از نظر ارزش صادرات محصولات پتروشیمی هم سال گذشته ۲۲درصد محصولات پتروشیمی ایران به چین، ۱۳ درصد به هندوستان، ۱۸.۵ درصد به خاورمیانه، ۱۸ درصد به خاور دور، ۲۳ درصد به جنوب شرق آسیا و ۵ درصد به اروپا صادر شده است/مدیرعامل سابق شرکت بازرگانی پتروشیمی تعدد کانال های صادراتی و نبود نظارت مناسب را پیش زمینه به خطر افتادن اقتدار ملی ایران می داند.
محصولات پتروشیمی تولید ایران برای اقتصاد کشورمان حاشیه ای از قدرت اقتصادی نرم و نیز نمادی از حضور در بازارهای جذاب دادوستد کالا بوده و هستند. «ان پی سی» نامی تجاری است مختصر شده «شرکت صنایع پتروشیمی»، که خود اعتباری است برای ورود کشتی های حامل محصولات پتروشیمی ایران به هر بندر بین المللی و تمام معامله گران و دادوستدکنندگان محصولات پتروشیمی در اقصی نقاط دنیا این نام معتبر را می شناسند و این نام خود مجوزی است برای پهلو گرفتن این کشتی ها در بندرها.
دربازار بین المللی محصولات پتروشیمی، ایران یکی از بزرگ ترین ویترین ها را در اختیار دارد و دارای قدرت و اعتباری بین المللی است که متاسفانه چندی است این اعتبار بر لبه تیغ حرکت می کند و به عقیده بسیاری روش نادرست در خصوصی شدن شرکت ملی صنایع پتروشیمی و اجرای اصل۴۴ قانون اساسی از مهم ترین علت های آن محسوب می شود.
اگرچه بازارهای دنیا همیشه چشم به راه محصولات پتروشیمی ایران بوده و هستند و تا به امروز علیرغم تمام تحریم ها و تحدیدها بازهم هیچ کشور وابسته ای به محصولات پتروشیمی جسارت بستن درهای خود را به روی کشتی های حامل صنایع پتروشیمی ایران نداشته و ندارد و هیچ گاه این محصولات روی دست تاجران ایرانی نمانده و نمی ماند اما امروز همین تاجران و فروشندگان محصولات ان پی سی با رقابتی نادرست با هم که در بازارهای دنیا به دامپینگ معروف است بازار را تمام و کمال به دست خریداران سپرده اند، درصورتی که اصلی مهم در بازار تجاری حاکم است به عنوان حفظ بازار و تسلط بر خریداران از هر نظر. متاسفانه امروز نبود سیاست و مدیریت مناسب برنحوه رفتار تاجران محصولات پتروشیمی باعث شده این خریداران باشند که تعیین کننده قیمت محصولات با ارزش محصولات پتروشیمی اند و این خود به خطر انداختن قدرت و اعتبار شرکت ملی صنایع پتروشیمی است.
۱۵میلیارد دلار صادرات، اهرم قدرت ایران
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تاکید بر اینکه حتی اگر غربی ها نفت را تحریم کنند بازهم محصولات پتروشیمی اهرم قدرت ایران محسوب می شود، درباره برنامه ایران برای صادرات محصولات ان پی سی به بازارهای بین المللی تصریح کرد: در سال ۹۱، حدود ۱۵میلیارد دلار محصولات پتروشیمی به بازارهای دنیا عرضه می شود.
ایران در سال قبل، ۱۸.۲میلیون تن محصول پتروشیمی و فرآورده های پلیمری به ارزش ۱۴.۲میلیارد دلار به بیش از ۶۰ کشور جهان عرضه کرده است. از نظر ارزش صادرات محصولات پتروشیمی هم سال گذشته ۲۲درصد محصولات پتروشیمی ایران به چین، ۱۳ درصد به هندوستان، ۱۸.۵ درصد به خاورمیانه، ۱۸ درصد به خاور دور، ۲۳ درصد به جنوب شرق آسیا و ۵ درصد به اروپا صادر شده است.
این حجم بالا از صادرات محصولات که سالانه درآمد قابل توجهی را به صندوق ارزی کشور وارد می کند نیازمند برنامه ریزی و نظارتی قابل توجه از سوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت بازرگانی پتروشیمی است در حالی که پس از خصوصی شدن این شرکت ها، به همان نسبت قدرت آنها برای تسلط بر بازار کاهش یافت و تنها چیزی که ماند اعتبار و نام ان پی سی روی محصولات پتروشیمی است.
سابیک، الگویی مناسب برای ایران
امروز سابیک عربستان اگر در بازارهای بین المللی قدرت دارد به این دلیل است که تمام محصولات این شرکت با نام سابیک، از طریق یک کانال و با درک درست از بازار های بین المللی و وضعیت بهای آن صادر می شود. در شرکت سابیک هر محصول پتروشیمی دارای یک کمیته مخصوص به خود است که در آن برای فروشندگان محصولات پتروشیمی و نحوه عرضه محصولاتشان با چه قیمتی برنامه ریزی می کنند در صورتی که در ایران ما شاهد عرضه محصولات ان پی سی از کانال های متفاوت با قیمت های مختلف و در رقابت با هم هستیم و اینجاست که باید گفت نام تجاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی در خطر جدی قرار دارد.
