درهفته ای که سپری شد چنداتفاق مهم در عرصه اقتصادی کشور رخ داد یکی آغاز به کار مرکز مبادلات ارزی بود و دیگری اعلام خبر سناریوی ارزی دولت برای افزایش میزان یارانه نقدی که واکنشهای زیادی را به همراه داشت.
به گزارش خبرنگار مهر، مرکز مبادلات ارزی که از روز یکشنبه به صورت آزمایشی کار خود را آغاز کرد، از روز دوشنبه به صورت یکپارچه در سراسر کشور عملیاتی شد.با اجرای این طرح، همه دارندگان و متقاضیان ارز با مراجعه به این مرکز می توانند ارز خود را عرضه و متقاضیان نیز ارز خود را تأمین کنند. مبنای نرخ عرضه ارز در مرکز مبادلات ارزی 2 درصد کمتر از میانگین نرخ بازار غیررسمی است.
درحقیقت دولت با راه‌اندازی اتاق ملاقات دارندگان و متقاضیان ارز تلاش دارد تا آرامشی را در بازار ایجاد کند، اما آیا این آرامشی قبل از طوفان است یا به صورت واقعی قرار است قیمت افسارگسیخته ارز در بازار کنترل شود. بلاتکلیفی در بازار ارز هم همانند سریال‌های ایرانی، داستانی پر کش و قوس دارد که ممکن است در قسمت آخر آن، بدون هیچ نتیجه‌ای پرونده ماجرا بسته شود. این تجربه حداقل در ماههای گذشته به دفعات تکرار شده است و هر روز با شروع قسمتی دیگر از این سریال، داستانی جدید شروع می‌شود که در آن، افراد زیادی به نقش‌آفرینی می‌پردازند؛ از رئیس‌جمهور و معاونش تا وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس‌کل بانک مرکزی و وزیر صنعت، معدن و تجارت.
با توجه به زمان‌بر‌بودن مراحل اجرای تامین ارز واردکنندگان کالا، اجرای این طرح موجب شده است تا تمام اقدامات مورد نیاز در این فرآیند در یک مکان واحد به انجام برسد، بنابراین در این مرکز همه دست اندرکاران از جمله نماینده بانک مرکزی ، وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانکهای عامل برای ارائه خدمات متمرکز، مستقر شده‌اند.
ضمن اینکه همین افراد در بخش دیگری از برنامه‌های خود برای ساماندهی بازار ارز، تصمیم گرفتند که گرد هم بیایند و اتاقی تشکیل دهند که محلی برای ملاقات دارندگان و متقاضیان ارز باشد. این خبر همچون خبرهای دیگر از جمله بمب ارزی، راه‌اندازی بورس ارز، فروش ارز به قیمت 2 درصد زیر نرخ بازار و سایر اخباری که از دی ماه سال گذشته در رابطه با بازار ارز از سوی دولت منتشر شده است، حرف و حدیث‌های بسیاری را در محافل خصوصی و تجاری مطرح کرد.
تجار و تولیدکنندگان که دیگر از سیاستهای ارزی دولت ناامید شده‌اند، البته چاره‌ای ندارند که منتظر بمانند و ببینند که دولت این بار قرار است که در اتاق معاملات ارز میان دارندگان و فروشندگان چگونه رفتار کند. برخی از آنها از سیاستهای پی در پی دولت که هیچ یک هم به نتیجه قطعی و سرانجام نمی‌رسد، در بازار ارز شکایت دارند و معتقدند که نباید دولت بازار ارز را با تصمیمات ناپخته خود برهم بریزد، کاری که البته چند ماهی است که به عادت برای بانک مرکزی و وزارتخانه‌های تولیدی تبدیل شده است.
اما نکته اساسی در راه‌اندازی اتاق ملاقات دارندگان و متقاضیان ارز این است که طرف دارنده ارز چه کسی است، آیا دولت و بانک مرکزی مسئولیت این امر را به عهده خواهند داشت و یا اینکه صندوق توسعه ملی وارد عمل خواهد شد؛ یا شاید هم صادرکنندگان و هر کسی که تا به حال ارز خریداری کرده و هم اکنون می‌خواهد به قیمت مناسبی آن را به فروش رساند؟
در عین حال، بیم این وجود دارد که اتاق ملاقات دارندگان و متقاضیان ارز باز هم محلی برای سوداگری و معاملاتی شود که نه تنها به بازار کمکی نمی‌کند، بلکه شرایط را به لحاظ قیمتی و کنترلی سخت‌تر از قبل می‌کند.
