اصولاً در بیشتر صنایع کشور از جمله نفت و گاز و پتروشیمی و زیرمجموعه های آن بدلیل تنوع مواد و مولکولهای تشکیل دهنده خوراک ورودی واحدهای پالایش و فرایندی، علاوه بر محصول اصلی محصولات جانبی نیز ناخواسته استحصال می گردد که در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی این مواد اکثراً دارای ارزش می باشند.
به گفته امین خراسانی، کارشناس انرژی، این محصول جانبی ممکن است خوراک سایر واحدهای تولیدی بوده و ارزش نسبتاً بالائی نیز داشته باشد. مانند HAB که محصول جانبی واحدهای تولید LAB است که این ماده در ساخت روغن قابل استفاده بوده و بازار صادراتی خیلی خوبی نیز دارد.
خراسانی ادامه داد: این محصول در صنعت تصفیه روغن که روغنهای خودرو و صنعتی را بازیافت می نمایند محصول اصلی روغن پایه می باشد لیکن در فرایند بازیافت و تصفیه روغن محصولات جانبی استحصال می گردد از جمله روغنهای سبک که مورد مصرف در ساخت روغن هیدرولیک داشته و در برخی چربکاری ها عمومی مصارف متنوعی دارد.
به گفته این کارشناس حوزه فرآورده های روغنی، محصول جانبی دیگری نیز در فرایند حاصل میگردد که اصطلاحاً در صنعت تصفیه دوم روغن «روغن سوخت تقطیری» نامیده می شود این ماده نوعی ماده سبک پایه نفتی است که بعنوان سوخت صنعتی قابل استفاده بوده و دارای کیفیت مناسبی است و قابل صادرات می باشد.
به گفته وی منشاء این ماده نیز مواد هیدروکربنی سبک حاصل از شکسته شدن مولکولهای روغن در داخل موتورهای درون سوز است که پس از مدتی بدلیل انباشته شدن این مولکولها عملاً کیفیت روغن افت کرده و همراه با سایر عوامل باعث می گردد که روغن موتور را تعویض نمائیم.
خراسانی ادامه داد: واحد بازیافت کننده روغن ابتدا می بایست جهت بازیافت روغن کارکرده با روش تقطیر و همچنین عملیات کراکینگ و شکست مولکولی این مواد سبک را از روغن کارکرده جدا نمایند که اصولاً بیش از 10% حجم روغن کارکرده ورودی به کارخانه تصفیه روغن شامل این مواد سبک می شود که بطور ناخواسته در فرایند تولید روغن پایه از روغن کارکرده حاصل می گردد روغن سوخت تقطیری نامیده می شود دپو و انباشت روغن سوخت تقطیری بعنوان ماده ای آتش زا برای واحد تولیدی مخاطره آمیز بوده و علاوه بر آن موجب اشتغال مخازن گردیده و بدلیل عدم امکان فروش در داخل (بدلیل قیمت تمام شده و همچنین یارانه ای که به سوخت در داخل کشور تخصیص می یابد) معضل بزرگی برای واحدهای تصفیه دوم روغن است.
وی با تاکید بر این که در گذشته بدلیل عدم وجود راهکاری جهت صادرات این کالا توسط واحدهای تولیدی و دلایلی که در بالا شرح داده شد، برخی افراد به قیمت نازل روغن سوخت تقطیری را از کارخانه خریداری نموده و با مخلوط سازی با سایر فرآورده های نفتی بشکل غیر قانونی از کشور خارج می کردند، افزود: بیم مخلوط سازی با مواد سوبسید دار نیز وجود داشته و عملاً عاملی برای قاچاق سوخت نیز محسوب می گردید.
این کارشناس مسایل انرژی به اقدامات و هماهنگی انجام شده برای ارزآوری سوخت تقطیری اشاره کرد و اظهار داشت: لذا واحدهای تولیدی تصفیه دوم کشور اقدامات متعددی در خصوص قانونمند کردن صادرات این کالا انجام داده و در چند سال اخیر پیگیر این موضوع بوده اند که نهایتاً با تعاملاتی که با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز صورت گرفت کارگروه فنی شامل نمایندگان شرکت نفت، سازمان استاندارد، وزارت صنعت،معدن و تجارت، ستاد مبارزه با قاچاق و اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی ایران تشکیل گردید و ضمن رسیدگی و بررسی فنی و شناسایی علمی این کالا میزان حجم استحصالی روغن سوخت تقطیری در فرایند بازیافت روغن کارکرده تعیین گردید.
کارشناس حوزه فرآورده های روغنی ادامه داد: بر اساس این طرح پژوهشی و فنی طی جلساتی که اعضاء کارگروه برگزار نمودند بالاخره موافقت کردند که پس از کنترل و بررسی مستندات و سوابق واحد تولیدی و تطبیق حجم روغن سوخت تقطیری موجود در واحد تولیدی با اسناد و مدارکی از قبیل میزان صادرات روغن، میزان روغن کارکرده ورودی به واحد، بررسی قبوض آب و برق و گاز و لیست بیمه کارکنان و ... امکان صادرات فراهم گردیده و بر اساس دستورالعمل پیشگیری از قاچاق و عرضه خارج از شبکه فرآورده های نفتی یارانه ای رویه ای تنظیم و به تأیید رسیده و توسط ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ابلاغ گردید.
خراسانی در پایان با ابراز گلایه از اظهار برخی مطالب نادرست در مورد این کالا که مقدار آن نیز محدود بوده و با وجود کنترلهای سخت گیرانه و بیش از اندازه که برای آن در نظر گرفته شده،آن را تأمل برانگیز دانست و گفت: بعید است افرادی که به حواشی پرداخته و در این خصوص سیاه نمائی می نمایند برای کشور و مسائل ملی دلسوز باشد.