آیا ایران بزرگترین بازار صادراتی خود را از دست می دهد؟
خریداران نفت ایران، آب می روند؛ آمریکا، چین را تهدید کرد
وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرده که شرکت چینی را که به خرید نفت از ایران مشغول است، در لیست تحریم‌های خود قرار خواهد داد.
به گزارش خبرگزاری بازار، شرایط برای صادرات نفت ایران هر روز سخت تر می‌شود. هند که دومین مشتری بزرگ ایران بود، از مهر امسال خرید نفت از ایران را متوقف کرده است. کره جنوبی و ژاپن هم در حال حاضر سهم خرید نفت شان از ایران را از کشورهای دیگر تامین می کنند. بازار رو به کاهش اروپا هم همین طور. حالا به نظر می رسد که نوبت به چین رسیده و ایالات متحده آمریکا که پیشتر هدف خود را به صفر رساندن صادرات نفت ایران اعلام کرده بود، سعی دارد تا با افزایش فشارها، به معاملات نفتی تهران و پکن پایان دهد. در حالیکه تنها کمتر از دو روز از توافق های تجاری آمریکا و چین سپری می‌شود، وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرده که شرکت های چینی که به خرید نفت از ایران مشغول است را در لیست تحریم‌های خود قرار خواهد داد. «مایک پامپئو» گفته است که «خرید نفت از ایران غیرقانونی است. این کار قانون آمریکا را نقض می‌کند و ما داریم بیشترین تلاش خودمان را می‌کنیم تا تحریم‌های خودمان را درباره هر نهادی که نظام تحریم‌های آمریکا را نقض کند اجرایی کنیم. »اما در شرایطی دولت آمریکا فشارها برای حذف نفت ایران از بازار چین را بیشتر کرده که دولت میزان درآمد حاصل از فروش نفت در لایحه بودجه ۹۹ را ۴۷ هزار میلیارد تومان پیش بینی کرده است.
آنگونه که محمد باقر نوبخت اعلام کرده میزان فروش نفت در سال آینده بیش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز خواهد بود. هدف گذاری که رییس اتحادیه صادر کنندگان فرآورده های نفتی با تردید نسبت به تحقق آن سخن می گوید «ایران تا پیش از تحریم‌ها روزانه نزدیک به دو میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت می‌فروخت، اما حالا اگر چین به خواسته آمریکا تن بدهد روزانه ۲۰۰ هزار بشکه نفت هم نمی توانیم بفروشیم.» هاشمی در گفتگو با خبرگزاری بازار می گوید: دور زدن تحریم ها دیگر مثل گذشته آسان نیست و به همین دلیل در یک سال گذشته فروش نفت ایران حتی از دوران جنگ ایران و عراق هم کمتر شد و تهدید آمریکا که گفته بود فروش نفت ایران را به صفر می‌رساند، کم و بیش عملی شده است.
او با بیان اینکه یکی از شرط های اصلی امریکا برای تفاهم با چین، خرید نفت از شرکت های امریکایی بوده است، ادامه می دهد: حالا شاید وقتش رسیده که بیشتر روی صادرات فرآورده های نفتی متمرکز شویم. صادرات فرآورده به سختی نفت خام نیست و در کشورهای همسایه بازار خوبی برای محصولات ایرانی شکل گرفته است که می توان از آن استفاده کرد.
چه سرنوشتی در انتظار بازار نفت جهانی است
مطابق پیش بینی اوپک، کل تقاضای جهانی نفت برای سال ۲۰۲۰ با حدود ۱۴۰ هزار بشکه افزایش از از ۹۹ میلیون و ۷۷۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۹ به ۱۰۰ میلیون و ۹۸۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۲۰ برسد. که البته با توجه به توافق کشورهای عضو اوپک در توافق اوپک پلاس مبنی بر ادامه روند کاهش تولید، این افزایش تولید سهم کشورهایی همچون آمریکا و روسیه و نروژ خواهد بود. از طرفی بانک جهانی میانگین قیمت نفت در سال ۲۰۲۰ هم حدود ۵۹ دلار در هر بشکه پیش‌بینی کرده است. در عین حال، آژانس بین‌المللی انرژی قیمت نفت برای سال ۲۰۲۰ را ۶۵ دلار در هر بشکه پیش‌بینی کرده است.
افزایش تقاضای مصرف نفت در چین
اما در شرایطی آمریکا فشارها برای توقف واردات نفت از ایران را بیشتر کرده که آمارهای اعلامی از افزایش ۹.۵ درصدی تقاضای طلای سیاه در این کشور خبر می دهد. اداره کل گمرک چین می گوید: این کشور در سال میلادی گذشته ۵۰۶ میلیون تن نفت‌خام وارد کرد که ۹.۵ درصد بالاتر از سطح سال ۲۰۱۸ بود. بر اساس محاسبات رویترز، این میزان واردات معادل ۱۰.۱۲ میلیون بشکه در روز است.
پایان معاملات نفتی تهران و دهلی
هند پس از چین دومین مشتری بزرگ نفت خام ایران است. هند روزانه حدود ۴ میلیون بشکه نفت خام مصرف می کند و پیش از حدود ۸۵ درصد آن را بیشتر از کشورهای خاورمیانه قطر تهیه می کند. ایران که پیش از تحریم ها، روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت به هند نفت می فروخته از مهر امسال هیچ صادراتی به این کشور نداشته است.
نگاهی به درآمدهای نفتی در بودجه
در بودجه سال ۱۳۹۷، درآمد نفتی حاصل از فروش نفت معادل ۱۰۱ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود. در سال ۱۳۹۷ صادرات نفت خام حدود دو میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز در نظر گرفته شده بود که مبنای فروش هر بشکه ۵۵ دلار و نرخ دلار تبدیل به ریال نیز ۳۵۰۰ تومان بود که در ادامه و با تغییر سیاست ارزی دولت به ۴۲۰۰ تومان افزایش پیدا کرد. اما برآورد فروش نفت در بودجه سال جاری نیز بین یک تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز در نظر گرفته شد؛ آن هم با فروش بشکه‌ای ۵۴ دلار و نرخ دلار میانگین ۵۴۰۰ تومان. برهمین اساس دولت پیش‌بینی کرده بود که با این سازوکار در سال جاری معادل ۱۴۹ هزار میلیارد تومان از محل فروش و صادرات نفت درآمد کسب کند؛ درآمدی که به دنبال عدم تحقق پیش‌بینی فروش نفت به واسطه تحریم‌ها، محقق نشد و به‌رغم آنکه عددی در این خصوص به صورت رسمی اعلام نشده، اما به وضوح مشهود است که بسیار پایین‌تر از آنچه دولت در نظر گرفته بود خواهد شد. آنطور که مدتی قبل رییس سازمان برنامه‌وبودجه عنوان کرده بود؛ فروش نفت کشور پس از تحریم‌ها به کمتر از ۳۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است.