تثبیت رتبه دوم عراق در اوپک

گزارش ماهانه دبیرخانه اوپک به نقل از منابع ثانویه بازار نفت، تولید نفت ایران را در ماه ژوئیه (ماه گذشته میلادی)، روزانه دو میلیون‌و 817 هزار بشکه اعلام کرده است. منابع ثانویه بازار نفت، منابع موثقی هستند که بر اساس معیارهای واقعی بازار نفت، تولید نفت کشورها را رصد می‌کنند. بر اساس گزارش دبیرخانه اوپک، تولید نفت ایران در ماه ژوئیه نسبت به ماه ژوئن، 173 هزار بشکه کاهش یافته است. این گزارش 9 روز پس از اتمام ماه ژوئیه، روز پنجشنبه منتشر شد. متوسط تولید نفت ایران در سال 2010 میلادی، روزانه سه میلیون و 706 هزار بشکه و برای سال 2011، سه‌میلیون و 621 هزار بشکه بوده است. متوسط مصرف نفت در پالایشگاه‌های داخلی حدود یک‌میلیون‌و600 تا 700هزاربشکه در روز است.
ایران آمار تولید نفتش را به اوپک اعلام نکرد
شرکت ملی نفت به‌طور روزانه برگه‌ای منتشر می‌کند که در آن آمار دقیق تولید نفت ایران، به تفکیک میادین قابل رویت است. این برگه، محرمانه و فقط برای مدیران ارشد است. در عین حال، وزارت نفت هر ماه، آمار رسمی تولید نفت ایران را به دبیرخانه اوپک اعلام می‌کند. این آمار، الزاما همگون با اعداد برگه‌ محرمانه نیست. اوپک، آمار رسمی تولید نفت کشورهای عضو را در جدولی جداگانه منتشر می‌کند. وزارت نفت برای نخستین بار در سال جاری، آمار رسمی تولید نفت در ماه ژوئیه را به دبیرخانه اوپک ارایه نکرد. الجزایر، آنگولا، نیجریه و ونزوئلا هم ترجیح داده‌اند تا آمار رسمی‌شان را اعلام نکنند. وزارت نفت در ماه ژوئن (دو ماه پیش)، تولید رسمی نفت ایران را سه‌میلیون‌و756 هزار بشکه اعلام کرده بود.
عراق رتبه دوم اوپک را از ایران گرفت
عراق، رتبه دوم تولید‌کنندگان اوپک را از ایران گرفت. بنابر گزارش ماهانه دبیرخانه اوپک، تولید روزانه نفت عراق در ماه ژوییه نسبت به ماه ژوئن، 115هزار بشکه در روز افزایش یافته است. تولید نفت عراق، در ماه ژوئیه سه‌میلیون‌‌‌و79هزار بشکه گزارش شده است. میانگین تولید نفت عراق در سال 2010، تنها دومیلیون و 401هزار بشکه بود. عراق توانسته است با توسعه سریع هشت میدان نفتی‌اش، در کمتر از دو سال 680هزار بشکه بر تولید نفتش بیفزاید. عراق فعلا بیرون از سهمیه‌بندی اوپک است. زمانی که این کشور در سهمیه‌بندی‌ها قرار داشت ایران و عراق هر کدام مجاز بودند به اندازه 14درصد سقف تولید تعیین شده اوپک نفت تولید کنند. این درصد حتی در زمان جنگ تحمیلی صدام علیه ایران هم تغییر نکرد. اما اگر روند افزایش تولید نفت عراق و کاهش تولید نفت ایران ادامه یابد، روزی که قیمت نفت پایین بیاید و سهمیه‌بندی‌ها روی میز قرار گیرد، سخت می‌توان از سهم مساوی ایران و عراق در تولید کلی اوپک دفاع کرد. این مساله برای ایران استراتژیک است. فعلا عراق با اختلاف 262هزار بشکه در روز بالاتر از ایران، در رتبه دوم تولید‌کنندگان اوپک پس از عربستان قرار گرفته است.
تولید نفت عربستان اما در ماه ژوییه نسبت به ماه ژوئن، 50 هزار بشکه در روز کاهش یافته و به روزانه 9 میلیون و 875 هزار بشکه رسیده است. این در حالی است که سعودی‌ها، آمار رسمی تولیدشان را روزانه 9 میلیون و 801 هزار بشکه اعلام کرده‌اند. بنابراین، منابع ثانویه بازار نفت تولید عربستان در ماه ژوییه را 74هزار بشکه بیشتر ثبت کرده‌اند. آنگولا و لیبی هم هر یک با 39هزار بشکه کاهش روبه‌رو هستند. تولید نفت لیبی به یک میلیون و 394هزار بشکه در روز رسیده است؛ نزدیک به تولید 6/1میلیون بشکه‌ای دوره قذافی. تولید نفت ونزوئلا با دو میلیون و 367هزار بشکه و امارات با دو میلیون و 599هزار بشکه در ماه ژوییه نسبت به ماه قبل هیچ تغییری نکرده است.
