۵ میلیارد دلارتقلبی در بازار ایران؛ چگونه؟

افکارنیوز نوشت: به نقل از اقتصادایران آنلاین رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از ورود ۵ میلیارد دلار تقلبی در بازار ارز کشور خبر داد. وی در مورد منشأ تولید دلارهای تقلبی جدید، امکان چاپ آن در داخل را غیرممکن می داند و اظهار می دارد: «بی شک یک باند بین المللی بزرگ پشت ماجرای چاپ این دلارها هستند» به گفته وی« حتی کارشناسان بانک مرکزی هم از طریق تجربه و با کمک دست، دلارهای اصل را از تقلبی آن تشخیص می دهند». ارسلان فتحی پور در گفت و گو با اقتصادایران آنلاین گفت: شاهد ورود ۵ میلیارد دلار تقلبی در بازار کشور هستیم مردم باید توجه کنند که با خرید این گونه دلارها مال باخته نشوند. وی با اشاره به اینکه نوساناتی که چند وقت اخیر در بازار ارز کشور شاهد آن بوده ایم سود جویان را به تلاطم استفاده بشتر از این بازار انداخته است، افزود :دولت نیز باید با جدیت در این باره ورود پیدا کند و اقدام قانونی مناسبی در این باره صورت بگیرد. فتحی پور تاکید کرد: باید این موضوع به سرعت پیگیری شود افراد خاطی شناسایی شده و مجازات شوند مردم هم باید هوشیار باشند که در دام سوء استفاده گران قرار نگیرند. به گزارش اقتصادایران آنلاین این اما همه ماجرا نیست، مشکل بزرگتر این است که تقریبا کمتر کسی می داند چگونه می توان دلار تقلبی را تشخیص داد. طبق یک گزارش میدانی «هیچ کس از ناصرخسرو تا فردوسی دلار های تقلبی را نمی شناسد»چرا که به دلیل به کارگیری فناوری پیشرفته در جعل اسکناس های صددلاری جدید، تشخیص آن بسیار سخت و دشوار است.
روایت های قدیمی، کاربردهای امروزی
اما روایت یک خبرنگار با حضوردر استانبول سبزه میدان اینگونه است:دو برگ اسکناس صددلاری به دستم می دهد. می گوید: «اولی تقلبی و دومی واقعی است.» حال رویش را آن طرف می کند و در حالی که دستش را به سمتم گرفته می گوید: «یکی از آنها را به من بده.» اسکناس واقعی را به او می دهم. بدون آنکه نگاهی به آن بکند در حالی که با یک دست وسط آن را با ناخن لمس می کند کنار گوشش می برد. بعد از تقریباً ۳۰ ثانیه می گوید: «این صددلاری اصل است.» می پرسم از کجا متوجه می شوید؟ پاسخ می دهد: «این فوت کوزه گری فقط به تجربه به دست می آید. تجربه ای که دست کم باید ده سالی باشد.»
او که به قول خودش از قدیمی های حرفه خرید و فروش ارز است بیرون محوطه ترمینال پروازهای خارجی فرودگاه می ایستد و ارز خارجی خرید و فروش می کند. خودش می گوید : ۱۲ سالی هست که به این کار مشغول است. البته عمده مشتریان او و امثال او راکسانی تشکیل می دهند که حسب مورد به خارج از کشور رفته اند و مایل اند ارز مازاد خود را سریع تبدیل به ریال کنند و به ندرت پیش می آید که کسی از امثال او ارزخارجی بخرد.
گرفتاری در خارج
توزیع گسترده دلارهای تقلبی در بازار خطرات بسیاری به همراه دارد به طوری که گزارش های متعددی از ایرانیان بازداشتی در کشورهای مختلف به دلیل ارائه دلارهای تقلبی می رسد.
لذا عموم مردم با خرید این اسکناس ها از فروشندگان غیرمجاز، در هنگام مسافرت به خارج با مشکلات بسیاری از جمله بازداشت های طولانی مدت در کشورهای بیگانه مواجه می شوند.
