عضو شوراى عالى بورس با اعلام کلیاتى از دستورالعمل اولیه معاملات گواهى ارزى در بورس، مکانیزم عرضه و تقاضا و نحوه مبادله گواهى صرافى و بانک ها را در بورس توضیح داد و گفت : معاملات فیزیکى در بورس ارز نداریم.
شوراى عالى بورس هم به عنوان بالاترین نهاد تصمیم گیر و سیاست گذار بازار سرمایه کشور،تلاش هاى زیادى کرده تا این بورس راه اندازى شود. به همین منظور ضمن هماهنگى با بازوى هاى اجرایى بازار سرمایه و بانک مرکزى، به مانند تشکیل سایر بورس ها دستورالعملى براى انجام معاملات گواهى ارزى در بورس تهیه کرده است، اما هنوز این دستورالعمل به تایید نهایى نرسیده و ممکن است با اصلاحات و تغییراتى مواجه شود.به گزارش اعتبار ، در این رابطه محمدرضا پور ابراهیمى که علاوه بر عضویت در شوراى عالى بورس، نماینده مردم کرمان در مجلس و نایب رئیس کمیسیون اقتصادى هم هست و بحث بورس ارز را همزمان در مجلس پیگیرى مى کند با تاکید بر اینکه دستور العمل مربوطه هنوز تایید نهایى نشده ، کلیاتى از این دستور العمل را اعلام کرد تا ضمن فرهنگ سازى ، زمینه آمادگى بیشتر بازیگران بورس ارز فراهم شود.
این گفت وگو را در ادامه مى خوانید:
چشم انتظار همگامى بانک مرکزى و سایر بازیگران اصلى آخرین وضعیت بورسى براى معاملات گواهى ارزى چگونه است؟
با توجه به اهمیت ارز در مبادلات اقتصادى کشور و لزوم ایجاد تعادل در آن،مسئولان نظام تلاش هاى زیادى کرده اند تا این بورس هر چه زودتر راه اندازى شود.به همین منظور مدیران بازار سرمایه همه مقدمات و زیر ساختارهاى لازم مانند نرم افزار معاملاتى را فراهم کرده اند.کارگزاران هم آمادگى کامل دارند.
در این میان کمیته ارزى مشترک دولت، مجلس و بورس براى ساماندهى معاملات ارز در کشور جلسه اى را در ۱۷ مرداد برگزار کرد تا استفاده از گواهى ارزى بررسى شود.در آن جلسه مقرر شد به دلیل مکانیزم هاى کارآمد بازار سرمایه، معاملات این ابزار جدید در بورس اوراق بهادار تهران انجام شود تا براى بازیگران آن محیطى عادلانه و شفاف ایجاد شود.
فقط اعلام نظر نهایى و موافقت و همکارى بانک مرکزى باقى مانده که انتظار مى رود ظرف روزهاى آینده این نهاد هم رسما« و عملا» وارد میدان شود تا بورس ارز آغاز به کار کند.
اما به جز بانک مرکزى باید صادرکنندگان و واردکنندگان ارز به همراه سازمان توسعه تجارت و صرافى ها هم حضور داشته باشند.
بله. این گروه ها نقش مهمى در توسعه این بازار جدید دارند،اما موتور محرکه و بازیگر اصلى بورس ارز بانک مرکزى است و با ورود آن سایر بازیگران حضور خواهند داشت.
بورس فقط میزبان مبادلات غیر فیزیکى ارز
از قرار معلوم دستور العملى هم براى معاملات گواهى ارزى در بورس توسط شوراى عالى بورس تهیه شده است. آیا این دستور العمل نهایى و آماده استفاده است؟
بله ولى هنوز نهایى نشده و ممکن است با تغییرات و اصلاحاتى مواجه شود. چون در کمیسیون فرعى شوراى عالى بورس تصویب شده است.
آیا در بورس ارز فقط گواهى ارزى داد و ستد خواهد شد و امکان معامله فیزیکى ارز وجود ندارد؟
دستورالعملى که تهیه شده فقط شامل مبادلات غیر فیزیکى ارز آن هم با منشاء غیر از فروش نفت خام است.بنابراین در بورس ارز امکان داد و ستد خود ارز وجود نخواهد داشت و کماکان توسط صرافى ها انجام خواهد شد،اما این مبدایى براى قیمت ارز خواهد بود. این درحالى است که گواهى ارزى توسط بانک یا صرافى هاى تائید شده صادر مى شود و قابل داد وستد در بورس ارز است.
