پس از آنکه اتحادیه اروپا در اوایل سال میلادی جدید اعلام کرد که تصمیم به تحریم نفت ایران دارد، پیش از آنکه این تصمیم به شکل عملی اجرا شود، جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با تحریم‌هایی که حالا پس از گذشت سی سال برایش تازگی ندارد، دست به اقدام‌های پیش‌دستانه‌ای زد که فروش نفت از سوی بخش خصوصی یکی از این روش‌ها بود. این بار نوبت اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی بود که به عنوان حامی در کنار وزارت نفت قرار گیرد تا با ایجاد راهکارهای قانونی برای فروش 20 درصد از نفت صادراتی ایران، تیغ دولبه تحریم را به سمت غرب متمایل کند تا کسی که در این میان آسیب می‌بیند، ایران نباشد. توافق‌های وزارت نفت، بانک‌مرکزی و اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی از همان زمستان سال گذشته آغاز شد و امروز پس از نهایی شدن، بخش خصوصی ایران وارد عملیات صادرات نفت خام ایران شده است. در ادامه گفت‌وگوی تهران امروز با حسن خسروجردی رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی را می‌خوانید که پیشنهاد صادرات نفت خام از سوی بخش خصوصی را مطرح و برای عملیاتی شدن آن تا به امروز پافشاری‌های زیادی کرده است.
آخرین خبرها از وضعیت فروش نفت توسط بخش خصوصی چیست؟
به دلیل اینکه این امکان به تازگی برای بخش خصوصی به وجود آمده، تعدادی از شرکت‌ها فعال شده و نتایجی هم گرفته‌اند. در همین زمینه ارتباطاتی با مشتریان جدید برقرار و منجر به امضای قراردادهایی شده است.
چند شرکت بخش خصوصی در این زمینه فعال شده‌اند؟
شرکت‌های زیادی فعال شده و گروه‌بندی‌هایی ایجاد شده است. تعداد شرکت‌هایی که با هم به شکل کنسرسیوم ادغام شده‌اند، حدود 250 مورد است. همچنین عقبه‌های خارجی شرکت‌ها در حجم بالاتر در اختیار همین گروه‌ها هستند.
هنوز هم مبنا بر سر فروش 20 درصد صادرات نفت است؟
فکر می‌کنم امکان فروش بیش از 20 درصد هم فراهم شده باشد. با وزارت نفت و بانک مرکزی توافقات کامل انجام شده و تاکنون دو تفاهم‌نامه جداگانه تکمیل شده است.
آیا تا این لحظه محموله‌ای توسط بخش خصوصی فروخته شده است؟
به دلیل صلاح کشور نمی‌توانم پاسخ این سوال را دقیق به شما بگویم، اما قراردادها بسته شده و یک مقدار هم کارها انجام شده است.
وقتی خبر فروش نفت خام از سوی بخش خصوصی مطرح شد، بسیاری از کارشناسان عنوان کردند که این کار شدنی نیست. استدلال آنها هم این بود که یا باید تخفیف‌های قابل توجهی به آنها داده شود یا اینکه چیز دیگری وجود دارد. پاسخ شما برای این گروه چیست؟
شرکت‌های اتحادیه برای فروش به دو صورت عملیات می‌کنند: گروه اول کسانی هستند که نفت را پروسس می‌کنند و بخش اعظم درآمد آنها از فرآورده است. گروه دوم هم مستقیما نفت را می‌فروشند و در حقیقت دستمزدی کار می‌کنند. این گروه فقط دستمزد می‌گیرند و هیچ دخل و تصرفی بر روی قیمت‌های امور بین‌الملل نفت ندارند.