مجازها
به سراق یکی ازقدیمی ترین و در عین حال مشهورترین صرافان دارای مجوز از بانک مرکزی می رویم. وقتی از او در مورد چگونگی تشخیص صددلاری اصل از تقلبی می پرسم کمابیش صحبت های فروشنده قبلی را تأیید می کند. او در ادامه می گوید:« وقتی حجم وسیعی از صد دلاری تقلبی در بازار سرریز شد، ما و عموم همکاران اقدام به خرید دستگاه شناسایی دلار تقلبی کردیم، اما دستگاه هم فقط در ۹۵ درصد موارد جوابگوست و گاهی مشاهده می شود که دلارهای تقلبی را رد می کند.» می پرسم مگر از جای معتبری دستگاه را تهیه نکردید؟ در پاسخ می گوید: «دلارهای تقلبی مانند اصلی ها هم نخ دارند و هم سایه. پس تنها به تجربه می توان به تقلبی بودن آن پی برد.» به دستگاه (که هم اندازه یک چاپگر کوچک است) اشاره می کند و ادامه می دهد: «این نمی تواند جای تجربه ما را پر کند». وی در مورد منشأ تولید دلارهای تقلبی جدید، امکان چاپ آن در داخل را غیرممکن می داند و اظهار می دارد: «بی شک یک باند بین المللی بزرگ پشت ماجرای چاپ این دلارها هستند و در حال محک زدن بازار ایران برای رد کردن آنها هستند». «به گفته وی حتی کارشناسان بانک مرکزی هم از طریق تجربه و با کمک دست، دلارهای اصل را از تقلبی آن تشخیص می دهند». بنابر اظهار وی دلارهای جدید آن قدر ماهرانه چاپ شده اند که حتی پاره ای از بانک های داخلی نیز امکان تشخیص آن را نیافتند و پس از ارسال آنها به سوئیس و اخذ تأییدیه متوجه تقلبی بودن آنها شدند. او در ادامه حتی از اغفال برخی از هم صنفان خود خبر داد که صددلاری های جاسازی شده در میان سایر دلارها را تشخیص نداده بودند و گفت: «در پاسخ به هوشیاری بازار ارز تهران در برابر جاعلان، آنها اقدام به جاسازی صددلاری در میان سایر ارزها می کنند.» بنا به گفته وی صددلاری تقلبی در میان دستفروشان کنار خیابان به وفور یافت می شود و شهروندان باید کاملاً مراقب باشند. این فعال قدیمی صنف صرافان درباره سایر ارزهای تقلبی بویژه یورو، امکان جعل اسکناس های درشت ۵۰۰ یورویی را کاملاً رد می کند و توضیح می دهد: «هر پانصد یورویی نزدیک به ۲ میلیون ارزش دارد و در حوزه اتحادیه اروپایی برای خرید با مبالغ بالا اغلب از کارت اعتباری و حواله استفاده می شود و به ندرت کسی به جز بانک چنین اسکناس درشتی را می پذیرد. پس اگر تقلبی باشد حتماً بانک از آن آگاه خواهد شد، اما اسکناس های خردتر یورو، امکان جعل بالاتری دارند. بویژه ۵۰ ، ۲۰ و ۱۰ یورویی که البته تعداد ۲۰ یورویی های تقلبی بیشتر از سایر اسکناس هاست.»
دردسرهای عمومی تر
شاید بسیاری از مردم که کشورهای اروپایی مقصد سفر آنها نیست در برابر توزیع ارزهای خارجی تقلبی بی تفاوت باشند، اما زائران بیت الله الحرام نیز از این قاعده مستثنا نیستند و توصیه می شود تا از ارز کشور سعودی یا کارت های اعتباری بانک های داخل (که اغلب در ATMها و POSهای عربستان فعال هستند) برای رتق و فتق امور مالی خود بهره گیرند. بویژه آنکه همراه داشتن دلار تقلبی در عربستان سعودی جرم است. چنین قانون سختگیرانه ای بی شک ایجاب می کند که دقت بیشتری در امور پولی حجاج صورت گیرد.
اعماق بازار غیررسمی
از میدان فردوسی و چهارراه استانبول پایین تر می رویم تا به بازار سکه و دلار سبزه میدان در شمال بازار تهران نیز سری بزنیم.این روزها حال و هوای خوبی ندارد.اینجا دلارفروشان کنار خیابان تمایل بیشتری به صحبت و گفت وگو دارند الته در قالب ناشناس. وقتی سراغ صددلاری تقلبی را می گیرم، یکی دو نفری اندوخته ها را رو می کنند. اولی ۲ تا صددلاری را کنار هم گرفته و می پرسد: «می تونی تشخیص بدی کدامشان اصل است؟» وقتی جواب منفی می شنود توضیح می دهد: «امضای دلارهای جعلی اغلب بزرگ تر ازکار درمی آید.» بنا به گفته او که همکارانش آقاصمد صدایش می کنند، خطوط نازک امضا در دستگاه های جعل اسکناس به علت ول کردن دستگاه بزرگتر می شود.»
