ایران نهمین مصرف‌کننده انرژی در دنیا شناخته شده و این مصرف انرژی معادل ۳.۴ میلیون بشکه نفت خام است. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف انرژی در دنیا در طی این سال‌ها دو برابر شده است.
به‌گزارش پایگاه اطلاع رسانی اوپکس به نقل از ایسنا، در حال حاضر ایران، بزرگ‌ترین دارنده ذخایر هیدروکروبوری دنیا (مجموع ذخایر نفت و گاز) به حساب می‌آید. مطابق آمار رسمی و تأیید شده مراجع معتبر بین‌المللی، ایران حدود ۱۵۸ میلیارد بشکه نفت (۹.۳ درصد از کل منابع نفتی دنیا) و حدود ۳۳ هزار میلیارد مترمکعب گاز (۱۸ درصد دنیا) در اختیار دارد.
۲.۴ درصد انرژی کل دنیا در ایران تولید می‌شود
به طور کلی، ۲.۴ درصد انرژی کل دنیا در ایران تولید می‌شود که در بین کشورهای دنیا رده نهم از حیث تولید انرژی را داراست. این تولید انرژی معادل ۳.۶ میلیون بشکه نفت خام است. همچنین ۱.۸ درصد انرژی کل دنیا در ایران مصرف می‌شود که این میزان مصرف سبب شده که ایران در بین کشورهای دنیای جایگاه نهم از نظر مصرف انرژی را داشته باشد.
بنا بر اعلام شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی، از سال ۱۳۵۱ حدوداً پنج درصد از انرژی کل دنیا توسط ایران تأمین می‌شد که این عدد در سال ۱۳۵۷ به پایین‌ترین حد خود یعنی یک درصد رسید. همچنین از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۹۳ مصرف انرژی در ایران ١١ برابر افزایش یافته که درصد قابل توجهی از این افزایش مربوط به افزایش مصرف انرژی در بخش خانگی و حمل و نقل است.
ایران بیش از ۲.۵ برابر میانگین جهانی انرژی مصرف می‌کند
از سوی دیگر، ایران، بیش از ۲.۵ برابر میانگین مصرف جهانی انرژی مصرف می‌کند، شاخص شدت مصرف انرژی ایران ۰.۶۳ درصد است و بعد از ایران، روسیه و عربستان سعودی به ترتیب با شاخص شدت انرژی ۰.۵۳ و ۰.۵۱ درصد بالاترین مقدار شاخص شدت انرژی را به خود اختصاص داده‌اند. در همین رابطه، ابوالفضل کیانی بختیاری - مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی - گفت: تقاضای جهانی انرژی تا سال ۲۰۴۰ میلادی دو برابر خواهد شد.
وی با اشاره به وجود بحران انرژی در ایران، اظهار کرد: طبق آمار، مجموع میزان مصرف و تلفات، از عرضه سبقت گرفته و این موضوع می‌تواند در آینده ایران را به واردکننده انرژی تبدیل کند. اصلاح فرهنگ مصرف، بهره‌گیری از تکنولوژی، بهبود نظام مدیریتی و اصلاح رویکردهای سیستمی از جمله راهکارهای اصلاح الگوی مصرف هستند.
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی همچنین با بیان این‌که تمام ارکان سیاسی و علمی بر مدیریت و مصرف بهینه انرژی تاکید دارند، اظهار کرد: بحث مدیریت مصرف یکی از بندهایی است که در سیاست‌های کلی "اقتصاد مقاومتی" مورد تاکید قرار گرفته است.
سال ۲۰۴۰ مصرف انرژی در جهان ۴۸ درصد نسبت به سال ۲۰۱۲ افزایش می‌یابد
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۴۰ مصرف انرژی در جهان ۴۸ درصد نسبت به میزان مصرف انرژی در سال ۲۰۱۲ افزایش خواهد یافت و کماکان آسیا در سال ۲۰۴۰ بیشترین مصرف‌کننده انرژی است. در این میان بیش از ۵۰ درصد از انرژی جهان در بخش صنعت استفاده خواهد شد. همچنین بر اساس گزارش آماری سالانه بررسی انرژی جهان شرکت بریتیش پترولیوم (بی پی) در سال ۲۰۱۸، ایران با بهره‌مندی از ۱۵۷ میلیارد بشکه ذخایر نفت خام و تخصیص ۹.۲ درصد از سهم ذخایر جهان در رتبه چهارم دارندگان ذخایر نفت قرار دارد.