این دستمزد چند درصد قیمت فروش است؟
ما برای دستمزد یک درصد را تعریف کردیم و به این هم قانع هستیم. علت هم این است که می‌خواهیم وظیفه خودمان را در قبال ملت انجام دهیم. ما از این کاری که از دستمان برمی‌آید دو انگیزه داریم؛ یکی اینکه به اعتمادی که به بخش خصوصی شده، جواب بدهیم، دوم اینکه احساس نشود بخش خصوصی به دنبال رانت و منافع خاص است. می‌خواهیم اثبات کنیم در بخش خصوصی کسانی هم هستند که عرق ملی دارند و به منافع ملت اهمیت می‌دهند. ما شاید برای آینده بیشتر برنامه‌ریزی کنیم و معتقدیم اگر این اتفاق بیفتد و بخش خصوصی از این اعتمادی که ایجاد شده روسفید بیرون بیاید، بسیاری از کارها به دوش بخش خصوصی خواهد افتاد و نگرانی‌هایی که همیشه دولت داشته، از بین می‌رود. تلاش ما این است که نگرانی‌ها را از بین ببریم و برای این کار سعی کردیم همه جور خدماتی که از دستمان برمی‌آید را انجام دهیم تا توان بخش خصوصی را اثبات کنیم.
فروش نفت خام از سوی بخش خصوصی شائبه دخالت در امور بین‌الملل شرکت ملی نفت را ایجاد می‌کند. پاسخ شما به این ابهام چیست؟
ما می‌خواهیم مکمل باشیم و نمی‌خواهیم دخالت کنیم. به همین دلیل پذیرفتیم که در بازارهایی که امور بین‌الملل مشتری دارد، به هیچ وجه وارد نشویم. ما تعهد کردیم با کشورهایی که به ما اعلام شده امور بین‌الملل با آنها مشکلی ندارد، وارد مذاکره نشویم و با مشتریانی که با آنها سر و کار دارند، به هیچ وجه مذاکره نکنیم. تلاش ما این است که بازارهای جدیدی را ایجاد کنیم یا مجموعه‌هایی را که به نوعی نمی‌توانند از امور بین‌الملل نفت بخرند هدف قرار دهیم. به همین دلیل ما خودمان را مکمل امور بین‌الملل می‌دانیم نه مداخله‌گر در امور آنها.
آنها هم همین دیدگاه را نسبت به بخش خصوصی دارند؟
نظام این تصور را دارد، مدیران رده بالای نفت هم این تصور را دارند. حالا در بخش کارشناسی، برخی مدیران تخصصی این احساس را نداشته باشند، مشکل ما نیست.
مشکل ارزی و ریالی پرداخت پول نفت چیست؟
پیشنهاد ما این است که آن بخشی را که دولت به ریال نیاز دارد، ریال را از ما بگیرد. منتها برای اینکه رانتی ایجاد نشود، نرخ بازار آزاد را مبنا قرار داده‌ایم که حالا با جریان بورسی که در راه است، این مسئله خود به خود حل خواهد شد. ما به دنبال این بودیم که یک موافقت ویژه بگیریم اما با این اتفاق، مبنا را بورس قرار می‌دهیم.
درصد پرداخت ریالی و ارزی هم مشخص شده یا خیر؟
14.5 درصد متعلق به خود وزارت نفت است که نوعا دریافت ارزی را مطالبه می‌کند اما در رابطه با بقیه، بخشی مربوط به خزانه است که آنها با پرداخت ریالی موافقت کرده‌اند و مشکلی نیست. بخشی هم مربوط به صندوق توسعه ملی است که چون 20 درصد از اعتباراتی که تخصیص می‌دهد، ریالی است، مانعی برای دریافت ریالی ندارد و موافقت‌شان را اعلام کرده‌اند.
قرار بود که مذاکره داشته باشید تا بخشی از فروش نفت بخش خصوصی هم به شکل تهاتر انجام شود...
این هم در موافقت‌نامه ما هست و بخشی از مذاکرات شرکت‌ها با کشورها همین موضوع است. شکی نیست که کالاهای سرمایه‌ای و اساسی قطعا در این مذاکرات مطرح شده‌اند.
