که ایران، تجربه نظامی و جنگ را دارد؛ ولی تجربه جنگ اقتصادی را به مفهوم فعلی نداشته و در حال تمرین است. در حالیکه باید خود را آماده کنیم.
رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران خاطرنشان کرد: در این شرایط، اولا باید قبول کنیم که جنگ تمام عیار اقتصادی با ایران شکل گرفته است. اگر این را قبول کردیم، بقیه مسائل نیز حل خواهد شد، همانطور که وقتی دشمنان در آغاز 8 ساله جنگ تحمیلی، وارد مرز ایران شدند، مشخص شد که جنگ شروع شده است و به همین دلیل، همه بسیج شدند و سیاست جنگی بر کشور قالب شد، یعنی اقتصاد، اقتصاد جنگی، مجلس؛ مجلس جنگی و دولت، دولت جنگی شد و در عین حال، قوانین شرایط جنگ نیز بر کشور حاکم شد.
وی ادامه داد: یعنی در شرایط جنگ، همه امکانات کشور قانونا، غیرتا و ملیتا باید در مسیر جنگ بسیج می‌شد؛ در حالی که هم اکنون در مقابل این جنگ تمام عیار اقتصادی، این موضوعات مدنظر قرار نگرفته است، بنابراین باید بدانیم که دشمنان، تمام قد در حوزه اقتصاد با ما درگیر هستند و ما باید با تمام قد، در صحنه حاضر شویم.
آل اسحاق گفت: این ظهور تمام قد در صحنه، الزامات و شرایطی دارد که یکی از آنها، این است که همه قبول کنند که جنگ است.
اقتصاد اولویت اول نظام شود
به گفته وی، جدای از بحث جنگ در این حوزه، باید به این نکته توجه داشت که اقتصاد ایران هم اکنون دو زاویه دارد، اول اینکه تهدیدی در حوزه اقتصاد با ما همراه شده است و باید با آن روبرو شویم. زاویه دیگر، اهدافی است که در حوزه اقتصاد همچون برنامه پنج ساله وجود دارد، بنابراین بخشی از این حوزه سلبی و بخش دیگر، ایجابی است که باید به اهداف دست یابیم، ضمن اینکه رشد 8 درصدی و اول شدن در منطقه، رفاه، آسایش و رشد بنیان‌ها نیز در دستور کار است.
آل‌اسحاق افزود: بنابراین در حوزه اقتصاد، با دو هدف کلان جدی مواجهیم که یکی رسیدن به اهداف چشم‌انداز و یکی دفع تحریم است که لازمه این دو هدف، این است که اقتصاد اولویت اول نظام شود، البته این اولویت چه در قالب تهدید و چه در قالب اهداف، باید مدنظر قرار گیرد؛ به این معنا که اگر حوزه‌های مدیریتی و حاکمیتی کشور اعم از حوزه سیاسی، نظامی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی در نظر گرفته شود، روزی نیروی پیش برنده حوزه نظامی و امنیتی بوده است که نمونه آن هشت سال جنگ تحمیلی بر علیه ایران است که پرچم کشور به دست نظامی‌ها بوده است.
وی اظهار داشت: همچنین در مقطعی از زمان نیز، پرچم کشور به دست حوزه سیاسی و سیاسیون بوده است و هم اکنون نیز، ضرورت مقابله با تهدید این است که نیروی پیش‌برنده حوزه‌های حاکمیتی، باید نیروی اقتصادی باشد؛ به این معنا که اگر قبول کردیم که حوزه‌های دیگر با هماهنگی حوزه‌های اقتصادی پیش روند، به امنیت، اهداف سیاسی و فرهنگی هم دست خواهیم یافت.
پرچم کشور باید به دست اقتصادیون باشد
آل‌اسحاق تاکید کرد: پرچم باید به دست اقتصادیون باشد و برای رسیدن به اهداف سیاسی، فرهنگی و امنیتی باید پرچم را به دست حوزه اقتصاد داد. اگر این را قبول کردیم، آنگاه همه تدابیر، سیاستها و اولویت‌بندی در حوزه اقتصاد متمرکز می‌شود و اگر تدبیر سیاسی نیز صورت گیرد، با اولویت اقتصادی این تدبیر ساماندهی خواهد شد و این یکی از ضروریات کار است.
تعیین خطوط قرمز برای اقتصاد
وی خاطرنشان کرد: یک ضرورت دیگر این است که این حوزه، احتیاج به خطوط قرمز دارد، یعنی باید حوزه اقتصاد به دلیل قرار گرفتن در معرض تهدید، خطوط قرمزی داشته باشد، همانطور که در شرایط جنگی، هر کس اختیار ندارد هر کاری را انجام دهد، همه باید در حوزه جنگ اقتصادی مراقب رفتار خود باشند و حرکت مغایری را صورت ندهند.
رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران خاطرنشان کرد: در شرایط جنگ اقتصادی، هر کس با حسن نیت یا سوء نیت حق ندارد که از این خط قرمزها عبور کند، همانطور که در جنگ نیز، افسران حوزه عملیاتی حق ندارند که از فرمان کلی سرپیچی کنند.
