در حالی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان بر اساس مصوبه‌ای صادرات طیف وسیعی از محصولات پتروشیمی را به دلیل کمبود و گران‌فروشی در بازار داخل ممنوع اعلام کرده است که نقش یک تولیدکننده بزرگ محصولات پتروشیمی در ایجاد اختلال در بازار داخلی کاملاً نادیده گرفته می‌شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، رئیس سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان با ارسال نامه‌ای به رئیس سازمان توسعه تجارت، ممنوعیت صادرات 50 قلم کالا را از جمله بعضی محصولات پتروشیمی ابلاغ کرده است. دلیل ممنوعیت صادرات محصولات پتروشیمی حمایت از صنایع داخلی استفاده کننده از مواد اولیه پتروشیمیایی در کشور اعلام شده است.
اگرچه رفتار تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی و بعضی عرضه‌کنندگان این محصولات در بازارهای داخلی و خارجی به شدت قابل انتقاد بوده و موراد مختلفی از تخلف و سوء استفاده از قیمت پایین خوراک گاز و تفاوت قیمت ارز مرجع و ارز بازار آزاد مرجع امارات در لیست تخلفات آنها به چشم می‌خورد، اما به نظر می‌رسد لیست مذکور به شدت با بی‌دقتی تهیه شده است.
در عین حال از نقش مجموعه‌های بزرگ دولتی عرضه کننده محصولات پتروشیمی در اختلالات بازار نیز نمی‌توان به سادگی گذشت. این نقش به خصوص درباره عرضه انواع گریدهای پلیمر به بازار داخل بیشتر خودنمایی می کند.
*نقش یک تولیدکننده بزرگ دولتی در اختلالات بازار پتروشیمی و بی‌تفاوتی نهادهای دولتی
با کم شدن عرضه پلیمرها در بورس کالا، قیمت آن در بازار آزاد به شدت افزایش یافته است. بر این اساس قیمت متوسط هر کیلو پلیمر که به صورت منطقی و حتی بر اساس ارز بازار آزاد اندکی بیش از 3 هزار تومان قیمت‌گذاری می‌شود، در بازار آزاد به قیمتی بیش از 5 هزار تومان فروخته می‌شود.
همانطور که اشاره شد، نقش یک مجموعه بزرگ دولتی تولیدکننده محصولات پتروشیمی در این افزایش بی‌ضابطه قیمت یک نقش محوری است،چنانکه این مجموعه عرضه پلیمر در بورس کالا را کاهش داده است و پلیمر تولیدی خود را در بازار آزاد به فروش می‌رساند.
با وجود اینکه این مجموعه بزرگ قرار است به زودی خصوصی شده و به همین دلیل در اختیار سازمان خصوصی‌سازی قرار گرفته است،اما با توجه به خصوصی نشده آن، هنوز مقامات دولتی نقش‌های کلیدی در هیئت مدیره این مجموعه در اختیار دارند. با این وجود به نظر می‌رسد هیچ یک از سازمان‌های دولتی شرکت ملی پتروشیمی و سازمان خصوصی سازی نسبت به وضعیت و فعالیت‌های این مجموعه بزرگ احساس مسئولیت نکرده و به نوعی آن را به حال خود رها کرده‌اند.
پیش از این نیز موارد دیگری از سوء مدیریت در این مجموعه رصد شده است که درباره آنها اطلاع‌رسانی شده یا خواهد شد. بر این اساس به نظر می‌رسد نهادهای دولتی بتوانند نقش فعال‌تری در کنترل داخلی اختلالات بازار ایفا کنند تا کار به مصوبه‌های بدون مطالعه و بعضا بی‌ضابطه سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و تشدید چرخه بلند‌مدت‌تر اختلالات بازار پتروشیمی کشیده نشود.
واقعیت آن است که از 4 میلیون تن پلیمر تولیدی کشور کمتر از نیمی از آن صادر و بقیه در داخل مصرف می‌شود. بخشی از پلیمرهای تولیدی در ایران به دلیل برنامه‌ریزی نادرست در زمان تاسیس واحدهای پتروشیمی، از یک نوع خاص بوده و به دلیل حجم زیاد، در داخل کشور بازاری برای مصرف آن وجود ندارد. به همین دلیل کشور در بعضی گریدهای پلمر با مازاد و در بعضی گریدها با کمبود مواجه است.
*مصوبه‌ای که اعتبار پتروشیمی ایران در بازارهای جهانی را هدف گرفته است
برخلاف ممنوعیت واردات که کالاهای ثبت سفارش شده تا یکسال اجازه ورود به کشور را خواهند داشت، در موارد ممنوعیت صادرات، این ممنوعیت بلافاصله ابلاغ می‌شود.
مصوبه سازمان حمایت به تمام گمرکات ابلاغ شده و گمرکات کامیون‌های حامل محصولات پتروشیمی را از چند روز پیش متوقف کرده‌اند. کارشناسان می‌گویند در صورت ادامه این وضع تنها در طول چند روز خسارات جبرانناپذیری به صنعت و تجارت پتروشیمی ایران وارد می‌شود.
بسته شدن مرزها به جز ایجاد مشکل شدید برای واحدهای تولیدکننده‌ای که بازاری در داخل ندارند، ایران را به یک عرضه کننده غیر قابل اعتماد در بازار جهانی تبدیل خواهد شد.
به نظر می‌رسد یکی از راه‌های عاقلانه برای غلبه بر مشکل کم‌فروشی و گران فروشی بعضی عرضه‌کنندگان پتروشیمی، تکلیف آنها به عرضه همه محصولاتشان در بورس کالا و فروش آن تا جای ممکن و سپس صادرات باقی‌مانده محصولات است.
*کامیون‌های در حال حرکت به سمت ترکیه در بین راه به دیوار مصوبه ممنوعیت صادرات خوردند
این نحوه تصمیم‌گیری باعث شده است کامیون‌هایی که محصولات پتروشیمی را از عسلویه به مقصد ترکیه بارگیری کرده بودند، در میان راه با ابلاغ مصوبه مواجه شده و کامیون‌ها پشت مرزهای ترکیه متوقف شده‌اند.
این ممنوعیت اگر ظرف یک هفته برطرف نشود خسارت‌های جبرانناپذیری به صنعت پتروشیمی ایران خواهد زد، چنانکه برای محصولاتی که فروخته شده‌اند پیش پرداخت آنی دریافت شده است و پولی که به سختی وارد کشور شده است، با همان مرارت باید به خریدار بازگردانده شود.
علاوه بر این مشتریان محصولات پتروشیمی ایران از این به بعد به عنوان یک عرضه‌کننده نامطمئن به ایران نگاه خواهند کرد و هر لحظه منتظر خواهند بود تصمیمات لحظه‌ای خریدهای آنها را ملغی کند.
اعتبار صنعت پتروشیمی ایران به این وسیله کاملاً متأثر شده است، چنانکه تحریم‌های آمریکا پس از یکسال تلاش نتوانسته بود مانع صادرات محصولات پتروشیمی از جمله پلیمر شود اما مصوب شتاب زده سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در یک شب موفق شد کل صادرات پلیمر ایران را متوقف کرده و زحمت تحریم‌کنندگان را کم کند.