اقتدار ملی در خطر
مدیرعامل سابق شرکت بازرگانی پتروشیمی تعدد کانال های صادراتی و نبود نظارت مناسب از سوی دستگاه های ناظر را پیش زمینه به خطر افتادن اقتدار ملی ایران می داند.
رضا حمزه لو صادرات ۱۵میلیون تن محصول پتروشیمی را یک اهرم قدرت برای ایران می داند و تاکید می کند حفظ این اقتدار منوط به صدور این حجم از کالا از یک کانال واحد است. وقتی تعدد کانال های صادراتی وجود داشته باشد معلوم است ایران اقتدار خود را از دست می دهد.
وی به تشریح رفتار کنونی صادرکنندگان محصولات پتروشیمی پرداخت و افزود: امروز صادرکنندگان برای عرضه محصولات خود در بازار باهم رقابتی عجیب می کنند و این امر موجب شده شرایط و قیمت را خریدار به صادر کننده تحمیل کند. و متاسفانه وقتی صادرکننده دامپینگ می کند تنها به این منظور که محصول را بفروشد درنتیجه این قیمت برای آن محصول تثبیت شده و صادر کننده های دیگر نمی توانند بهایی بالاتر ارائه کنند.
تفکر نادرست در خصوصی سازی
عباس شعری مقدم که تجربه ای قابل توجه در صنعت پتروشیمی دارد و از مدیران این صنعت در بخش دولتی و خصوصی محسوب می شود به نکته ای قابل توجه درباره خصوصی سازی شرکت ملی صنایع پتروشیمی اشاره می کند؛ او می گوید: بد نبود که عده ای از سرمایه گذاران عمده یا حتی شرکت های بزرگ سرمایه گذاری با هم جمع می شدند و شرکت ملی صنایع پتروشیمی را به طور کلی خریداری می کردند. تقسیم شدن شرکت ملی صنایع پتروشیمی به شرکت های کوچک تر برای تحقق خصوصی سازی باعث شده قدرت ان پی سی از دست برود و پتانسیل ها و توانمندی که در کل این صنعت وجود دارد ناکارا شده و از بین برود.
او با پیش بینی سقوط جایگاه شرکت ملی صنایع پتروشیمی در بازارهای دنیا در صورت ادامه وضع موجود می افزاید: خوب بود شرکت ملی صنایع پتروشیمی در راستای اصل۴۴ یکجا به فروش می رفت نه بخش بخش.
وقتی از او می پرسیم که به نظر شما سرمایه لازم برای خرید کل صنعت پتروشیمی وجود دارد؟ پاسخ می دهد، بله وجود دارد اگر عده ای از شرکت های سرمایه گذاری بزرگ که دارای سرمایه های کلان هستند با هم متحد می شدند و این شرکت را می خریدند، اقتدار ملی ایران را حفظ می کردند. وی گفت: خصوصی سازی امر درستی است اما سرمایه گذاران ما نباید تنها به فکر درآمدزایی خود باشند بلکه باید به منافع ملی کشور نیز توجه کنند.شعری مقدم سرنوشت شرکت ملی صنایع پتروشیمی را در خطر دانست و افزود: این اتفاق نیز ناشی از تفکرات ماست چرا که هر سرمایه گذار به دنبال مدیریت یک دستگاه توسط شخص خود است.
همه بخش ها یک صدا دارند به نام سابیک
محمد احتیاطی که در صنعت پتروشیمی نامی باسابقه است، سال ها مدیریت شرکت بازرگانی پتروشیمی را برعهده داشته و کارنامه اش در اعمال سیاست های مناسب و تدوین قوانین لازم دراین باره موفق است هم سابیک را نمونه ای موفق می داند.
به گفته او، در کشور عربستان، شاهد حضور شرکت های خصوصی، دولتی و چندملیتی در زمینه تولید و صادرات پتروشیمی هستیم. همه فعالیت ها در زمینه صادرات و حضور در بازارهای خارجی هم با نظارت شرکت سابیک انجام می شود به عبارتی دیگر همه بخش ها یک صدا دارند به نام سابیک.
وی می افزاید: در شرکت سابیک، گروه های تخصصی تولید و فروش فعالیت دارند که میزان فروش، قیمت، نوع بازار، پراکندگی، نحوه و سهم هر تولید کننده و صادر کننده در بازار مشخص می شود.
احتیاطی تاکید می کند: اما در ایران علاوه براینکه نوع شرکت های صادرکننده از نظر سهام و شکل فعالیت محدود بوده و ما حتی شرکت های چند ملیتی نیز نداریم اما شرایط کاملا فرق دارد و این شرکت ها به جای همکاری با هم تنها به رقابت با یکدیگر می پردازند.
درهرحال سپردن سکان صادرات محصولات پتروشیمی به بخش خصوصی موجب پراکندگی و نابسامانی بازارهای خارجی ایران شده به گونه ای که هم اکنون این خریداران و مشتریان خارجی هستند که شرایط فروش محصول را بر صادرکنندگان ایرانی تحمیل می کنند و این یعنی حرکت برلبه تیغ. به همین دلیل لازم است شرکت بازرگانی پتروشیمی و شرکت ملی صنایع پتروشیمی فکری جدی برای نظارت و سیاست گذاری های لازم دراین باره داشته باشند.