همچنین با مجموع ذخایر ۳۳.۵ تریلیون مترمکعب گاز طبیعی پس از روسیه رتبه دوم دارندگان گاز جهانی را به خود اختصاص داده است. از نظر تولید، ایران با تولید سالانه ۲۲۴ میلیارد مترمکعب گاز، سومین تولیدکننده گاز در جهان پس از آمریکا و روسیه است و رتبه چهارم را در بین مصرف‌کنندگان گاز طبیعی جهان به خود اختصاص می‌دهد. این در حالی است که در تجارت گاز طبیعی با خط لوله، ایران در میان ۲۱ کشور صادرکننده گاز با خط لوله در جایگاه دوازدهم قرار دارد و هیچ سهمی از تجارت گاز طبیعی مایع شده (ال‌ان‌جی) ندارد.
با استناد به داده‌های ترازنامه هیدروکربوری سال ۹۵، معادل ۹۹ درصد از سهم حامل‌های انرژی در تولید انرژی اولیه کشور به نفت خام و گاز غنی اختصاص دارد. واردات فرآورده‌های نفتی تنها شامل بنزین موتور بوده و با رشد ۲۱ درصد روبه‌رو بوده است. این در حالی است که خوشبختانه واردات گاز طبیعی با کاهش ۳۵ درصدی نسبت به سال پیش از آن، تراز تجارت گاز طبیعی را در کشور مثبت کرده است.
طبق اعلام شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، بررسی روند تغییرات انتشار گازهای گلخانه‌ای در بخش‌های مختلف مصرف در کشور نشان می‌دهد که بخش نیروگاهی با سهم ۳۰ درصد در انتشار در رتبه نخست قرار دارد و پس از آن به ترتیب بخش‌های خانگی و تجاری با سهم ۲۵ درصد، حمل‌ونقل با سهم ۲۲ درصد و صنعت با سهم ۱۸ درصد در انتشار گازهای گلخانه‌ای رتبه‌بندی می‌شوند.
در گزارش آماری یادشده، نکته مشهودی به ذخایر قابل توجه فسیلی و ظرفیت تولید حامل‌های انرژی نفت و گاز اشاره دارد که به دلیل نبود مدیریت صحیح و بهینه مصرف، ما را در تجارت جهانی با کمبود منابع روبه‌رو کرده است و قدرت چانه‌زنی ما را در مدیریت بازارهای مربوطه کاهش می‌دهد.
با توجه به شکست فعالیت‌ها در زیربخش‌های سه‌گانه، مصرف‌کننده انرژی، خانگی و تجاری، صنعت و حمل‌ونقل و با استفاده از روش خبره‌سنجی و برآورد ظرفیت فنی، اقتصادی و با توجه به آمار مصارف هر کدام از زیربخش‌ها مطابق ترازنامه هیدروکربوری سال ۹۵، ظرفیت صرفه‌جویی انرژی امکان‌پذیر کل کشور به میزان ۵۰۰ میلیون بشکه معادل نفت خام در سال برآورد شده است.
این میزان شامل ۱۲۴ میلیون بشکه معادل نفت خام برای بخش خانگی و تجاری، ۲۶۳ میلیون بشکه معادل نفت خام برای بخش صنعت و ۱۱۳ میلیون بشکه معادل نفت خام برای بخش حمل‌ونقل است. بنابراین در صورتی‌که سند سیاستگذاری انرژی در کشور بر محور بهره‌وری انرژی تکیه کند و در مرحله نخست به سناریوهای بدون هزینه و کم‌هزینه بپردازد، افزایش قابل توجهی از درآمدهای ارزی را شاهد خواهیم بود که هم‌اکنون بدون ارزش افزوده از اقتصاد کشور حذف می‌شوند.