فعالان بازار نفت درباره استفاده سیاسی عربستان از سلاح صادرات نفت برای حل و فصل چالش ناپدید شدن یک خبرنگار عربستانی، نگران هستند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اوپکس به نقل از شبکه سی ان بی سی، پس از صدور یک بیانیه خشمگینامه از سوی عربستان که برخی آن را به عنوان تهدید این کشور مبنی بر استفاده از نفت به عنوان سلاحی برای حل‌وفصل بحران ناپدید شدن جمال خاشقچی به شمار می‌آورند، بازار نفت ملتهب شده است.
مسئله این است که آیا عربستان، همانند تحریم نفتی عربی در دهه ۱۹۷۰ میلادی، آن اقدام کم سابقه را انجام خواهد داد.
بی‌گمان، دولت کنونی عربستان به دلیل اتهام‌های مربوط به صدور دستور ربودن خاشقچی که یک روزنامه‌نگار عربستانی فعال در روزنامه واشنگتن پست بود، با واکنش‌هایی بی‌سابقه رو‌به‌رو شده است. ترکیه اعلام کرده که باور دارد مأموران عربستانی خاشقچی را در کنسولگری این کشور در استانبول، دستگیر کرده و او را به قتل رسانده‌اند. عربستان این اتهام‌ها را رد می‌کند.
این رسوایی سبب شده است شرکت‌ها، افراد بانفوذ و رسانه‌ها از حضور در یک همایش جذب سرمایه‌گذاری در عربستان، انصراف دهند. آمریکا و کشورهای اروپایی هشدار داده‌اند که اگر مشخص شود عربستان در پس قتل احتمالی خاشقچی باشد، عربستان را مجازات خواهند کرد.
این هشدارها سبب شده است عربستان واکنشی تند نشان دهد. این واکنش، به دلایل زیر، بازار نفت را ملتهب کرده است.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، هشدار داد که اگر اتهام‌های یاد شده ضد عربستان درست باشد، عربستان با «مجازات‌هایی شدید» رو‌به‌رو می‌شود. این مسئله پس از آن مطرح شد که نمایندگان کنگره آمریکا، احتمال اعمال تحریم ضد افراد عربستانی را مطرح کردند.
روز بعد از این سخنان ترامپ، رسانه‌های رسمی عربستان بیانیه‌ای منتشر کردند که طبق آن، عربستان هرگونه تهدید تحریم اقتصادی، فشار سیاسی یا اتهام‌های نادرست را رد می‌کند و هر اقدامی را با اقدامی شدیدتر پاسخ می‌دهد. اشاره به این که «اقتصاد عربستان نقشی بانفوذ و حیاتی در اقتصاد جهانی دارد»، بسیاری از فعالان بازار را نگران کرد. برخی، این اشاره را به عنوان تهدیدی مبنی بر خودداری عربستان از عرضه نفت و در نتیجه افزایش قیمت نفت، تلقی کردند.
چند ساعت بعد، سفارت عربستان در آمریکا توضیحی درباره این بیانیه صادر و از کسانی که در نتیجه‌گیری شتاب نمی‌کنند، قدردانی کرد.
قیمت نفت در آغاز معاملات روز دوشنبه (۲۳ مهرماه) افزایش یافت، اما پس از آن که ترامپ اعلام کرد با پادشاه عربستان صحبت کرده و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا را به عربستان اعزام کرده است، رشد قیمت‌ها مهار شد. ترامپ همچنین این احتمال را مطرح کرد که قاتلان خودسر ممکن است مسئول ناپدید شدن خاشقچی باشند.
عربستان روزانه ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کند که معادل ۱۰ درصد از تقاضای جهانی نفت است. این کشور روزانه حدود ۷ میلیون بشکه نفت صادر می‌کند. یکی از دلایل اهمیت تولید نفت عربستان، این است که دولت ترامپ قصد دارد ضد صادرات نفت ایران تحریم وضع کند. عربستان یکی از معدود کشورهای عضو اوپک است که ظرفیت مازاد تولید نفت دارد. آمریکا برای مهار رشد قیمت نفت به دلیل سیاست‌های ضدایرانی خود، روی کمک عربستان حساب می‌کند.
ابهام درباره پیامدهای تحریم‌های ضد ایرانی و نگرانی درباره توانایی عربستان برای جبران کمبود عرضه نفت، سبب شد قیمت نفت در هفته گذشته به بالاترین حد در چهار سال اخیر برسد.
