گلوله‌های نفتی به سواحل گیلان رسیدند

 نفت خام یا نفتی که به طور تصادفی از تاسیسات، دکل‌های نفتی، لوله‌ها، تانکرها و ... وارد دریا می‌شود، در اثر عوامل جوی و تابش خورشید و تبخیر اجزای سبک‌تر، تغلیظ شده و حالتی قیرگونه به خود می‌گیرد که جریان باد و امواج آنها را به صورت توده درآورده و به ساحل می‌راند.

معمولا رویت گلوله‌های نفتی یا تاربال در سواحل از اولین هشدارهای بروز آلودگی نفتی بوده و اهمیت آن به سبب همین هشداردهندگی است. ماندگاری تاربال نیز در سواحل، تابع عوامل مختلفی از جمله نوع و جنس ساحل است. این توده‌ها نسبت به تغییرات جوی مقاومند و گاه ممکن است با لایه‌ای از ماسه پوشیده شده و از دید خارج شوند.

در عین حال تاربال در برابر آفتاب تبدیل به توده‌ای چسبناک می‌شود که در صورت چسبیدن به هر جسم ثانوی اعم از کفش یا پا و بدن شناگران، جداسازی آن بسیار دشوار است و به همین دلیل، اغلب موجب نگرانی پلاژداران، به ویژه در فصل تعطیلات و شنا می‌شود.

دکتر کریم ثابت رفتار مدرس دانشگاه و عضو گروه پژوهشی آمایش سرزمین گیلان در این باره گفت: گلوله‌های نفتی ناشی از آلودگی‌های هیدورکربنی دریای خزر است که معمولا از سواحل کشور آذربایجان وارد دریای خزر میشود و پس از مدتی فشرده شده و پس از سنگین شدن به کف دریا می‌روند، این گلوله‌های نفتی برای آبزیان دریای خزر خطری بالقوه محسوب می‌شوند.

وی افزود: کمبود اکسیژن از جمله آثار گلوله‌های نفتی در دریای خزر است که به دریا و تالاب‌ها آسیب جدی می‌رساند. این مدرس دانشگاه با تاکید بر اینکه هرچه زودتر باید گلوله‌های نفتی را از سواحل استان جمع‌آوری کنیم تا به کف دریا نرسند، خاطرنشان کرد: ماندگاری گلوله‌های نفتی در سواحل گیلان صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست دریای خزر وارد می‌کند و اکوسیستم سواحل استان را نیز به خطر می‌اندازد.

ثابت رفتار اظهار کرد: اگر گلوله‌های نفتی قبل از جمع آوری به کف دریا برسند جمع‌آوری آنها از دریا بسیار مشکل‌تر خواهد بود و مخاطرات این گلوله‌ها از 20 درصد به بیش از 50 درصد خواهد رسید. وی تصریح کرد: تلفات پرندگان آبزی از جمله باکلان‌ها و کاکایی‌ها از جمله خسارت‌های ثانویه ناشی از آلودگی گلوله‌های نفتی در دریای خزر است و اتفاقات ناگوارتری برای دیگر آبزیان نیز رخ خواهد داد.

در تابستان سال 88 نیز حجم عظیمی از تاربال‌ها به میزان 14 تن به سواحل گیلان رسیده بود که به طور کامل توسط اداره کل بنادر و دریانوردی گیلان جمع آوری شد. اما آنچه در این مورد در خور توجه است، لزوم اقدام کشورهای منطقه در خصوص پیشگیری این موارد است. در حال حاضر تمامی کشورهای حوزه دریای خزر، کنوانسیون تهران (حفاظت از محیط زیست دریای خزر) را پذیرفته‌اند و متعهد به انجام اقداماتی برای مقابله با پدیده آلودگی نفتی هستند. وجود تاربال‌ها در سواحل تنها یک نشانه است که باید جدی گرفته شود تا تجارب ناخوشایند بروز آلودگی نفتی در این دریاچه، کشورهای منطقه را غافلگیر نکند.