بازار نفت آینده روشنی ندارد

منصور دفتریان  رئیس هیئت مدیره انجمن مهندسی  گاز ایران

پدیده ای به اسم گرمایش کره زمین داریم که موجب تخریب فزاینده اکو سیستم‌ها و فاجعه های زیست محیطی کره زمین شده است. این پدیده در اثر سوءمدیریت جهانی انرژی توسط کشورهای بزرگ صنعتی و شرکت های بزرگ بین المللی نفتی به وجود آمده است و منجر به تغییرات آب و هوایی در کره زمین شده است که زندگی در کره زمین را به تدریج مختل می کند. آمریکا در دهه گذشته میلادی با کاربرد فناوری های پیشرفته از منابع غیر متعارف شیل، به میزان چشمگیر و فزاینده نفت و گاز تولید میکند. تولید نفت و گاز از منایع غیر متعارف شیلی موجب انتشار  گاز متان به میزان بسیار قابل ملاحظه به جو کره زمین و تشدید پدیده گرمایش می شود. ما  از طرف انجمن مهندسی گاز با همکاری تعدادی  از مؤسسه ها ی معتبر علمی امریکائی  و اروپا ئی لابی کردیم تا به‌وسیله وضع استاندارد های سخت با هدف به حد اقل رساندن میزان انتشار گاز متان که در ضمن منجر به بالاتر رفتن هزینه تولید نیز می‌شود ، موجب محدود کردن میزان تولید نفت و گاز از منابع شیلی بشویم. چون تولید نفت و گاز از شیل علاوه بر تبعات بسیار نگران کننده زیست محیطی موازنه تولید نفت و گاز را به‌هم می زند؛ یعنی عرضه بیشتر از تقاضا می شود و قیمت های جهانی نفت و گاز را پایین می آورد. لازم به ذکر است که مشکل اساسی تولید نفت و گاز از منابع غیر متعارف شیلی،  افزایش شدید روند گرمایش کره زمین می‌باشد و تبعات زیست محیطی آن برای ما به مراتب نگران کننده تر است. خلاصه اینکه زمانی که شما نفت و گاز را از منابع متعارف تولید کنید، نشت گاز متان به جو کره زمین را نخواهید داشت . تاً ثیر گرمایشی گاز متان  به مراتب از گاز  CO2 بالاتر است. زمانی که شما نفت وگاز را از منابع غیر متعارف شیلی تولید می کنید باعث می شود مقدار زیادی متان وارد جو کره زمین شود. من طی سخنرانی هایم در بیستمین کنگره جهانی نفت مسکو در سال 2014 و در اتحادیه جهانی گاز پاریس در سال 2015 و در کنفرانس پژوهشی اتحادیه جهانی گاز برزیل 2017 نشان دادم که یک کشاورز امریکایی زمانی که می‌خواسته به محصولاتش آب بدهد، کبریت به آب زده و آب چاه به دلیل آغشته بودن با حجم بسیار  بالای گاز متان آتش گرفته است.  چاه آب مذکور در حوالی منابع تولید نفت و گاز شیل بوده است. ما با مؤسسه های علمی همگام شدیم و شروع به ایراد سخنرانی و ارائه مستندات علمی کرده و توضیح دادیم که این کار شما منجر به از بین رفتن کره زمین می شود. آقای باراک اوباما رئیس جمهور وقت امریکا نهایتا در این مورد  قانع شد و طی جلسه مشترک با  نخست وزیر کانادا که تنها 2 کشوری بودند که از شیل نفت و گاز تولید می کردند،  توافق کردند که شرکت های نفتی که نفت و گاز را از شیل تولید می کنند ملزم به مراعات  استانداردهایی کنند که میزان نشت متان به جو کره زمین به حداقل برسد. این دستاورد مهمی برای ما بود. بعدا که آقای دونالد  ترامپ آمد ، اولین نامه ای که امضا کرد لغو آن دستورالعمل هایی بود که اوباما برای جلوگیری از نشت متان داده بود. با لغو آن استانداردها تولید نفت و گاز امریکا از شیل خیلی بالا رفت و موجب شد تا توازن عرضه و تقا ضای جهانی نفت و گاز به‌هم بخورد. به‌هم خورن موازنه عرضه و تفاضا ی نفت وگاز موجب کاهش قیمت نفت شد.  بعدا که مساله کرونا پیش آمد باعث کم تر  شدن میزان تقاضا ی جهانی نفت شد. در حال حاضر ما با قلدری مواجه شده ایم که دارد بیش از حد نفت و گاز تولید می کند و هم دارد کره زمین را از بین می برد. بنابراین این یک پدیده ای است که در دنیا به وجود آمده است و تداوم خواهد داشت، مگر اینکه امریکا به جایی برسد که قیمت آنقدر پایین بیاید که دیگر برایش صرف نکند تا از شیل، نفت و گاز تولید کند، از طرف دیگر بدنه علمی و فنی  امریکا آنقدر توانمند است که هر روز با ابداع روش  های جدید سعی می کند قیمت تمام شده را پایین تر بیاورد تا بتوانند با قیمت پایین تر تولید را ادامه بدهد. 

ما در هر صورت بخش عمده درآمد های ارزی‌مان از نفت و گاز است، حتی اگر تحریم هم باشیم و درآمدمان خیلی پایین باشد که هست، باز در درآمدمان چون خام فروشی هم می کنیم خیلی تاثیر می گذارد. بنابراین ما باید به سراغ فرآورده های نهایی پتروشیمی برویم چون آنجا قیمت ها پایین نمی آید. ما در انجمن مهندسی گاز مدت‌ها است که بر روی مدیران مربوطه در وزارت نفت و بقیه مسئولین مرتبط کشور کار می کنیم که این ایده را بفروشیم  که در آینده امیدی به درآمد های ارزی از طریق صادرات نفت خام نیست و باید به سراغ فرآورده های نهایی پتروشیمی  برویم. ما برای اینکه درآمد ارزی و اشتغال زایی در کشور داشته باشیم مدت‌ها است که داریم با مسئولین صحبت می کنیم که هرجور که شده است برجام را حفظ کنیم تا بتوانیم با شرکت های اروپایی و کانادایی که با امریکا در گیری ندارند،  تعامل داشته باشیم و بتوانیم به  تکنولوژی های  مورد نیاز  در این مورد دسترسی پیدا کنیم.