وی اظهار داشت: این حوزه، به افسران عملیاتی و برنامه اجرایی نیاز دارد و هر افسر باید حدود را رعایت کند؛ بنابراین این حوزه، حوزه ویژه‌ای است و خطوط قرمز دارد و تدابیر ویژه‌ای متناسب با این حوزه نیاز دارد.
آل‌اسحاق گفت: الزام دوم این است که چون این حوزه، برآیند همه عوامل تاثیرگذار در کشور اعم از مردم، دولت، مجلس، قوه قضاییه، حوزه و دانشگاه است، ضرورت دارد تا یک انسجام ملی در کار صورت گیرد؛ چراکه اگر وحدت و انسجام در حوزه اقتصاد نباشد، در مقابل تهدیدها نمی‌توان مقاوت کرد و به اهداف رسید؛ بنابراین الزام قطعی جدی که لازم است؛ انسجام در حوزه مسائل اقتصادی است و همه قوای سه گانه، تاثیرگذاران، نخبگان و حتی رسانه‌ها، همه باید در حوزه اقتصاد منسجم و با یک دید هماهنگ پیش روند.
تشکل ستاد فرماندهی کل برای اقتصاد کشور
رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران تاکید کرد: بر این اساس باید، یک ستاد عملیاتی تشکیل شود که شمول آن بر همه حوزه‌ها باشد، به این معنا که یک ستادی تشکیل شود تمام حرکات را در جنگ در مقابل دشمنان به نحو هماهنگ پیش برد؛ همانطور که در جنگ، یک ستاد فرماندهی کل وجود دارد؛ در این جنگ تمام عیار اقتصادی نیز باید این ستاد مشترک شکل گیرد.
به اعتقاد وی، هم اکنون در جنگ تمام عیار اقتصادی، یک طرف میز ایران و یک طرف دیگر، شش کشور تاثیرگذار دنیا حضور دارند، بنابراین در درون کشور نیز باید جمعبندی در این ستاد مشترک شکل گیرد و نهاد فراقوایی که به این منظور تشکیل می‌شود، کار را فرماندهی کند.
آل‌اسحاق گفت: بر این اساس، پیشنهاد این است که برای اداره امروز اقتصاد و همه اهداف آن، سایر حوزه‌ها اعم از سیاسی و فرهنگی باید کار خود را با محوریت اقتصاد پیش برند، ضمن اینکه ستتاد فراقوایی مثل شورای امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی، تشکیل شود که در آن، از همه تاثیرگذاران حضور داشته باشند و با یک فرماندهی واحد، تاثیرگذاری داشته باشند.
وی تاکید کرد: واقعیت این است که این حالت و این اقتضاء، تدابیر خاص خود رامی‌خواهد و با تدابیر عادی نمی‌توان کار ویژه صورت داد؛ ضمن اینکه افسران عملیاتی نیز باید متناسب با این شرایط انتخاب شوند، چراکه افسران عادی نمی‌تواند اداره‌کننده شرایط غیرعادی باشد؛ اما متاسفانه هم اکنون این طور نیست.
آل‌اسحاق بر ضرورت وجود انضباط در تمامی مسائل تاکید و تصریح کرد: در اقتصاد جنگی، باید شرایط انضباط جنگی حاکم باشد، دادگاهها نیز صحرایی است و با ویژگی خاص خود، کار را پیش می‌برد، این در شرایطی است که انضباط دوران ویژه باید بر کشور حاکم باشد.
وی اظهار داشت: در نهایت باید قبول کرد که امروزه، شرایط کشور اقتضائات کشور به گونه ای است که باید با دید و زاویه نیروهای اقتصادی، کشور را پیش برد، الان حوزه تهدید و رسیدن به اهداف اقتصادی است که هر دو این حوزه، می‌طلبد که نگاه به مسائل با دید و ابزار اقتصادی باشد.
رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران با انتقاد جدی از برخی سیاستمداران و سیاستگذاران کشور در مقابل تهدیدی که امروز دشمنان در اقتصاد پیش روی ایران قرار داده‌اند، تصریح کرد: هنوز وجدان این افراد بیدار نشده که شرایط عادی نیست؛ در حالیکه برخی می‌خواهند با اهداف، منافع شخصی و گروهی و با ابزارهای عادی و زمان غیر ملتهب مسائل را آرام و با راحتی حل کنند و این عدم درک صحیح از شرایط موجود است.
وی گفت: راهی جز این نیست و خواهش ما این است که این شرایط را درک کنند؛ این در حالی است که اگر این شرایط به خوبی درک شود، مشخص است بالقوه‌های ما امروز به مراتب بیشتر و قویتر از جنگ تحمیلی هشت ساله است و علیرغم همه محدودیتها، اقتضائات ما به گونه‌ای است که امکانات بیشتری برای دفاع داریم؛ اما باید درک صحیح داشت و با برنامه‌ریزی منسجم، کار را پیش برد.
بخش دوم این گفتگو در روزهای آینده منتشر خواهد شد.
* گفتگو از محبوبه فکوری