در دوران حکومت سلمان بن عبدالعزیز و ولیعهد او، محمد بن سلمان، عربستان با رویکرد گستاخانه خود در سیاست خارجی، جهان را متحیر کرده است. در ماه اوت امسال، کریستیا فریلند، وزیر امور خارجه کانادا، از عربستان خواست فعالان حقوق زنان را آزاد کند. عربستان در واکنش، سفیر خود را از کانادا فرا خواند و دیپلمات‌های ارشد کانادا را از عربستان اخراج کرد، تجارت جدید با کانادا را به حال تعلیق درآورد و دانشجویان عربستانی را وادار کرد از کانادا به عربستان باز گردند.
عربستان و امارات همچنین در ماه ژوئن سال ۲۰۱۷ میلادی ضد قطر تحریم وضع کردند و با وجود فشارهای بین‌المللی برای پایان دادن به تحریم‌های اقتصادی و سیاسی، عربستان و امارات همچنان این تحریم‌ها را حفظ کرده‌اند.
محمد بن سلمان همچنین در داخل عربستان، صدها عربستانی بانفوذ را دستگیر کرد. عربستان این دستگیری‌ها را به عنوان تلاشی برای مبارزه با فساد معرفی کرد، اما بسیاری از تحلیلگران باور دارند که این اقدام برای تقویت قدرت حامیان این کشور بوده است.
به طور خلاصه، باید دید که مسئولان عربستان در برابر مجازات‌های شدید، همانند تحریم‌های اقتصادی یا خودداری کنگره آمریکا از تأیید فروش سلاح به عربستان، چه واکنشی نشان می‌دهند.
جان کیلداف، کارشناس مؤسسه اگن کپتال، درباره واکنش شدید عربستان، گفت: فکر می‌کنم بعید است، اما همچنین فکر می‌کنم غیرممکن نیست.
چه مسئله‌ای عربستان را متوقف می‌کند؟
نخست این که استفاده از نفت به عنوان سلاح، ممکن است نتیجه معکوس داشته باشد. اگرچه قیمت بالای نفت می‌تواند به کشورهای تولیدکننده نفت همچون عربستان در کوتاه مدت کمک کند، افزایش هزینه‌ها، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، می‌تواند موجب کاهش تقاضا شود.
وزیران نفت کشورهای تولیدکننده نفت عضو و غیر عضو اوپک در ماه ژوئن این نگرانی را مورد توجه قرار دادند. پس از آن، قیمت‌ها به رشد خود ادامه داده‌اند و مصرف‌کنندگان عمده نفت، همچون هند، درباره افزایش قیمت نفت گلایه کرده‌اند و کارشناسان برجسته، برآورد خود را از رشد تقاضای نفت کاهش داده‌اند.
تامار اسنر، از مسئولان مؤسسه نزدک، اعلام کرد این اقدام همچنین می‌تواند سهم عربستان از بازار نفت را کاهش دهد.
وی گفت: عربستان به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت، بی‌گمان توانایی ایجاد شوک جدید قیمت نفت را با کاهش شدید تولید، در اختیار دارد. با این حال، فکر نمی‌کنم آنها در نهایت وارد این مسیر شوند، زیرا این کار رقیبان منطقه‌ای و تجاری آنها، یعنی ایران، صنعت شیل آمریکا و انرژی‌های تجدیدپذیر را تقویت می‌کند.
دومین مانع عربستان، این است که امکان دادن به رشد قیمت نفت به احتمال زیاد روابط عربستان با دولت آمریکا را تیره می‌کند. ترامپ که درباره قیمت بنزین در آمریکا پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای این کشور نگران است، بارها از اوپک خواسته است قیمت‌ها را مهار کند و به تازگی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل نیز این سخنان را تکرار کرده است.
افزایش قیمت بنزین در آمریکا قدرت خرید آمریکایی‌ها را تهدید می‌کند و امیدواری آنها به اقتصاد را کاهش می‌دهد.
در نهایت، اگر دیگر اعضای اوپک متوجه شوند که عربستان از سیاست‌گذاری نفتی برای دستیابی به امتیازهای سیاسی استفاده می‌کند، عربستان با خطر از دست دادن اعتبار خود رو‌به‌رو می‌شود.
هلیما کرافت، کارشناس بانک آر‌بی‌سی کانادا گفت: مسئله این است که آیا عربستان واقعا از سلاح نفت استفاده می‌کند؟ این کار شهرت عربستان به عنوان یک عرضه‌کننده پایدار و مطمئن نفت در بازارهای جهانی را خدشه‌دار می‌کند.