5دسامبر است، ساختمان سفید اوپکیها، واقع در خیابان «هلفرستروفراشترازه» در نزدیکی بازار بورس وین، مزین به ریسههای طلایی رنگ کریسمس در انتظار آغاز نشست 175 سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام است. اما پشت این دیوارهای سفید و خیابان نسبتا آرام وین، اوضاع بازار نفت و تولیدکنندگان چندان آرام نیست. قطر، بعد از 50 سال عضویت در کارتل نفتی غزل خداحافظی را خوانده است، اوضاع میان ایران و عربستان چندان تعریفی ندارد، ترامپ اوپک را به دستکاری در بازار متهم کرده است و در نهایت نمیتوان منکر سایهی وحشتی شد که قتل جمال خاشقجی روزنامهنگار واشنگتنپست در سفارت ریاض در استانبول بر تمام مناسباتی که پادشاهی بخشی از آن است انداخته شد. نشست 6 دسامبر سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام در چنین فضایی آغاز شد، فضایی پر از پتانسیل تنش که دیدار مخفیانهی برایان هوک مسئول تحریمهای نفتی ایران در دولت ترامپ با خالد الفالح وزیر انرژی عربستان در حاشیهی آن، به چالشبرانگیز بودن موقعیت افزود اما در نهایت خروجی آن در پس 2 روز مذاکره میان اوپکیها و در ادامه غیر اوپکیها توافق برای کاستن روزانه 1 میلیون و 200 هزار بشکه از عرضه نفت خام موجود در جهان بود.
6 دسامبر نشست اوپک آغاز میشود اما بر خلاف انتظار با وجود گذشتن ساعاتی طولانی، نشست طولانی و بدون نتیجه است. خورشید از آسمان ابری وین رخت بر بسته و ریسههای سال نوی دور ساختمان، بیش از قبل میدرخشند. پرچم سفید صلح اما از درون ساختمان اوپک با ردیف شیشههای مستطیلی آبی که هنر یک گروه آرشیتکت مطرح اتریشی است، به چشم نمیخورد. آنطور که به نظر میرسد چالش اصلی «ایران» و «اندازه کاهش تولید» است.
فیلمهای نه چندان با کیفیت که با موبایل برداشته شده است، بیژن زنگنه وزیر نفت ایران را با چهرهای خسته به تصویر میکشد. در توصیف نشست میگوید: « سختتر از همیشه» پس از آنکه نشست 6 دسامبر بدون نتیجه پایان مییابد، بهای نفت خام برنت 3 درصد کاهش یافته و به 60 دلار و 6 سنت میرسد.
صبح 7 دسامبر تفاوتی مهم با روز قبل دارد و آن ورود الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه است. کسی که خبرنگار بلومبرگ به او صفت «پوکر فیس» را نسبت میدهد و شاید با همین شدت منطقیگری در نهایت مواضع را به هم نزدیک میکند. در پس یک روز پر مشقت اوپک، اخبار از این حکایت دارد که درخواست ایران برای مستثنی شدن از طرح کاهش تولید، دلیل اصلی بر عدم توافق است. نواک با وزرای نفت و انرژی ایران و عربستان به طور جداگانه دیدار میکند، باز هم ساعات نشست به درازا میکشد اما در نهایت کشورهای تولیدکننده نفت خام توافق میکنند که روزانه 1 میلیون و 200 هزار بشکه از عرضه نفت خام موجود در جهان بکاهند. ایران نیز از این کاهش مستثنی میشود.
واکنش بازار
روز جمعه و بلافاصله بعد از آنکه اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدان آن به رهبری روسیه توانستند بر روی کاهش تولید به توافق برسند، قیمت نفت خام 5 درصد افزایش یافت. هدف این توافق کاهش میزان ذخایر نفت خام در جهان و «بازگرداندن توازن» به بازار نفت عنوان شده بود؛ اما دقیقا در همین بحبوحه برخی از تحلیلگرها این توافق را دارای ابهام و اثر آن را متزلزل توصیف کردند. موضوعی که در ادامه با گذر زمان خود را بیشتر نشان داد.
رویترز در همان روزهای نخست به نقل از هری چیلینگریان، استراتژیست نفتی در بانک سرمایهگذاریبی ان پی پاریبانیز نوشت که «کاهش 1 میلیون 200 هزار بشکهای نفت، در صورت تحقق، برای کم کردن میزان مازاد ذخایر نفت در نیمه اول سال آتی کافی خواهد بود اما نمیتواند مانع ایجاد مازاد ذخایر شود» او در ادامه گفته بود: «: «ترامپ و پوتین نگذاشتندکه میزان کاهش تولید اوپکپلاس بیشتر از مقدار توافق شده بشود. هدف اوپکپلاس این بود که کف قیمتی استوار و با ثبات را زیرقیمت ها قرار دهد اما تلاش دو رئیسجمهور باعث شد کف قیمتی لرزان تعبیه شود».
مسیری که بازار نفت خام در ادامه از سر گذارند، حتی از این تحلیل نیز فراتر رفت. بهای نفت خام برنت پس از آنکه در واکنش به توافق اوپک تا روز 8 دسامبر (1 روز پس از توافق) به 62 دلار در هر بشکه نیز نزدیک شد، از روز 13 دسامبر سقوطی آزاد را تجربه کرد. این روند نزولی باعث شد که بهای نفت خام به کمترین سطوح خود در 3 سال گذشته برسد. این وضعیت کف قیمتی «لرزان» را به خوبی به تصویر کشید.
البته در این بین بسیاری بر این باور هستند که توافق اوپک باعث شد نوسانات قیمت که به خاطر جنگ تجاری و دورنمای اقتصادی در یکی از پیشبینیناپذیر ترین دوران خود بودند، وضعیتی قابل درکتر پیدا کنند. در همین زمینه حدود 10 روز پس از توافق اوپک رابین بیبر، تحلیلگر تکنیکال در شرکت تبادلات بورسی پی وی ام اویل به رویترز گفت: «بازار کماکان در یک دامنه مشخص در حال نوسان است. و کرانهای این دامنه را جریانهای منفی و مثبت عرضه و تقاضا معین میکنند».
20 دسامبر، و حدود 2 هفته پس از توافق اوپک و غیر اوپک برای کاستن روزانه 1 میلیون و 200 هزار بشکه نفت خام از بازار، بهای نفت خام برنت روی 56 دلار در هر بشکه و بهای نفت خام دبلیو تی آی روی 48 دلار در هر بشکه قرار گرفت.
ممکن است برخی تصور کنند توافق اوپکیها روی بازار اثر نداشته است اما هستند برخی نیز که بر این باور اند که در صورت نبود توافق شاید قیمتها روی سطوح پایینتر شبیه آن چیزی که در سال 2015 تجربه کردند را نیز میدیدند، با این تفاوت که دامنه نوسانات این بار قابل پیشبینی نبود.