مکانیزم عرضه و تقاضا در بورس ارز چگونه تعریف شده است؟
در این بورس مراجع ذى صلاحى چون سازمان توسعه و تجارت براى واردات کالا که مسئولیت اعلام تقاضاى خریداران مجاز ارز به بورس را به عهده دارند، مرجع اعلام تقاضا خواهند بود.
مراجع صادر کننده گواهى ارزى هم بانک یا صرافى هستند که طبق ضوابطى مشخص گواهى ارزى صادر مى کنند.
همچنین صادرکنندگان کالا و خدمات و اشخاص حقوقى یا حقیقى دارنده ارز از طریق در اختیار گذاشتن یا سپرده کردن ارز خود نزد بانک یا صرافى،مى توانند با ارایه مستنداتى چون منشا و مقصد ارز، نوع و حجم ارز مورد عرضه و تکمیلى فرم تایید شده توسط سازمان بورس، گواهى ارزى بگیرند.
در این میان بانک یا صرافى پس از کنترل ارز فروشنده و اخذ تعهدات لازم اقدام به صدور گواهى ارزى براى فروشنده کرده و اطلاعات گواهى ارزى صادره را به شرکت سپرده گذارى مرکزى ارسال مى کند.صدور گواهى ارزى به منزله تعهد مرجع صادر کننده گواهى ارزى مبنى بر تحویل ارز در چارچوب ضوابط و شرایط مندرج در گواهى ارزى است.
در طرف تقاضا هم وارد کنندگان کالا با ارائه ثبت سفارش و استفاده کنندگان خدمات خارجى مى توانند با اعلام مشخصات و حجم خرید اقدام به خرید گواهى ارزى در بورس کنند. این درحالى است که آن دسته از گواهى هاى ارزى که اطلاعات آنها تا ساعت ۱۴ هر روز به سپرده گذارى مرکزى ارسال شود، قابلیت معامله در روز بعد را دارند.
کارگزاران داراى مجوز در بورس هم مى توانند تا حداکثر حجم اعلامى توسط مرجع اعلام تقاضا ،از خریداران سفارش دریافت کرده و در سامانه معاملات ثبت کنند.
سفارش خرید گواهى ارزى هم با نام بوده و انجام معاملات با استفاده از کد خرید گواهى مجاز نیست.
تعیین دامنه نوسان و نحوه تسویه
آیا در بورس ارز مانند بورس اوراق بهادار و فرابورس مواردى چون دامنه نوسان ، نماد و گره معاملاتى اعمال مى شود؟
بله.طبق فصل سوم دستورالعمل اولیه، بورس ضمن تعیین نمادهاى معاملاتى مختلف براى ارز صادر کنندگان و وارد کنندگان، دامنه نوسان روزانه قیمت گواهى ارزى را تعیین مى کند تاصرفا در بازار عادى معاملات اوراق بهادار داد و ستد
شود.
فروش مجدد گواهى ارزى خریدارى شده در بورس هم به تشخیص سازمان بورس آن هم به شرطى که امکان معامله واقعى توسط خریدار محقق نشود، امکانپذیر است.
یکى از حوزه هاى بسیار مهم بورس ها مربوط به تسویه و اتاق پایاپاى است. آیا در راه اندازى بورس ارز هم مقرراتى براى این حوزه تعریف شده است؟
فصل چهارم دستورالعمل موجود و سه ماده آن مربوط به همین موضوع است. به این ترتیب که پس از تائید معاملات گواهى ارزى توسط بورس، تا ۲۴ ساعت پس از انجام معاملات، نتایج داد و ستد گواهى ارزى به مرجع صادر کننده و مرجع تایید تقاضا اعلام مى شود.سپس۷۲ ساعت پس از انجام معاملات در بورس،معاملات گواهى ارزى براساس مقررات تسویه و پایاپاى در سپرده گذارى مرکزى و در سطح کارگزار تسویه مى شود ولى وجوه عرضه کننده تا اعلام مرجع صادر کننده گواهى ارزى مبنى بر تحویل ارز به خریدار، نزد سپرده گذارى باقى مى ماند.