قیمت نفت 5 دلار بالا رفت، دیروز 5/1 دلار پایین آمد
براساس گزارش ماهانه دبیرخانه اوپک، قیمت سبد نفتی این سازمان در ماه ژوییه نسبت به ماه قبلش، پنج‌دلار و 57سنت بالاتر رفته و به بشکه‌ای 99دلار و 55سنت رسیده است. قیمت سبد نفتی اوپک سال گذشته در ماه ژوییه، 110دلار و 22 سنت بود. سبد نفتی اوپک، مخلوطی از نفت خام‌های کشورهای عضو این سازمان است. قیمت نفت برنت دیروز در بازار لندن، روندی نزولی را طی کرد و در ساعت چهار عصر به وقت تهران به بشکه‌ای 111دلار و 57 سنت رسید. نفت اوپک دیروز حدود 5/1دلار از قیمتش را از دست داد. هر بشکه نفت سبک آمریکا هم برای تحویل در ماه سپتامبر دیروز به 92دلار معامله شد. ‌WTI هم یک دلار و 47سنت از قیمتش را در یک روز از دست داد. در یک ماه گذشته قیمت نفت برنت تحت تاثیر بحران خاورمیانه و آمار ذخایر آمریکا به بالای صددلار رفت. نفت ایران بر اساس قیمت نفت برنت قیمت‌گذاری می‌شود.
پیش‌بینی اقتصاد دنیا چگونه خواهد بود؟
کل تولید نفت در ماه ژوییه نسبت به ماه ژوئن، 157هزار بشکه در روز کاهش یافت. 12عضو اوپک در ماه گذشته روزانه 41میلیون و 195هزار بشکه نفت تولید کرده‌اند. بنا بر گزارش ماهانه اوپک، پیش‌بینی رشد اقتصاد جهانی برای سال‌های 2012 و 2013 تغییر نخواهد کرد و در اعداد 3/3درصد و 2/3درصد ثابت باقی می‌ماند. پیش‌بینی رشد اقتصادی آمریکا هم برای سال 2013 بدون تغییر دودرصد باقی می‌ماند. این در حالی است که پیش‌بینی‌ها برای رشد اقتصادی ایالات متحده در سال جاری کمی بهبود یافته است. همچنین پیش‌بینی شده است رشد اقتصادی ژاپن از 5/2درصد سال جاری به 2/1درصد در سال آینده کاهش یابد. پیش‌بینی اوپک از رشد اقتصادی اروپا هم اگرچه اندکی بهبود یافته اما به معنای بهتر شدن اوضاع نیست. انتظار می‌رود رشد اقتصادی منطقه یورو سال آینده از 1/0درصد به 4/0درصد بازگردد. وضعیت رشد اقتصادی چین اما کاهنده است. پیش‌بینی شده است رشد اقتصادی چین از 1/8درصد در سال جاری به 8/0درصد در سال 2013 کاهش یابد. اوضاع اقتصادی جهان که خوب نباشد مصرف نفت کم می‌شود و قیمت‌ها به سمت پایین حرکت می‌کنند.
نیاز دنیا به نفت اوپک 400 هزار بشکه کم می‌شود
اوپک تقاضای جهانی نفت را برای سال 2013، روزانه 89میلیون و 500هزار بشکه پیش‌بینی کرده است. این رقم 800هزار بشکه از تقاضای فعلی نفت بیشتر است. تقاضای جهانی نفت در سال 2012، روزانه 88میلیون و 700هزار بشکه گزارش شده که نسبت به سال 2011، 900هزاربشکه بیشتر شده است. از تقاضای 88میلیون و 700هزار بشکه‌ای نفت جهان، 53میلیون و 200هزار بشکه، توسط کشورهای غیرعضو اوپک تامین می‌شود. همچنین پنج‌میلیون و 700هزار بشکه از طریق NGLهای تولیدی کشورهای اوپک تامین می‌شود و 29میلیون و 900هزار بشکه هم تقاضا برای نفت‌خام اوپک است. آن‌طور که دبیرخانه اوپک گزارش کرده تقاضا برای نفت خام کشورهای این سازمان در سال 2013، 400هزار بشکه نسبت به امسال کمتر خواهد بود. این نشان می‌دهد در سال 2013، اوضاع برای اوپکی‌ها بهتر از امسال نخواهد بود. آمار و ارقام ساده‌ترین اما دقیق‌ترین هشدارهاست. غیراوپکی‌ها سال آینده حدود یک میلیون بشکه بیشتر نفت تولید خواهند کرد و 54میلیون و صدهزار بشکه در روز از تقاضای نفت بازار را پوشش خواهند داد. یک موسسه تحقیقاتی پیش‌بینی کرده است که کشورهای عضو اوپک در پنج سال آینده حدود چهارمیلیون بشکه در روز مازاد ظرفیت تولید خواهند داشت. این ظرفیت می‌تواند در بحران‌های منطقه‌ای نقش تاثیرگذاری داشته با‌شد تا بازار نفت احساس کمبود نفت نکند.
