یکی از چالش‌های زمان تحریم، نقل و انتقال پول نفت و گاز صادراتی است؛ فرآیندی که به دلیل تحریم بانک‌های ایران در برخی مواقع ناممکن می‌شود یا شاید مشتریان نتوانند با ارز قید شده در قرارداد، پول نفت یا گاز ایران را پرداخت کنند؛ موضوعی که به گفته معاون وزیر نفت درحال پیگیری است.
حسن منتظر تربتی ترکیه، عراق، آذربایجان و ارمنستان را کشورهایی دانست که درحال حاضر از ایران گاز وارد می‌کنند و به ایسنا گفت: دریافت پول گاز از این کشورها در این برهه که ایران در شرایط تحریم به سر می‌برد، توسط شرکت ملی گاز، بانک مرکزی و وزارت نفت دنبال می‌شود و پیش‌بینی می‌کنیم مشکلی در این راستا وجود نداشته باشد.
وی، به این سوال که مشتریان گاز ایران، همه‌ی پول گاز وارداتی را پرداخت کرده‌اند یا خیر، پاسخ داد: پرداخت‌های قبلی را گرفته‌ایم و برای پرداخت‌های جدید هم منتظر تصمیم‌های بانک مرکزی خواهیم بود.
جزییات صادرات گاز به ارمنستان
بر اساس این گزارش، ایران و ارمنستان سال ٢٠٠٤ میلادی (١٣٨٣ شمسی) یک قرارداد تهاتر گاز و برق برای مدت ۲۰ سال امضا کردند که بر اساس آن، گاز صادراتی ایران به مصرف نیروگاه‌های تولید برق در ارمنستان می‌رسد و در عوض، ایران از ارمنستان، برق وارد می‌کند. هم‌چنین ارمنستان از اواسط سال ٢٠٠٩، واردات گاز از ایران را آغاز کرده است.
بر اساس قرارداد تهاتر برق بین ایران و ارمنستان برای صادرات گاز و دریافت برق، در هشت ماهه امسال، ۲۵۰ میلیون مترمکعب گاز به ارمنستان صادر شده است. ایران از طریق مرز نوردوز با یک خط لوله اختصاصی ۳۰ اینچ به طول ۱۱۰ کیلومتر در تبریز، روزانه حدود یک میلیون مترمکعب گاز به ارمنستان صادر می‌کند.
هم‌چنین در سال ۱۳۹۵، طبق قرارداد، ۳۶۵ میلیون مترمکعب و در نیمه نخست امسال، ۲۵۰ میلیون مترمکعب گاز از این خط لوله به ارمنستان صادر شد، البته ظرفیت سالانه خط لوله صادراتی حدود ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب است.
ایران در ازای یک مترمکعب گاز، سه کیلووات ساعت برق از ارمنستان در مرز تحویل می‌گرفت که این میزان هم‌اکنون به ۳,۲ کیلو وات ساعت برق افزایش یافته است، به گفته مسوولان وزارت نیرو و شرکت برق، در تابستان امسال ۳۰۰ مگاوات برق از ارمنستان و ۱۵۰ مگاوات برق از جمهوری آذربایجان به ایران وارد شده است.
صادرات پنج میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب گاز به ترکیه در نیمه نخست سال
از سوی دیگر، ایران در نیمه نخست امسال، در مجموع پنج میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب گاز از مرز بازرگان به ترکیه صادر کرد. ایران به‌طور میانگین، روزانه حدود ۳۰ میلیون متر مکعب گاز به ترکیه گاز صادر می‌کند. هم‌چنین قرارداد ایران با ترکیه، سالانه است که بر اساس آن، حجم مشخصی را باید در طول یکسال به ترکیه تحویل دهد؛ بر این اساس زمانی که مصرف داخلی زیاد می‌شود مانند زمان اوج مصرف در زمستان، حجم صادرات به ترکیه کاهش داده می‌شود. حجم صادرات به ترکیه هم در طول سال ۹۵، هشت میلیارد مترمکعب و در نیمه نخست امسال، در مجموع پنج میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب بوده است.
صادرات گاز به ترکیه با ادامه خط لوله دوم سراسری انتقال گاز که منبع اصلی تامین گاز پالایشگاه گازی فجر جم است، انجام می‌شود و این خط لوله تا قزوین ادامه می‌یابد و از آنجا یک خط لوله به سمت استان آذربایجان غربی منشعب می‌شود و سرانجام این گاز را در مرز بازرگان، به ترکیه صادر می‌کنیم. خط صادراتی به ترکیه که از قزوین منشعب می‌شود و تا آذربایجان ادامه دارد هم ۴۸ اینچ است و از تبریز تا بازرگان نیز قطر آن ۴۰ اینچ می‌شود که افزون بر تامین بخشی از مصارف داخلی، آذربایجان در انتها، گاز را تحویل مرز صادراتی می‌دهد؛ ایستگاه‌های قزوین، خرمدره، زنجان، هشترود، تبریز و مرند به وسعت ۶۹۶ کیلومتر روی این خط قرار دارند که درمجموع خط دوم آذربایجان نامیده می‌شود.
آخرین میزان صادرات گاز به عراق
طبق آخرین آماری که ازسوی حمیدرضا عراقی - مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران - به ایسنا اعلام شد، روزانه به دو نقطه در عراق، ۲۷ میلیون مترمکعب گاز صادر می‌شود که با میزان گازی که به ترکیه صادر می‌شود، برابر است. نیروگاه عراق از گاز ایران استفاده می‌کند و روشنایی عراق تا حد زیادی منوط به گاز ایران است. به‌طور کلی از ابتدای سال تا مردادماه، یک‌ونیم میلیارد مترمکعب گاز به بغداد صادر شد.
البته اخیرا، ایران و عراق درباره نحوه پرداخت پول گاز صادراتی، دچار چالش شده‌اند و درحالی که طبق قرارداد، عراقی‌ها باید پول گاز را با یورو پرداخت کنند، بر پرداخت با دینار اصرار دارند. موضوعی که هنوز از سوی مقامات ایرانی مورد قبول واقع نشده است.