با این کار آیا احتمال شناخته شدن و ایجاد تحریم‌های جدید برای ایران وجود ندارد؟
یک موضوع تحریم نوشتاری است که به صورت قانون درآورده‌اند. یک موضوع تحریمی است که حقیقا تحریم نیست و خیلی‌ها به دلیل ترس آن را اعمال می‌کنند. در حاضر نه دارو تحریم است و نه مواد غذایی، اما مشکل اینجاست که گشایش ال‌سی صورت نمی‌گیرد. تلاش ما این است که کارهایمان را طبق قوانین اروپا انجام بدهیم. خود اتحادیه اروپا و آمریکا یک کشورهایی را از تحریم ایران بلامانع مستثنا کرده‌اند که ما سعی می‌کنیم با آن کشورها کار کنیم اما تلاش می‌کنیم کار خلاف قانونی از دید آنها انجام ندهیم و با شرکت‌هایی کار کنیم که این موضوع را خوب می‌فهمند و ترس بی‌مورد ندارند. چون به هر حال ملاک قضاوت و خلافی که ما انجام می‌دهیم، قانون آنهاست. تلاش ما این است که از ظرفیت‌های قانونی آنها استفاده کنیم.
اینکه در حال حاضر نرخ ارز آزاد مشخصی وجود ندارد، تلاطم‌های اخیر بازار چقدر برای شما ایجاد مشکل کرده است؟
اینها همه راه حل دارند و مشکلی روی این قسمت نمی‌بینیم چون علی‌الحساب پرداخت دلاری هم میسر است. با این کار دو نشان می‌زنیم اول اینکه ما بخشی از پرداخت‌ها را از فضای خارجی خارج تامین می‌کنیم، دوم اینکه درآمد بیشتری به حساب خزانه واریز می‌کنیم. این قسمت را مسئولین پذیرفته‌اند که اگر با این مسئله بورس حل نشود، دستور ویژه‌ای برای پرداخت صادر می‌کنند که با آن مکانیسم برطرف شود.
پس در حال حاضر چالشی در ادامه این راه وجود ندارد؟
در حال حاضر دو نوع تخریب در حال روی دادن است که کمی نگران‌مان می‌کند. اول اینکه بعضی دوستان در نفت هستند که تلاش می‌کنند به مسئولین القا کنند که بخش خصوصی نمی‌‌تواند این کار را انجام دهد. یکی هم کسانی هستند که معتقدند با واگذاری این کار به بخش خصوصی رانت ایجاد می‌شود. در بخش اول تلاش می‌کنیم با اثبات عملیات این کار را انجام دهیم. در بخش دوم با درخواست مختصر درآمد بدون اینکه دخل و تصرفی داشته باشیم، نیت‌مان را نشان دهیم.
نگرانی ما این است که اروپا و آمریکا به هیچ وجه نمی‌خواهند بخش خصوصی چنین مسئولیتی را به‌عهده بگیرد و تلاش می‌کنند با شناسایی کردن، مانع ایجاد کند. نگرانی ما این است که موقع تحویل دادن کمی اذیت شویم اما خوشبختانه با پشتیبانی مدیران کشور و اینکه به هر حال اراده کار بر انجام است و همه مصمم هستند که این اتفاق بیفتد، فکر می‌کنم از این موانع عبور کنیم و نتواند برای ما ایجاد مشکل کند.
در مسائل بین‌الملل نکته‌ای هست که نیاز به تاکید داشته باشد؟
صحبت آخر من بحث قوانین غرب است. در بخش نفت فقط موضوع تحریم مطرح نیست. خیلی‌ها از تحریم‌های بیرونی که کار روانی می‌کنند، می‌ترسند. خیلی از شرکت‌ها بودند که در خارج از کشور نماینده داشتند و به‌واسطه تحریم‌ها که ربطی به آنها ندارد، تعهدات‌شان را اجرا نمی‌کنند. من معتقدم که دولت باید یکسری وکلای بین‌المللی را جمع‌آوری کند و تشکلی را به آنها بدهد تا از حق و حقوق شرکت‌هایی که در این قسمت صدمه می‌خورند دفاع کند. اگر این بخش فعال شود، فکر می‌کنم کسی به راحتی جرات نکند چیزی را که تحریم نیست، تصمیم به تحریم بگیرد، قراردادها را لغو کند و به نوعی از زیر بار مسئولیت خارج شود. این به نفع همه خواهد بود.
مشاهده صفحه اصلی روزنامه