افزایش ذخایر تجاری نفت آمریکا
ذخایر نفت آمریکا یکی از مولفه‌های مهم تاثیرگذار بر قیمت نفت است. اوپک ذخایر تجاری نفت ایالات متحده را در ماه ژوییه هفت‌میلیون و 300هزار بشکه در روز گزارش کرده است. این رقم بالاترین سطح ذخایر آمریکا از اکتبر 2012 بوده است. متوسط قیمت نفت برنت در سال 2011، بشکه‌ای 112دلار و 11سنت بود. در حالی که متوسط قیمت این نوع نفت خام تا اینجای سال 2012، 111دلار و 84سنت بوده است. متوسط بهای نفت برنت در ماه ژوییه نسبت به ماه ژوئن هم هفت دلار و 40سنت افزایش یافته است. وزیر نفت ونزوئلا، هفته گذشته گفته بود که با توجه به شرایط فعلی، قیمت نفت برای مدت طولانی در حد صددلار برای هر بشکه باقی خواهد ماند. نگرانی از کاهش عرضه نفت دریای شمال به‌دلیل تغییرات میادین نفتی‌اش به همراه تشدید بحران در خاورمیانه و شمال آفریقا از جمله عوامل موثر در افزایش قیمت‌های نفت است. اگر این بحران‌ها فروکش کند با توجه به وضعیت نامناسب اقتصادی در آمریکا، اروپا و اخیرا چین قیمت‌های نفت رو به نزول خواهد گذاشت.
پول نفتی اعراب و مقایسه عجیب قاسمی
وزیر نفت هفته گذشته به کمیسیون انرژی رفته و به نمایندگان گفته است که درآمدهای نفتی ایران در مقایسه با درآمدهای سال 84 کاهش نیافته است. معلوم نیست چرا آقای وزیر درآمد کشور از محل فروش نفت در سال‌جاری را با درآمد کشور در سال 84 مقایسه می‌کند؛ سالی که بودجه آن با نفت 35 دلاری بسته شده بود. این‌طور مقایسه کردن راهنمای درستی نخواهد بود. در همین حال منابع خبری اعلام کرده‌اند درآمد نفتی کشورهای عربی در سال گذشته میلادی به بیش از 624 میلیارد دلار رسیده است. این رقم 174 میلیارد دلار بیش از درآمد این کشورها در سال 2010 بوده است. عربستان سعودی در سال 2011 میلادی، به تنهایی 289میلیارد دلار درآمد داشته است. ایران سال گذشته میلادی حدود 115 میلیارد دلار درآمد داشته است. حالا آقای وزیر باید اعلام کند درآمد نفتی ایران در پنج ماهه نخست امسال چقدر بوده است؟
کره‌ای‌ها برای خرید نفت برگشتند
موسسه پترولجستیک، ارزیابی کرده بود که بیش از نیمی از نفت صادراتی ایران در ماه ژوئیه به چین می‌رود. رقم آن را هم 590 هزار بشکه در روز اعلام کرده بود. آمارهای گمرک چین هم افزایش صادرات نفت ایران به چین را تایید کرد. حالا مقامات کره‌جنوبی دوباره اظهار تمایل کرده‌اند که نفت از ایران بخرند. خبرگزاری فرانسه به نقل از مقامات «هیوندایی اویل بانک» و وزارت اقتصاد و انرژی کره‌جنوبی گزارش کرده است که سئول در حال مذاکره با تهران برای خرید نفت است. کره‌جنوبی پس از آغاز تحریم‌های اول ژوئیه، خرید نفت از ایران را به بهانه تحریم‌ بیمه نفتکش‌ها متوقف کرده بود. سخنگوی پالایشگاه «اس‌کی» کره هم انجام مذاکره با ایران برای خرید نفت را تایید کرده است. این پالایشگاه پیش از شروع تحریم‌ها نفت از ایران می‌خرید. کره‌جنوبی سال گذشته حدود 4/9 درصد نفت خود را از ایران وارد کرده است. مقامات وزارت اقتصاد کره‌جنوبی گفته‌اند که پالایشگاه‌های این کشور مشغول مذاکره برای چگونگی پوشش بیمه‌ای نفتکش‌ها هستند تا دوباره واردات نفت از ایران را آغاز کنند. خبرگزاری فرانسه به تاریخ آغاز صادرات نفت ایران به کره اشاره نکرده است.