توضیحات حرفه ای تر
یکی دیگر از همکارانش صددلاری دیگری دستم می دهد. با وجود این که خیلی وارد نیستم، ولی کاملاً مشخص است که کاغذ ضخیم تری دارد. می گوید: «تازه چرب تر از صددلاری معمولی است.» هرچه روی اسکناس ها دست می کشم تفاوتی مابین آنها نمی بینم. سرآخر می گوید: «برادر من، این کار بلدی می خواهد». با وجودی که اغلبشان سرووضع نامناسبی دارند ولی مشخص است که سعی می کنند خود را به روز نگه دارند. ازجمله آن که قیمت ارزهای معتبر را مرتب از بلومبرگ و سایت های داخلی رصد می کنند. حتی یکی از آنها اخبار بورس فلزات لندن را هم پیگیری می کند. دراین میان درد دل هایی هم دارند. یکی از آنها که موقرتر به نظرمی رسید، گفت: «آقا چرا بانک مرکزی و اصناف این دعوایشان را تمام نمی کنند. آخر چرا ما کار به این مهمی را باید گوشه خیابان انجام بدهیم. آخه چه کسی ۳ میلیاردتومان پول دارد که تو فردوسی سرقفلی بخرد. چرا دولت یک بازار ارز رقابتی برای ما ایجاد نمی کند. (جالب است که معنای رقابت در اقتصاد را هم می داند). این بازار رو درست کنن، نماینده بانک مرکزی هم وایسه بالاسر بازار. هم خیال مردم راحت می شه از خریدشون، هم صنف ما از بدنامی درمی آد! تو رادیو، تو تلویزیون هروقت می خوان یه آدم بد رو مثال بزنن به ما اشاره می کنن. آخه مگه ما چه مونه. اینو نگاکن (به یکی از همکارانش اشاره می کند)، ۳ تا خانواده رو نون می ده. این کجاش خلافکاره؟ تازه زبانشم فوله مثل شما درس خونده هم هست.»
منشأ دلارها از کجاست؟
بنابر اظهار فعالان بازار ارز دلارهای تقلبی که به تازگی در بازار ارز توزیع شده در تایلند یا هنگ کنگ به چاپ رسیده و از طریق کردستان عراق و افغانستان به کشور راه یافته است. گرچه برخی نیز معتقدند که این دلارها منشأ کلمبیایی دارد. اما این همه ماجرا نیست. در بازار شایعات دیگری هم وجود دارد که با اندکی تغییر ازسوی بیشتر دلارفروشان تأیید می شود. بنابر مشهورترین شایعه حدود یک سال و نیم قبل، ۲ کانتینر دلار سیاه از عراق به کشور آورده شد و بسیاری سعی کردند تا با پاک کردن لکه های سیاه به نان و نوایی برسند که البته موفق نشدند. بنابر اظهار فعالان بازار، دلار سیاه، دلاری است که آمریکایی ها در نقاط پرآشوب (پس ازپاک کردن لکه با دستگاه مخصوص) توزیع می کنند تا اوضاع به نفع آنها پیش برود و پس از پایان آشوب به دلیل تقلبی بودن آن دارندگان را دستگیر و قلع و قمع می کنند و آخرین بار نیز به مناسبت انتخابات عراق این دلارها به عراق راه یافته بود که گویا چند گروه مسلح موفق به دزدیدن آن از آمریکایی ها می شوند.
یک نحوه شناسایی
یکی ازصرافان می گوید از جمله راههای تشخیص دلار در مواقعی که می خواهید بصورت رندوم چند تا از دلارها را بررسی نمایید، آغشته کردن قسمتی از دلار به بزاق دهانه، (مثل روش تمبر یا پاکت نامه)، البته به جهت غیر بهداشتی بودن غیر قابل توصیف اسکناس، می توان انگشت سبابه را با نوک زبان مرطوب کرد و روی قسمتی از دلار که در تصویر زیر (تصویر شماره ۱) مشخص شده کشید و بعد آن قسمت از دلار را روی یک سطح سفید (اعم از دیوار یا روی کاغذ و ...) بکشید، در صورتی که رنگ پس بدهد دلار اصل است (دلار اصل رنگ پس میدهد). و همچنین در نظر داشته باشید که کاغذ دلار دارای الیافی است که اگر با ذره بین مشاهده نمایید مانند تارهای ریز و نامنظم مو به رنگهای قرمز و آبی را در آن خواهید دید که در دلارهای تقلبی این نقش الیاف را چاپ می کنند و با مقداری تمرین و مشاهده دلار اصلی می توان، کاغذ الیاف دار دلار اصلی را با چاپ الیاف بر روی اسکناس تقلبی، تشخیص داد. درهرحال اگر قصد خرید ارز خارجی دارید و از فروشنده اطمینان ندارید، از کسانی که مورد تایید بانک مرکزی هستند ارز تهیه کنید.