خریدار هم طبق دستورالعمل پس از انجام معامله، جهت انتقال و تحویل ارز در مقصد ارزى به مرجع صادر کننده گواهى ارزى مراجعه مى کند تا مرجع صادر کننده گواهى ارزى هم اقدام به انتقال و تحویل ارز کند.
در این میان مرجع صادر کننده گواهى ارزى یا راسا« و یا با استفاده از خدمات سایر بانک ها یا صرافى ها، اقدام به انتقال و تحویل ارز به خریدار خواهد کرد و در چارچوب نرخ هاى مصوب اقدام به اخذ کارمزد انتقال و تحویل ارز در مقاصد ارزى تعیین شده مى کند.
هزینه هاى اضافى انتقال و تحویل ارز در مقاصد مورد نظر خریدارى براساس قوانین مرجع صادر کننده گواهى ارزى و خریدار دریافت خواهد شد.
همچنین خریدار جهت انجام امور نقل و انتقال ارز موضوع گواهى ارزى، قراردادى را براساس فرمت استاندارد با مرجع صادر کننده گواهى ارزى منعقد مى کند.در این قرارداد مسئولیت خریدار و مرجع صادر کننده گواهى ارزى در مواجهه با مخاطرات احتمالى نقل و انتقال وجوه و همچنین هزینه هاى احتمالى تحویل ارز در مقاصد مورد نظر خریدار، مشخص مى شود.
مرجع صادر کننده گواهى ارزى پس از تحویل ارز به خریدار، پایان فرآیند تحویل ارز را به سپرده گذارى مرکزى اعلام مى کند تا براساس آن وجوه مربوط به معامله پس از کسر کارمزدهاى متعلقه به حساب کارگزار فروشنده منظور شود. کارگزار فروشنده نیز پس از کسر کارمزدهاى خود، خالص وجوه را به حساب فروشنده منظور مى کند.
تعیین کارگزاران توسط سازمان بورس
آیا همه ۱۰۸ کارگزار فعال در بورس هاى اوراق بهادار و کالایى مى توانند در معاملات گواهى ارزى حضور داشته باشند؟
خیر.تعیین کارگزاران مجاز به انجام معامله گواهى ارزى و همچنین حدود فعالیت شان توسط هیئت مدیره سازمان بورس مشخص مى شود. در این میان هر کارگزار مجاز باید سر فصل جداگانه اى در دفاتر خود ایجاد و اطلاعات معاملات گواهى ارزى را به تفکیک بانک یا صرافى و نام مشترى نگهدارى کند.
آیا مقررات دیگرى هم دراین دستورالعمل هنوز نهایى نشده وجود دارد؟
بله.طبق ماده ۲۰ دستورالعمل،سقف روزانه تقاضاهاى قابل ثبت در سامانه بورس براى کالاها و خدماتى که فهرست آن توسط مراجعه ذیصلاح تعیین مى شود، توسط سازمان بورس اعلام خواهد شد. همچنین در حالى استفاده از حقوق مالى مربوط به گواهى ارزى خریدارى شده، منوط به خرید آن در بورس خواهد بود که در صورت موافقت سازمان بورس،بانک ها با صرافى ها مى توانند بدون طى تشریفات صدور گواهى ارزى یا ثبت سفارش، در چارچوب در مقررات مربوط اقدام به معامله گواهى ارزى کنند.
با این اوصاف به نظر شما بورس ارز چه زمان راه اندازى خواهد شد؟
همانطور که پیش از این هم اعلام کردم ، بازار سرمایه به عنوان مهیا کننده بسترهاى لازم از آمادگى کاملى برخوردار است و فقط منتظر شروع اقدامات بانک مرکزى است تا در اولین فرصت حتى هفته آینده این بورس شروع بکار کرده و در آینده اى نه چندان دور بتواند موجب حذف رانت و بازار کاذب سرمایه گذارى، شفافیت کامل ، کاهش قیمت ارز و در نهایت تورم شود.