مواضع دوگانه هندی‌ها
پیش از این مجلس ژاپن با تصویب طرحی، به دولت این کشور اجازه داد تا بیمه نفتکش‌ها را برای خرید نفت ایران تامین کند. دولت هند هم 50 میلیون دلار برای بیمه نفتکش‌های حامل نفت ایران در نظر گرفته؛ هر چند این میزان مورد اعتراض بخش خصوصی این کشور قرار گرفته است. بیمه خسارت‌های دریایی نفتکش‌‌ها یک میلیارد دلار است. ایران نیز با تاسیس بیمه‌ای در کیش، اعلام کرده که آماده است بیمه نفتکش‌های حامل نفت ایران را برعهده بگیرد. ماجرا اما آنجاست که بنادر مختلف دنیا هنوز بیمه ایرانی را برای نفتکش‌ها نپذیرفته‌اند. اگر کره خرید نفت از ایران را آغاز کند گام خوبی برای کند کردن چاقوی تحریم برداشته شده است. پالایشگاه هندوستان پترولیوم هم اعلام کرده است که در ماه آگوست روزانه حدود 99 هزار و 300 بشکه نفت با استفاده از بیمه ایرانی، از ایران نفت خواهد خرید. پیش از این مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت از آمادگی نفتکش‌های ایرانی برای انتقال نفت ایران خبر داده بود. این شرکت در ماه ژوئیه تنها یک محموله از ایران خریده بود. هندوستان پترولیوم قرارداد بلند مدت خرید روزانه 60 هزار بشکه از ایران را در سال‌جاری امضا کرده بود. این در حالی است که شرکت پالایشگاهی دیگر هند، مانگلور، اعلام کرده است که به دلیل وجود مشکلات زیاد برای واردات نفت ایران بنا دارد منابع خرید نفتش را متعدد کند.
قربان: قدرت چانه‌زنی‌مان پایین می‌آید
اینکه ایران رتبه دوم تولید‌کنندگان اوپک را از دست می‌دهد ساده نیست. باید به تبعات آن توجه جدی داشت. شرق از نرسی قربان، تحلیلگر ارشد بازار نفت می‌پرسد:
‌به نظر شما اینکه عراق جایگاه دوم تولید‌کنندگان اوپک را از ایران بگیرد چه تبعاتی دارد؟
«در 40سال اخیر اوپک، ایران همواره با عربستان بر سر میزان تولید نفت رقابت داشت. بعد کم‌کم عربستان جلو افتاد و ما با عراق رقابت کردیم. حالا وقتی تولید نفت عراق پیش می‌افتد باید دقت داشت که بلافاصله بعد از آن کویت و امارات نشسته‌اند. اگر ایران کمی غفلت کند تولید نفتش از آنها هم عقب می‌افتد. این مساله علاوه بر اینکه قدرت چانه‌زنی‌مان را در اوپک پایین می‌آورد تبعات دیگری هم برای کشور دارد نظیر کاهش درآمد.»
‌کاهش درآمد نفتی ایران را در شش ماهه دوم سال چطور پیش‌بینی می‌کنید؟
درآمد نفتی ایران محصول دو عامل میزان تولید و قیمت جهانی نفت است. به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده قیمت حدود صد دلار برای هر بشکه برنت حفظ شود اما وقتی تولید نفت کاهش می‌یابد درآمدها هم پایین می‌آید.
‌فکر می‌کنید با این تولید دو میلیون و 817 هزار بشکه‌ای، صادرات نفت ایران چقدر باشد؟
مصرف پالایشگاه‌های داخلی حدود یک‌میلیون و 600 تا یک میلیون و 700 هزار بشکه و گاهی موارد یک میلیون و 800 هزار بشکه در روز است. اختلاف این مصرف با میزان تولید رقم صادرات ماست.
‌کاهش تولید نفت در حال حاضر به‌خاطر محدودیت‌های صادراتی است یا تولید نفت به لحاظ فنی به مشکل خورده است؟
به نظر من هر دو مورد در کاهش تولید نفت سهیم است اما احتمالا دلیل عمده‌اش محدودیت‌های صادراتی است. به این دلیل که افت تولید به‌خاطر مسایل فنی، یک‌ماهه اتفاق نمی‌افتد.
‌آقای دکتر، راه‌حل چیست؟ در این شرایط که هم صادرات نفت و هم انتقال دلار آن به کشور دچار چالش شده است چه باید کرد؟
به نظرم راه‌حل سیاسی است. راه‌حل اقتصادی تا حدی جواب می‌دهد. هر چقدر مسایل‌مان را زودتر با دنیا حل کنیم زودتر به نتیجه می‌رسیم. البته قدرت‌های جهانی در مواردی زور می‌گویند اما مذاکره برای همین کارهاست. راهی غیراز مذاکره و حل مسایل وجود ندارد.