شیوه و سازوکار مبادله ارز میان دارندگان و متقاضیان به چه صورت خواهد بود؟ آیا آنها چمدان ارز خود را به دست گرفته و در این فضا به کار مبادله می‌پردازند و یا اینکه بانک عاملی که قرار است بانک مرکزی معرفی کند، این کار را به عهده خواهد داشت؟ امنیت مبادله ارز را چه کسی تضمین می‌کند و اینکه اولویت‌های 3 تا 5 چگونه اولویت بندی خواهند شد؟ سرانجام افزایش درآمد بانک مرکزی و صندوق توسعه ملی که ارز خود را با قیمت 2 درصد زیر قیمت بازار خواهند فروختد، چه خواهد شد؟؛ اینها سئوالاتی است که به نظر می‌رسد بانک مرکزی به جای سکوت باید به آن پاسخ صریح و روشن و در کوتاهترین زمان ممکن داشته باشد.
هزار تومان یارانه نقدی ارزی/ یارانه نقدی چگونه 3برابر می‌شود؟
ایده‌ای "اقتصادی-سیاسی" در برخی زیرمجموعه‌های دولت مطرح است که درصورت نهایی شدن آن، یارانه ماهانه نقدی 90 هزار تومانی به ازای هر ایرانی از محل آزادسازی نرخ ارز اختصاص خواهد یافت.
این روزها که آشفته بازار ارز خبرساز شده است، از برخی محافل دولتی خبر می‌رسد که ایده‌هایی برای چند برابر کردن یارانه نقدی مطرح است.
یکی از این ایده‌ها که حتی بالاترین مقامات اقتصادی دولت نیز آن را آنالیز کردهاند، نسخه جدید ارزی یارانه نقدی است. براساس این ایده و درصورت نهایی شدن، مابه‌التفاوت نرخ ارز مرجع - 1226 تومان- و نرخ بازار آزاد (حدود 2400 تومان) از محل آزادسازی نرخ ارز به مردم پرداخت خواهد شد.
برهمین اساس، برخی مقامات اقتصادی دولت محاسبه کردهاند که از محل آزادسازی نرخ ارز ( ارز تک نرخی بالای 2226 تومان)، سهم هر ایرانی از این محل سالیانه بیش از یک میلیون تومان و ماهیانه حدود 90 هزار تومان خواهد بود.
حال، اگر یارانه نقدی موجود (45 هزار و 500 تومان) را با این یارانه جدید ارزی (90 هزار تومان ) جمع کنیم، بیش از 140 هزار تومان می‌شود. در واقع وعده محمود احمدی نژاد رئیس جمهور برای سه برابر کردن یارانه نقدی با این ایده "اقتصادی-سیاسی" نیز محقق خواهد شد.
برخی مقامات اقتصادی کشور اخیرا در برخی نشست‌هایشان برای آماده سازی افکار عمومی، این ایده "اقتصادی-سیاسی" را به صورت پرسش مطرح کردهاند: چرا نباید مابه التفاوت نرخ ارز 1226 تومان و بازار (حدود 2400 تومان) را به بیت‌المال برگردانیم و آن را به مردم ندهیم؟
این مقامات اقتصادی گفته‌اند: حساب سرانگشتی ما نشان می‌دهد که اگر از فروش هر ارز 1226 تومانی با نرخ آزاد فقط 1000 تومان به خزانه واریز شود، سالیانه بیش از 1 میلیون تومان و ماهیانه حدود 90 هزار تومان نصیب هر ایرانی می‌شود.
گفته می شود رئیس جمهور، وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس کل بانک مرکزی و برخی اعضای سیاسی دولت در جریان این ایده "اقتصادی-سیاسی" قرار دارند.
براین اساس بلافاصله گمانه زنی ها و مصاحبه ها دررابطه با این خبر آغاز شد و این چنین، سناریوی افزایش 3 برابری یارانه، به تیتر اول روزنامه های صبح یکشنبه تبدیل شد. این واکنش ها کمتر از 24 ساعت بعد، با اظهارنظر رسمی وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره سناریوی جدید اقتصادی دولت رنگ واقعی به خود گرفت. مهدی غضنفری گفته: طرح‌ها و سناریوهای مختلفی در دولت برای افزایش مبلغ یارانه نقدی مطرح است که این موضوع هم یکی از سناریوهاست ولی هنوز به جمع بندی نهایی نرسیده است. اما دیری نپائید که روابط عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به تکذیب سخنان وزیر کرد!
مجلس، مخالف اصلی
خبر سناریوی دولت، بیشتر از هرکسی، مجلسی ها را به واکنش های تند واداشت. به ویژه اعضای کمیسیون های اقتصادی و برنامه و بودجه مجلس که این طرح را سبب افزایش وحشتناک تورم می دانند. در خط مقدم این مخالفت ها هم مثل همیشه جدی ترین منتقدان سیاست های اقتصادی دولت، یعنی «احمد توکلی» و «الیاس نادران» قرار گرفتند.
