به گفته محمد زنگنه نژاد معاون بازرگانی شرکت نفت پاسارگاد، آنچه که بازاریابی محصولات صنایع پایین دستی را به چالش می کشد، «مشکلات لجستیکی» است؛ چراکه کشورهایی نظیر «چین و کشورهای غرب آفریقا» بازارهای بالقوه ای هستند که ایران از آنها بی نصیب است، آنهم به این دلیل که کشتی های مخصوص حمل محصولاتی نظیر قیر، کشتی های ویژه و بزرگی هستند.، که در دنیا به صورت معدود وجود دارند و به دلیل تقاضای بالا برای آنها، ریسک آمدن به ایران را نمی پذیرند. همین مساله موجب می شود تا حلقه بازارهای مقصد صادراتی ایران به دلیل مشکلات کشتیرانی تنگ تر شود.
معاون بازرگانی شرکت نفت پاسارگاد، در حاشیه نمایشگاه صنایع دستی، در گفت و گو با پایگاه اطلاع رسانی اوپکس در مورد شرایط و ظرفیت صادرات محصولات صنایع پایین دستی نفت با اشاره به محدودیت فروش صادرات نفت خام گفت: ازآنجایی که فروشنده و صادرکننده نفت، دولت است و از طرفی شرایط تحریمی بر بازار نفت خام حاکم است، در نتیجه با محدودیت های زیادی در عرصه صادرات این محصول مواجه است. در همین حال، خام فروشی این محصول موجب می شود تا صرفه و منفعت اقتصادی چندانی نیز از صادرات نفت عاید دولت نشود. درحالیکه مشتقات نفتی در مقایسه با نفت خام، به دو دلیل از شرایط مناسب تر صادراتی برخوردارند.
به گفته محمد زنگنه نژاد، از یکسو، فروشنده و صادرکننده محصولات صنایع پایین دستی دولت نیست؛ بلکه بخش خصوصی عامل است که با محدودیت های ناشی از تحریم کمتر مواجه است. از سوی دیگر به واسطه ارزش افزوده محصولات فرآوری شده صنایع پایین دستی، این محصولات دارای مزیت صادراتی بالاتر و سودآوری بیشتری هستند.
او در اینجا به ذکر مثالی پرداخت وگفت: محصول «قیر» که یکی از خروجی های پالایشگاه هاست، به عنوان یکی از مهمترین محصولات صادراتی کشور مطرح است.به گونه ای که صادرات سالانه این محصول 5 میلیون تن است و ارزآوری این حجم از صادارت صنعت قیر کشور، حدود ۱.۵ میلیارد دلار ارزآوری عنوان می شود. بنابراین با توجه به ارزآوری و صادرات قابل قبول این محصول، حمایت از صادرات آن منطقی به نظر می رسد.
معاون بازرگانی شرکت نفت پاسارگاد در ادامه گریزی به چالش های پیش روی صادرات فرآورده های نفتی زد و گفت: ذکر این نکته ضروری است که بخشی از چالش های موجود نشات گرفته از قوانین داخلی است که بخشی از این موانع و محدودیت های قانونی در صورت همکاری مسئولان قابل رفع است، اما بخش دیگری از این چالشها نیز به راحتی قابل حل نیست.
او در اینجا به معضلات گمرکی در زمینه صدور کالاها اشاره کرد و گفت: در شرایط فعلی، کشور نیازمند توسعه صادرات بوده و در همین راستا بارگیری کشتی ها از بنادر به صورت شبانه روزی در حال انجام است، در حالیکه ساعت کاری گمرک، به صورت نیم روز است و از سوی دیگر پنج شنبه و جمعه ها نیز تعطیل است.
به گفته او، ساعات کاری گمرک همخوانی لازم را با برنامه ها و سیاست های صادراتی ندارد. که این موضوع در عمل راه صادرات کشور را به طور کلی ناهموار می کند.
زنگنه در محور بعدی صحبت هایش، مشکلاتی که در زمینه قیمت گذاری پالایشگاه هاوجود دارد را پیش کشید و گفت: البته این مشکلات مورد بحث قرار گرفته اند و امید به رفع آنها دور از انتظار نیست.
معاون بازرگانی شرکت نفت پاسارگاد، چالش دیگر صادرات، را بحث «استرداد ارزش افزوده» عنوان کرد که صادر کنندگان در حال حاضر با آن مواجه اند.
او در ادامه عنوان کرد: متاسفانه فضای صادارتی به گونه ای است که می توان گفت مشکلات بر سر راه صادرات تا رساندن محصول بر عرشه کشتی بیشتر از مشکلات بعد از بارگیری است. در واقع مشکلات داخلی صادارت غیرقابل حل تر از مشکلات بعد از مرحله بارگیری و خروج از بنادر است.
با این حال، زنگنه اما معتقد است که بخشی از مشکلات و محدودیت های ایجاد شده داخلی بر سر راه صادرات، متاثر از شرایط تحریمی که کشور بدان دچار است؛ به گونه ای که با توجه به شرایط خاص تحریم، بعضی از این محدودیت ها در راستای ممانعت از بروز مسایل مراتب بدتر بعدی صورت می گیرد و آنچه که اهمیت می یابد این است که باید با مشارکت و همفکری دولت و بخش خصوصی در صدد شناسایی و رفع موانع برآمد.
او در ادامه نقدی هم بر پروسه زمان بر و پیچیده تصمیم گیری در شرکت های خصولتی وارد کرد و گفت: با توجه به سخت بودن روند تصمیم گیری و زمانبر بودن آن در شرکت های خصولتی که یک تکه جدا شده از بدنه دولت هستند، لازم است که به سمت خصوصی سازی گرایش پیدا کنیم.
معاون بازرگانی شرکت نفت پاسارگاد، در عین حال وضعیت صادرات صنایع پایین دستی را مثبت ارزیابی کرد و در این رابطه افزود که صادرات صنایع پایین دستی نفت نسبت به صادرات نفت خام از شرایط بهتری برخوردار است. به طوریکه امروزه ایران در صادرات بعضی از محصولات نظیر «قیر» رتبه سوم دنیا را به خود اختصاص داده است.
زنگنه مزیت رقابتی کشور در صادرات بعضی کالاها را متاثر از بهره مندی از منابع و پالایشگاه ها و...مناسب دانست و در چشم اندازی مثبت آینده صادرات صنایع پایین دستی نفت را به گونه ای ترسیم کرد که با تولید قیرهای اصلاح شده و با کیفیت های بالاتر می توان بازارهای مطرح جهان را نیز به چنگ آورد.