توکلی در گفتگویی که به عنوان تیتر اول چند روزنامه نیز مورد استفاده قرار گرفت، سناریوی «یارانه ارزی» را «خیانت به مردم» خوانده و گفته : پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز مرجع - 1226 تومان- و نرخ بازار آزاد (حدود 2400 تومان) از محل آزادسازی نرخ ارز به مردم در قالب یارانه، غیرقانونی و خیانت به مردم است.
مشابه این اظهارات، از سوی الیاس نادران هم مطرح شده است. نادران در نطق میان دستور امروز یکشنبه اش در صحن علنی مجلس گفته: توزیع یارانه ارزی و افزایش حجم نقدینگی با هر قصدی که انجام شود اگر خیانت فاعلی نباشد حتماً خیانت فعلی است و آثار خیانت باری را بر اقتصادی ملی ما تحمیل خواهد کرد.
دامنه واکنش ها به جلسه ماهانه جامعه اسلامی مهندسین هم کشیده شد. جایی که «محمدرضا باهنر» در آن، به سناریوی اقتصادی دولت پرداخت و گفت: به شدت مخالف طرح یارانه ارزی هستیم. این طرح اگر عملی شود به شدت برای جامعه مشکل ایجاد می کند مرحله دوم هدفمندی متوقف شد که بسیاری از مشکلات گردش سریع پول و افزایش نقدینگی ناشی از این بود و حالا با یارانه ارزی مشکلات جدید به وجود خواهد آمد.مجلس باید مواظبت کند تا جلوی اعمال غیر معمول و خلاف قانون دولت را بگیرد.
سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس، نائب رئیس این کمیسیون و موسی الرضا ثروتی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز در اظهارات مشابهی به شدت با این طرح دولت مخالفت کردند و آن را عامل افزایش شدید تورم خواندند. این نمایندگان مجلس همچنین وعده دادند در صورت جدی تر شدن این سناریو، با ابزار قانونی جلوی تصویب آن در مجلس را خواهند گرفت.
سناریویی برای جیب خانوارها
پرداخت یارانه از مابه التفاوت قیمت ارز و بازار، جدیدترین سناریوی اقتصادی دولت است. سناریویی که به گفته کارشناسان اقتصادی قراراست ماموریتش زدن یک تیر و چند نشان باشد. هم دست دولت را برای افزایش نرخ ارز باز بگذارد و هم جیب خانوارهای ایرانی را از یارانه های 3 برابر شده پرکند تا به باور دولتمردان چرخ اقتصاد کشور بهتر بچرخد. اقتصادی که به گفته معاون اول رئیس جمهور، هفدهمین اقتصاد برتر دنیاست.
آغاز دور جدید احضار و دستگیری اخلالگران ارزی
از سویی دیگر خبرها و گزارشها از آغاز دور جدید احضار و دستگیری اخلالگران ارزی حکایت دارد. پرونده جدید ارزی تشکیل شده در بازپرسی مجتمع ویژه مفاسد اقتصادی و دادسرای شهید مقدس (اوین) این روزها و هفته‌ها شاهد رفت و آمد و احضار و بازداشت برخی از اخلالگران ارزی است.
در همین حال، احتمال احضار برخی مسئولان نظارتی بانک مرکزی برای بررسی جزئیات بیشتر این پرونده وجود دارد.
دکتر محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری چندی پیش در گفتگوی زنده تلویزیونی پس از خبر سراسری ساعت 21 خبری کوتاه از دستگیری اخلال کنندگان بازار ارز اعلام کرد.
وی گفت: مقدار زیادی از مشکلات بازار ارز ناشی از آن بود که باندهای داخلی فقط برای اهداف سیاسی و اقتصادی وارد شدند. خودشان از یک طرف بازار ارز را به هم ریختند و از یک طرف دولت را متهم کردند و به دولت فحش دادند.
سردار سرلشگر پاسدار محمد علی جعفری فرمانده کل سپاه پاسداران هم اخیرا با اشاره به آشفتگی و نوسانات اخیر بازار سکه و ارز، گفته است: سپاه کمک می کند تا عوامل پشت پرده این اتفاقات و اخلال در بازار شناسایی و دستگیر شوند.
رکوردشکنی بورس
روز گذشته شاخص بورس اوراق بهادار تهران با جهش 2.5 درصدی و افزایش 692 واحدی برای نخستین بار به عدد 28 هزارو 132 واحد رسید. همچنین بازار سرمایه موفق به ثبت بزرگترین رکورد در طول حیات 46 ساله خود شد بطوریکه ارزش بازار سرمایه به 127 هزار میلیارد تومان رسید.